14.3 Zenuwstelsel dl1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H14 Reageren

Deze les:

- Afronden 14.2

- 14.3 Zenuwstelsel dl1: leerdoelen 7 en 8

- Opdrachten

Zintuigcellen

Adequate prikkel:

Cellen op het netvlies zijn gespecialiseerd in het registreren van licht.

Deze cellen zullen dus niet reageren op bijv. geluid of warmte.

Drempelwaarde: 

Er moet voldoende licht op de zintuigcel vallen om een reactie te krijgen. Alles-of-niets principe.

Een proefpersoon kijkt enige tijd naar een rood vierkant tegen een witte achtergrond. Hierna kijkt hij naar alleen een wit oppervlak en neemt een groen-blauw vierkant tegen een witte achtergrond waar.
Welke verklaring voor het optreden van dit effect is juist?

1. de kegeltjes voor rood licht zijn vermoeid en werken niet meer
2. de kegeltjes voor groen en blauw licht zijn minder snel vermoeid dan die voor rood licht
3. alle kegeltjes zijn vermoeid en de proefpersoon gaat meer met de staafjes kijken
4. de staafjes zijn vermoeid doordat een deel van het staafjesrood is omgezet

Wat wordt er bedoeld met de drempelwaarde?

Wat is een adequate prikkel?
Leg uit en noem 2 zintuigen met de bijbehorende adequate prikkel.

Als je geen kleine lettertjes meer kunt lezen, ben je.....

1. bijziend
2. slechtziend
3. verziend

Hiernaast zie je het oog van iemand die

1. bijziend is.
2. verziend is.
3. blind is.
4. oudziend is.

Gele vlek

Blinde vlek

Netvlies

Vaatvlies

Pupil

Iris

Hoornvlies

Harde oogvlies

Lens

Glasachtig lichaam

Kringspieren

Oogzenuw

Voorste oogkamer

Leerdoelen 14.3

7. Je legt het verschil uit tussen het animale en het autonome zenuwstelsel

8. Je beschrijft de bouw en werking van de onderdelen van het centrale en perifere zenuwstelsel. 

9. Je legt uit hoe een regelkring met zintuigen, zenuwen en spieren helpt bij het uitvoeren van bewegingen. 

Twee mogelijke indelingen van het zenuwstelsel

Indeling zenuwstelsel o.b.v. aansturing

Animale zenuwstelsel

Bewuste aansturing van skeletspieren en het verwerken van informatie afkomstig van uitwendige zintuigen. 

De zenuwen lopen van uitwendige zintuigen (receptoren) via het centrale zenuwstelsel naar de uitvoerders (effectoren = spieren en klieren)

Autonome zenuwstelsel

Onbewuste aansturing van de activiteit van de inwendige organen. 

Het bestaat uit twee delen:

- Orthosympatisch deel (actie van je lichaam)

- Parasympatisch deel (rust en herstel)

De spieren die je gebruikt bij het praten

1. Animaal
2. Autonoom

De spieren in de huid die je kippenvel bezorgen

1. Animaal
2. Autonoom

De spieren die je gebruikt om te lopen

1. Animaal
2. Autonoom

De spieren die voor een pupilreflex zorgen

1. Animaal
2. Autonoom

Je hartspier

1. Animaal
2. Autonoom

De spieren voor de peristaltische beweging van je darm

1. Animaal
2. Autonoom

Autonoom zenuwstelsel

Bestaat uit twee delen:

(Ortho)sympatisch zenuwstelsel: 

actie

Parasympatisch zenuwstelsel: 

rust en herstel
 

https:

Leerdoelen 14.3

7. Je legt het verschil uit tussen het animale en het autonome zenuwstelsel

8. Je beschrijft de bouw en werking van de onderdelen van het centrale en perifere zenuwstelsel. 

9. Je legt uit hoe een regelkring met zintuigen, zenuwen en spieren helpt bij het uitvoeren van bewegingen. 

Indeling o.b.v. ligging (anatomie)

Centrale zenuwstelsel (CZS):

- Grote hersenen

- Kleine hersenen

- Hersenstam

- Ruggenmerg

Perifeer zenuwstelsel (Perifeer = Er omheen liggend):

Aanvoerende en afvoerende uitlopers van zenuwcellen 

(vanaf zintuigen en naar spieren/klieren).  

Lees 14.3 blz. 206:

"Je zenuwstelsel ingedeeld naar bouw"

Beschrijf de functie van:

Onderdeel CZS	Functie
Grote Hersenen
Kleine Hersenen
Hersenstam
Ruggenmerg

Overzicht (Nectar)

Hersenschors

Hersencentra, gebieden in je hersenen die verbonden zijn aan een specifieke zintuig of spiergroep

Anatomie grote hersenen 

Ontvangt informatie van de rechterkant van het lichaam.

Stuurt de spieren/ klieren van de rechterkant aan.

L                      R

Ontvangt informatie van de linkerkant van het lichaam. 

Stuurt de spieren/ klieren van de linkerkant aan.

Anatomie grote hersenen 

Primaire sensorische schors: ontvangt impulsen van zintuigen/ gewaarwording.

Secundaire sensorische schors: interpretatie van de ontvangen impulsen/ geheugen 

Anatomie grote hersenen 

Primaire motorische schors: stuurt de spieren/ klieren aan.

Secundaire motorische schors: opgeslagen informatie over gecoördineerd uitvoeren van bewegingen. Motorprogramma's.

Anatomie grote hersenen 

Spraakcentrum van Wernicke - begrijpen van taal. 

Spraakcentrum van Broca - aansturen van het spreken.

Grote hersenen (88C3) 

Waar ligt een motorprogramma voor fietsen opgeslagen?

1. primaire motorische schors
2. secundaire motorische schors
3. kleine hersenen

Je wilt je rechterhand optillen. Waar beginnen de impulsen?

1. primaire motorische schors
2. secundaire motorische schors
3. hersenstam
4. kleine hersenen

Je schrikt. Welk deel van je autonome zenuwstelsel is actief? En wat gebeurt er met je pupilgrootte?

1. orthosympatisch-groter
2. orthosympatisch-kleiner
3. parasympatisch-groter
4. parasympatisch-kleiner

Tijdens het voetballen zie je een bal op je afkomen. Je gaat daar en flinke trap tegenaan geven. Je bent rechts. In welk deel van de hersenen ontstaan impulsen?

1. In de linkerhelft van de motorische hersenschors
2. In de rechterhelft van de motorische hersenschors
3. In de linkerhelft van de sensorische hersenschors
4. In de rechterhelft van de sensorische hersenschors

Aan de slag!

- Controle/vragen huiswerk 14.2

- Maken 14.3 opdrachten bij leerdoelen 7 en 8