Theorieles blok 1.6 - les 2

• tandartsassistent
• MBO
• Studiejaar 1

Theorieles Specifiek

Blok 1.6 - les 2

Deze les

• Leerdoelen
  
• Voorkennis
• Theorie
• Vragen
• Zelfstandig werken

Hoe heet deze spier?

1. M. masseter
2. M. temporalis
3. M. buccinator
4. M. pterygoideus medialis

Wat is de insertie van de m. masseter?

1. processus coronoideus
2. jukboog (arcus zygomaticus)
3. kaakhoek angulus mandibulae en corpus mandibulae (horizontale gedeelte OK)
4. os temporale (slaapbeen)

Hoe heet deze spier?

1. M. masseter
2. M. temporalis
3. M. buccinator
4. M. pterygoideus medialis

Wat is de origo van de m. temporalis?

1. processus coronoideus
2. jukboog (arcus zygomaticus)
3. kaakhoek angulus mandibulae en corpus mandibulae (horizontale gedeelte OK)
4. os temporale (slaapbeen)

Probeer logisch na te denken: waar trekt de spier het 'losse deel' (=insertie) naar toe (=origo)?

Welke spier?

Origo? 

Insertie?

Functie?

Welke spier: M. pterygoideus lateralis

Origo: os sphenoidale (wiggenbeen)

Insertie: processus condylaris en kaakgewricht

Functie: trekt OK en discus articularis (kaakgewricht) naar voor 

geel = wiggenbeen

groen = processus condylaris

Probeer logisch na te denken: waar trekt de spier het 'losse deel' (=insertie) naar toe (=origo)?

Welke spier?

Origo? 

Insertie?

Functie?

Welke spier: M. pterygoideus medialis

Origo: os sphenoidale (wiggenbeen) en BK

Insertie: angulus mandibulae 

(angulus = hoek, mandibulae=OK)

Functie: Sluiten van de mond

OK en discus articularis (kaakgewricht) bewegen naar voor

Leerdoelen les 2

Aan het eind van deze les kun je: 

• De pathologie van de pulpa en parodontale weefsels benoemen
  
• Aan de hand van pijnklachten een voorlopige diagnose stellen om welke vorm van pulpitis het gaat
  
• Beschrijven wat een DETI-score is en waarom deze gebruikt wordt

TIP

Maak een 'moeilijke woorden boekje' waarin je alle moeilijke woorden van de les opschrijft. 

Voorkennis testen

Wat is een percussietest?

1. Een druktest. De patiënt bijt dicht op een instrument. Je controleert of het element drukgevoelig is.
2. Een kloptest, je klopt op het element met de achterkant van een metalen instrument. Je controleert of het element klopgevoelig is.
3. Je doet een proefverdoving om de oorsprong van de pijn te lokaliseren.
4. Je doet een proefboring: zonder anesthesie wordt er een klein gaatje in het element geboord om de vitaliteit te testen;

De tandarts spoort een pulpa- of periapicale aandoening op door onderzoek. Waaruit bestaat dat onderzoek?

• Anamnese;
• Intra-oraal onderzoek

1. Gebit wordt gecontroleerd op cariës
2. Omslagplooi wordt gepalpeerd
3. Thermische sensibiliteitstest
4. Elektronische pulpa-tester
5. Percussietest

• Röntgenfoto
• Proefboring
• Proefverdoving

Wat houdt de DETI-score in?

1. Je onderzoekt de complexiteit van een wortelkanaalbehandeling
2. Je onderzoekt hoe ver de ontsteking gevorderd is
3. Je onderzoekt of je de wortelkanaalbehandeling zelf kunt uitvoeren of niet
4. Je onderzoekt de kenmerken van de pulpa (bijv. stand van wortel) zodat je goed voorbereid bent

Wanneer ga je de CEB (Classificatie Endodontische Behandeling) invullen?

(nog geen uitleg geven over CEB)

1. Nadat is gebleken dat de DETI-score A was
2. Nadat is gebleken dat de DETI-score B was
3. Nadat op één of meer vragen uit de DETI als antwoord JA is gegeven

Wat houdt de CEB in?

Wanneer de DETI-score B is, wordt de CEB ingevuld. Aan de hand van een uitgebreide vragenlijst kan de tandarts tot een classificatie I,II of III komen. De tandarts zal beslissen of hij de wortelkanaalbehandeling zelf uitvoert of dat de patiënt naar een endodontoloog doorverwezen moet worden.

Oorzaken pulpa-aandoeningen

Pulpaweefsel: gevoelig voor prikkels van buitenaf 

Geeft altijd reactie: afhankelijk van aard, duur en mate van de prikkel + afweer

• Bacteriële irritatie
  
• Mechanische irritatie
  
• Thermische irritatie:
  
• Chemische irritatie
  

Gebruiken biocompatible materiaal verkleint kans op irritatie

 

Onderscheid in pulpa-aandoeningen en peri-apicale aandoeningen

Eerst de pulpa-aandoeningen...

