Module 1: niveau 1 en 2 (60 min.)

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1-4

Instructies

• Start de les door op de button Start les te klikken
• De link Printen biedt mogelijkheid om de slides en notities van de les te printen
• Onder Instructies tref je een overzicht van de module met instructiefilmpjes
• Onder Werkbladen tref je de LEF maandbegroting

Instructies

Module 1 in een overzicht niveau 1 en 2 (60 min)

Werkbladen

Maandbegroting LEF

Welkom 

bij het LEF-lesprogramma

Hoe krijg jij jouw geldzaken op orde?

• Schrijf je naam op een naamsticker of naambordje. Plak de sticker op.
• Geef de studenten bij binnenkomst allemaal een blanco naamsticker of naambordje
• Vraag de studenten hun naam erop te schrijven en in geval van een sticker deze op te plakken.

Programma

• Jezelf kort voorstellen
• Spelregels
  
• Wat betekent geld voor jou
  
• Kennisvragen
• Sparen
  
• Inkomsten en uitgaven
  
• Hulp

De introductie bestaat uit een plenaire inleiding, woordwolk 'Geld' en ervaring docent en/of mbo-student.

Stel jezelf voor (wie ben je en wat voor werk doe je). Waar mogelijk zou je hier ook al een eigen financiële blunder kunnen vertellen.

Vertel de spelregels:

• Naam op sticker of naambordje;
• Alles wat aan de orde komt, blijft binnen de 4 muren van het lokaal;
• Mobieltje mag gebruikt worden om actief aan de les deel te nemen.

Vertel wat je vandaag gaat behandelen.

Geld

1. Vraag de studenten waar zij aan denken bij het woord 'Geld'.
2. Bespreek de antwoorden kort.
3. Vertel over je eigen ervaring met geld.

Jouw kennis over geldzaken

Stellingen: Wat weet je al?

Vorm: Stellingen en polls over diverse onderwerpen.

Algemene instructie:

Vertel dat de studenten verschillende stellingen te zien krijgen waar ze via hun mobiele telefoon op kunnen antwoorden.

Na iedere vraag komt de tussenstand in beeld. Wil je dit niet steeds tonen? Haal dan het vinkje bij 'Toon tussenstand na iedere vraag' weg. Je kunt altijd (door links onderin op 'Leerlingen' te klikken) de tussenstand tonen).

Leerdoelen:

De studenten kunnen benoemen:

• Wat studiefinanciering inhoudt.
• Wat een zorgverzekering is.
• Dat ze zorgtoeslag aan kunnen vragen en hoe.
• Dat ze belasting kunnen terugvragen als zij hebben gewerkt.
• In welk geval een verzekering afsluiten wenselijk is.

Ik ben

nog geen 18

18

ouder dan 18

Middels deze poll stel je als gastdocent vast hoe de verdeling in leeftijd is in de klas.

Ik ga naar het mbo en heb
altijd recht op studiefinanciering

1. Waar
2. Niet waar
3. Wat is studiefinanciering ?

Toelichting op de stelling:

Deze stelling is niet waar. 

Aangezien op mbo 1 en 2 niveau studenten soms niet weten wat studiefinanciering is, staat optie C er bij. 

Is  optie C gekozen door studenten dan is het goed om in korte en simpele zinnen uit te leggen wat studiefinanciering is. Je kunt ook vragen of een van de medestudenten kan uitleggen wat studiefinanciering is.

Voorwaarde voor studiefinanciering, onder andere:

- leeftijd minimaal 18;

- moet een BOL opleiding zijn (geen BBL);

- moet een voltijds opleiding zijn van minimaal 1 jaar.

Voor meer uitleg zie: https://duo.nl/particulier/studiefinanciering/voorwaarden.jsp

Zodra je 18 wordt, moet je zelf je zorgverzekering fixen

1. Ja
2. Nee
3. Wat is een zorgverzekering?

Het juiste antwoord in A: Ja. 

Je hebt twee opties als 18 jarige:

• je kunt zelf een zorgverzekering afsluiten
• of je kunt meeverzekerd blijven op de polis van je ouders/verzorgers. 

Doe je niets? Dan krijg je vanaf je 18e automatisch dezelfde zorgverzekering als je ouders/verzorgers.

Stip hier ook het aanvragen van de zorgtoeslag aan. In beide gevallen heb je recht op zorgtoeslag en kan je dit zowel in de toekomst als met terugwerkende kracht aanvragen. Eerst moet de zorgverzekering geregeld zijn, dan kan er zorgtoeslag worden aangevraagd.

