Tandheelkunde endo les 2

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Tandheelkunde

Endodontologie

Periode 5

Les 2

Programma

Lesweek 1: Introductieweek.

Lesweek 2: De pulpa, het wortelkanaal, functies, taak van de pulpa.

Lesweek 3: Pathologie van de pulpa en peri-apicale aandoeningen.

Lesweek 4: Diagnose en endodontische opening.

Lesweek 5: Endodontische behandeling: preparatie van het wortelkanaal.

Lesweek 6: Endodontische behandeling: apicale reiniging en afsluiten.

Lesweek 7: Bijzondere endodontische behandelingen.

Lesweek 8: Herhaling lesstof en voorbereiding toets.

Lesweek 9: Toets.

Lesdoelen

• Je kent de aandoeningen van de pulpa.
  
• Je kent de peri-apicale aandoeningen.
  
• Je weet hoe de aandoeningen, peri-apicaal en van de pulpa, worden gediagnosticeerd.
  

Even terugkijken

• Waar hebben we het over gehad?
• Welke vragen hebben jullie gemaakt bij de tekst?

Vragen

Tussencelsubstantie.

Nervus Trigemus.

Avitaal/vitaal.

Leeftijd pulpa.

Risico dichtslibben wortelkanaal.

Lateraal kanaal.

Anatomie pulpa

Weten we het nog?

A=

B=

C=

D=

E=

F=

G=

I=

J=

Wat is het verschil tussen de pulpaholte en de pulpakamer?

1. Er is geen verschil, het is hetzelfde.
2. De pulpakamer is het bovenste deel van de pulpaholte (in de kroon van de kies).
3. De pulpakamer is het onderste deel van de pulpaholte (in de wortel van de kies).
4. De pulpaholte zit bij de apex en de pulpakamer loopt richting de knobbels van de kies.

Pathologie van de tandpulpa

• Pulpaweefsel is gevoelig voor prikkels van buitenaf. 
• De pulpa reageert altijd op deze prikkels.
• Soms merkt de patiënt er niets van, soms heeft de patiënt erge pijn.
• De oorzaak, duur en mate van de prikkel bepalen de reactie.
• Ook de afweer van het lichaam speelt hierin een rol.

Hoe kan de pulpa van een tand of kies geïrriteerd raken?

Irritaties van de pulpa

• Bacteriële irritatie: als bacteriën door een fractuur of cariës de pulpa bereiken.
• Mechanische irritatie: door een klap of val, door de preparatie en restauratie van een tand of kies of door knarsen.
• Thermische irritatie: door hitte van boren zonder koeling of een diepe vulling zonder onderlaag. 
• Chemische irritatie: door bepaalde vulmaterialen zoals cement of kunsthars.

Als de pulpa geirriteerd raakt door een val of klap dan is dat:

1. Bacteriële irritatie
2. Chemische irritatie
3. Thermische irritatie
4. Mechanische irritatie

Kan een onsteking aan de pulpa overgaan?

1. Ja
2. Nee

Ontsteking pulpa

• Een ontsteking aan de pulpa noem je ook wel: pulpitis.
• Reversibele pulpitis: kan overgaan.
• Irreversibele pulpitis: gaat niet meer over.
• Beiden kunnen pijnloos of pijnlijk zijn.

Reversibele pulpitis

• Pijnloos en reversibel is moeilijk op te sporen. Er zijn geen klachten en geen afwijkingen te zien. Is dus niet erg.
• Pijnlijk en reversibel geeft klachten bij warm en koud. Even heftige pijn en daarna trekt het weer weg. Klachten gaan over nadat de oorzaak verholpen is, bijvoorbeeld diepe cariës. 

Irreversibele pulpitis

• Pijnloos en irreversibel. Wordt vaak per toeval ontdekt op een röntgenfoto. Als de oorzaak niet wordt verholpen wordt het op den duur wel pijnlijk.
• Pijnlijk en irreversibel. Heftige uitstralende pijn. Wordt erger in de avond. Een ontsteking geeft zwelling maar pulpaweefsel heeft geen plaats om uit te zetten. De druk die hierdoor ontstaat veroorzaakt de pijn. 