Pulpa-aandoeningen: Pulpitis

Pulpitis = ontsteking van de pulpa

Reversibel:

• Mogelijk pijnloos
• Geen klachten
• Geen duidelijke afwijkingen of pijnlijk bij warm en koud
• Koud is het gevoeligst

Gaat over nadat oorzaak (bijv. cariës) is weggenomen

Irreversibel:

• Kan pijnloos zijn
  
• Na lange tijd alsnog hevige pijn: wordt dan een irreversibele pulpitis met symptomen (symptomatisch irreversibel pulpitis)
  

Symptomatisch irreversibele pulpitis:

• Hevige pijn
  
• Uitstraling oor en kaak
  
• Pijn in de avond erger
  
• Bij prikkeling door warm en koud heftige pijn en houdt lang aan
  
• Element niet aan te wijzen – sensibiliteitstest
  
• Geneest niet vanzelf

Vervolg irreversibele pulpitis:

De optredende zwelling (tumor) is praktisch onmogelijk:

Pulpaweefsel kan niet uitzetten in pulpakamer

Gevolg:

• Grote druk: pijn en verstoring van bloedcirculatie (vaten worden dichtgedrukt)
  
• Bij liggen: drukverhoging dus meer pijn
  
• Door gestoorde bloedcirculatie: necrose
  

Pulpa-aandoeningen: Necrotische pulpa

Oorzaak: pulpitis of trauma

• Geeft niet echt klachten
  
• Verkleuring element
  
• Bij infectie van dode pulpaweefsel met bacteriën: bacteriën gaan toxinen aanmaken
  
• Geven problemen in peri-apicale gebied

Let op: we gaan nu naar peri-apicale aandoeningen!

Peri = rond

apex = wortelpunt

peri-apicaal = rondom wortelpunt

Peri-apicale aandoeningen: Parodontitis apicalis

• Simpel gezegd: pulpitis met ontsteking rond wortelpunt
  
• Meestal chronisch
  
• Bij verstoring evenwicht alsnog acuut pijn bij percussie en kauwdruk
  

Peri-apicale aandoeningen: Apicaal abces

• Acute ontsteking rond wortel met pusvorming
  
• Abces ontstaat snel
  
• Hevige pijn, bij aanraken element of dichtbijten
  
• Element is goed aanwijsbaar
  
• Zwelling mogelijk
  

Niet of tijdig behandelen: ontsteking zoekt weg naar buiten

• Chronisch (fistel)
  
• Acuut (abces)

Chronisch

= Goed afgekapselde afvoergang (fistel) naar mondholte

• Weinig vocht
• Geen pijnklachten, alleen als afvoergang verstopt raakt
• Opsporen oorsprong: guttapercha stift i.c.m. röntgenfoto

Acuut

= Abces

• Veel ontstekingsvocht
  
• Abces nog niet door periost: veel pijn (= subperiostaal abces)
• Abces door periost: geen pijn, zwelling zichtbaar onder mucosa, dikke wang (= submuceus abces)

a acuut; b er ontstaat periostitis en later een subperiostaal abces met een lichte zwelling van de omslagplooi; c doorbreken van het subperiostale abces naar de weke delen; zwelling in de omslagplooi en dikke wang.

Peri-apicale aandoeningen: Wortelresorptie 

Extern: aan buitenzijde van dentine (alleen behandelen bij necrose van pulpaweefsel) (a)

Intern: aan pulpazijde (zo spoedig mogelijk behandelen – endo!) (b)

www.allesoverhetgebit.nl

Evaluatie leerdoelen

Je kunt nu

• De pathologie van de pulpa en parodontale weefsels benoemen
  
• Aan de hand van pijnklachten een voorlopige diagnose stellen om welke vorm van pulpitis het gaat
  
• Beschrijven wat een DETI-score is en waarom deze gebruikt wordt

Probeer logisch na te denken: waar trekt de spier het 'losse deel' (=insertie) naar toe (=origo)?

Welke spier?

Origo? 

Insertie?

Functie?

Welke spier: M. pterygoideus lateralis

Origo: os sphenoidale (wiggenbeen)

Insertie: processus condylaris en kaakgewricht

Functie: trekt OK en discus articularis (kaakgewricht) naar voor 

Probeer logisch na te denken: waar trekt de spier het 'losse deel' (=insertie) naar toe (=origo)?

Welke spier?

Origo? 

Insertie?

Functie?

Welke spier: M. pterygoideus medialis

Origo: os sphenoidale (wiggenbeen) en BK

Insertie: angulus mandibulae

Functie: Sluiten van de mond

OK en discus articularis (kaakgewricht) bewegen naar voor

Slot

Maak de volgende opdracht:

Opdrachtenkaart 1.6, theorieles 2