Er is één situatie waarbij een 18 jarige niet direct een zorgtoeslag kan aanvragen. En dat is de situatie als de ouders, een kind uitschrijven op de polis en het initiatief laten bij de 17/18 jarige om zijn eigen zorgverzekering te organiseren.

Dan kan er een periode zijn dat het kind (nog) niet geregistreerd staat als zorgverzekerd en dan kan er ook geen zorgtoeslag worden aangevraagd.

De 17/18 jarige moet zichzelf eerst verzekeren en daarna kan het worden aangevraagd.

Zo fix ik mijn geld

Van mijn ouders/verzorgers

Ik heb een bijbaantje

Ik heb een handeltje

Niet

Van de overheid (studiefinanciering en/of zorgtoeslag)

Overig

Deze poll laat zien waar de studenten hun geld vandaan halen.

Ga eventueel in op:

• het meest gekozen antwoord;
• soort handeltje dat studenten hebben;
• het antwoord overig. Waar staat dat dan voor?

Ik doe elk jaar mijn
belastingaangifte

Ja, ik doe dat zelf

Ja, iemand anders doet dat voor me

Nee, dat doe ik niet

Wat is belastingaangifte?

Leg uit dat je als je een bijbaan hebt, je geld terug kan krijgen.

Geef een toelichting:

• Helemaal geen inkomsten, dan ook geen loonheffing ingehouden en ook geen teruggaaf.
• Als ze een ‘volle’ baan hebben en dus al veel verdienen, is teruggaaf ook niet zeker.
• Als ze een ‘side hustle’ hebben, dus een (mini-)onderneming, krijgen ze niet terug, maar moeten ze juist bijbetalen.

Ik heb een verzekering voor
het kapot gaan of kwijtraken
van mijn mobieltje

Ja

Nee

Weet niet

Vraag aan studenten die geen verzekering hebben waarom niet.

Licht toe dat een mobieltje verzekeren soms wel handig is, met name als je hem hebt gekocht op afbetaling.

Of laat studenten die wel een verzekering hebben uitleggen waarom zij dat hebben afgesloten.

Waar spaar je voor?

Vorm: Filmpje van mbo-studenten en individueel spaardoel bepalen.

Duur: 10 minuten

Leerdoelen:

• De studenten worden zich bewust van het belang van sparen.
• De studenten kunnen concreet maken welk spaardoel ze wanneer bereikt willen hebben.

Spaar jij?

Laat het filmpje zien. Dit filmpje is speciaal voor LEF gemaakt door Emma Mouthaan (Finfluencer). Ze vraagt aan studenten of zij sparen.

Waar spaar jij voor
of waar wil je voor gaan sparen?
Voeg een foto en/of tekst toe

1. Vraag de studenten een foto en/of tekst toe te voegen van hetgeen zij voor (willen) sparen.
2. Vraag studenten wat ze denken dat het kost. Om meer interactie te verkrijgen kun je aan de ene student vragen wat het spaardoel van de andere kost. Schrijf een paar spaardoelen met bedragen op een bord. 

Hoeveel maanden ga je daar over doen?

Vraag de studenten om het aantal maanden in te voeren die zij denken nodig te hebben om hun spaardoel (van de vorige pagina) te bereiken.

Bij de voorbeelden op het bord, kun je nu de verwachte maandbedragen zetten. Geef daarbij aan dat ze, als ze al iets gespaard hebben, dit zou kunnen betekenen dat ze al enig idee hebben van wat ze per maand overhouden.

Let op: Hoe haalbaar hun doelen zijn, komt aan bod in het onderdeel na de maandbegroting, ga hier dus nog niet op in. 

Maandbegroting

Hoeveel geld komt er in en hoeveel geef je uit?

Duur: 15 minuten

Leerdoelen:

• De studenten krijgen inzicht in hun inkomsten en uitgaven.
• De studenten kunnen uitleggen wat het voordeel is van inzicht hebben in je financiën.
• Ze weten of hun spaardoel haalbaar is.

Opdracht maandbegroting

Deel de maandbegroting uit.

Leg uit dat ze een overzicht van de inkomsten en uitgaven gaan maken en laat iedere student dit maken.

Deze slide laat je open staan als voorbeeld. Door op de maandbegroting te klikken kun je de afbeelding groter maken.

In de kolom naast 'Uitgaven' kan de student aankruisen op welke uitgaven hij/zij eventueel kan besparen.

Hoeveel geld hou jij
per maand over?