Necrotische pulpa

• Komt door een irreversibele pijnloze pulpitis of door een trauma.
• Geeft geen klachten.
• Pulpaweefsel sterft af.
•  De tand of kies verkleurt.

Even checken

• Hebben we het goed begrepen?
• Reversibel.
• Irreversibel.
• Pijnlijk/pijnloos.
• Necrose.

Uitbreiding van de onsteking

•  De pulpitis kan is van het pulpaweefsel uitbreiden naar het gebied rondom de apex. 
• Dit noem je parodontitis apicalis.
• Deze ontsteking is vaak lokaal en ingekapseld in het kaakbot.
• Op een röntgenfoto zie je dan een zwarting rondom de wortelpunt.

Wat is een abces?

Apicaal abces

• Wanneer er bij een acute apicale ontsteking pus wordt gevormd.
• De ontsteking zoekt dan een uitweg naar de buitenwereld door het bot en tandvlees heen.
• Een abces ontstaat snel.
• Een abces is enorm pijnlijk.
• De patiënt kan de pijn goed lokaliseren. 
• Er kan ook een grote zwelling ontstaan.
• Wanneer er pus ontstaat bij een chronische ontsteking noem je het een fistel.

Verschil tussen abces en fistel

•  Abces, acute vorm, ontstaat snel, veel pijn, veel ontstekingsvocht, kan zich verspreiden, patiënt kan een dik gezicht krijgen.
• Fistel, chronische vorm, geen pijn, weinig ontstekingsvocht, afgekapselde afvoergang van apex naar de mondholte. 

Wat is fisteltracing?

Fisteltracing

• Een fistel heeft een goed afgekapselde afvoergang die loopt van de apex van het element naar meestal buccaal. 
• De pulpa is dood dus het element heeft een wortelkanaalbehandeling nodig.
• Maar er is vaak geen pijn dus om welk element gaat het dan?
• Dit kun je opsporen door een gutta percha point in de fistel te steken.
• Deze komt uit bij de apex van het element.
• Je kunt dit zien op een röntgenfoto.

Hoe noem je het oplossen van de wortel van een gebitselement?

1. Wortelperiost
2. Wortelafbraak
3. Wortelapicalis
4. Wortelresorptie

Wortelresorptie

• Resorptie = het opnemen van stoffen in het lichaam.
• Bij wortelresorptie lost er als het ware een gedeelte van de wortel op.
• Oorzaak? Niet precies bekend maar mogelijk door orthodontische behandeling, pulpitis, trauma, knarsen. 

Externe wortelresorptie

Interne wortelresorptie

Interne wortelresorptie

• Intern = binnenin. 
• De wortel van het gebitselement lost van binnenuit op.
• Moet zo snel mogelijk behandeld worden met een wortelkanaalbehandeling. 

Externe wortelresorptie

• Extern = van buitenaf.
• De wortel van het gebitselement lost op vanaf de buitenkant.
• Als er ook pulpaweefsel afsterft, dan moet er een wortelkanaalbehandeling gedaan worden.
• Is het element vitaal (levend) dan hoeft er niets gedaan te worden.

Wat heb jij onthouden uit deze les?

Huiswerk

• Lezen uit het boek Tandheelkundige kennis voor tandartsassistenten hoofdstuk 6.3 t/m 6.3.2 (blz. 180 t/m 183).
• Maak ook van deze tekst weer 5 vragen (zonder antwoorden) over onderwerpen die jij lastig vindt. 
• Maak de vragen zelf en niet AI!!!
• Lever ze uiterlijk vrijdag 13 september in op It's Learning.

Hoe vond jij de les?

Ik heb alles begrepen!

Ik vind de theorie moeilijk.

Ik snap er helemaal niets van.

De plaatjes helpen om de theorie goed te begrijpen.