1. Vraag de studenten of ze willen aangeven hoeveel zij op basis van de maandbegroting per maand overhouden. 
2. Let op: je kunt deze vraag anoniem stellen. Als je niet twee keer op de woordwolkjes klikt, blijft de afzender anoniem!
3. Klik op de wolkjes om de antwoorden te bekijken.

Ga je het halen?

Nee

Ja

De studenten hebben uitgerekend wat ze per maand overhouden en kunnen dus uitrekenen of ze hun spaardoel kunnen halen.

1.  Stel de vraag: Ga je het halen? Je kunt ze laten staan en zitten maar je kunt hier ook handen laten opsteken.
2. Vraag een aantal studenten die zijn blijven zitten hoeveel ze te kort komen en de staande studenten wanneer ze hun doel hebben bereikt.

Waar kun je op besparen?

1. Vraag de studenten waar ze op kunnen besparen. 
2. Klik op de wolkjes om de antwoorden te bekijken.

Huishoudboekje

Bank-apps

Banken bieden vaak de mogelijkheid (in hun bankierenapp) om meer grip op je geld te krijgen. Bijvoorbeeld de Rabobank app - onderdeel Inzicht (klik hier voor meer info)

Meer bekijken?

Klik hier voor een overzicht van (digitale) huishoudboekjes.

Je kunt ze ook vinden via Humanitas (Get-a-Grip), Elfin, het Nibud, of via apps die je kunt koppelen aan je bank

Voor iedereen gratis toegankelijk

Maandbegroting NIBUD

1. Vraag aan de studenten wie hun inkomsten en uitgaven bijhouden.
2. Geef aan welke voordelen het heeft. Bijvoorbeeld: Om een goed inzicht te krijgen in wat jij nu eigenlijk kunt sparen is het belangrijk dat je inzicht hebt in je inkomsten en uitgaven. 
3. Laat een aantal voorbeelden zien van waar ze een gratis kasboek kunnen vinden:
   - Gratis toegankelijk voor iedereen:
   Bijvoorbeeld het NIBUD model.
   - Bank-apps: banken bieden vaak gratis hulpmiddelen aan in hun apps).
   
4. Hebben de studenten een eigen bank app? Nodig ze uit om te onderzoeken waar ze inzicht in hun inkomsten en uitgaven kunnen krijgen.
5. Klik op 'Meer bekijken' en vertel dat 'Wijzer in geldzaken' een overzicht biedt van handige apps. 

Hulp?

Wat of wie kan je helpen?

Vorm: Vragen over hulp zoeken. Belangrijkste boodschap: Onderneem actie!

 

Duur: 5 minuten

Leerdoelen:

• De studenten krijgen inzicht in instanties die hulp kunnen bieden bij schulden of waar ze informatie kunnen krijgen of vinden.
• De studenten worden zich bewust dat vragen om hulp niet vreemd is en dat je niet alleen staat op het moment dat je schulden hebt.

Bij wie klop je aan als je
geldproblemen hebt?

1. Stel de vraag: Bij wie klop je aan als je geldproblemen hebt?
2. Bespreek kort de antwoorden (houd de antwoorden anoniem door maar één keer op het antwoord te klikken).
3. Vul zelf aan als er te weinig uit de groep komt: school, ouders, vrienden (op de volgende sheet staan nog meer suggesties).

• School
• Humanitas
• Gemeente
• Nibud
• Schuldenlab

Waar kan ik terecht?

Dit zijn een paar voorbeelden waar studenten hulp kunnen zoeken of informatie kunnen vinden:

1. School: mentor of financieel spreekuur. Bijna alle scholen hebben eens per week een spreekuur waar de studenten naar toe kunnen komen als ze financiële problemen hebben.
2. Humanitas: hier kunnen ze gratis begeleiding krijgen door een vrijwilliger. Als het moet 1 jaar. Grip op je money is een speciale site voor jongeren. https://www.gripopjemoney.nl. Als je de site wil laten zien tijdens de les klik dan op het woord Humanitas.
3. Gemeente: Bij de gemeente zijn ook steeds meer loketten voor jongeren.
4. Nibud: op deze site kunnen studenten veel informatie vinden. Klik op het woord NIbud om de website van Nibud te laten zien. 
5. Schuldenlab: Deze hebben voor jongeren vanaf 18 jaar een jongeren perspectief fonds. Klik op het woord Schuldenlab om de site van perspectief fonds te laten zien.

TIP: Studenten kunnen ook nog informatie vinden op onze site.

Terugblik / Vooruitblik

Terugblik

Vooruit- en terugblik

Was dit de laatste LEF les of denk je in de volgende les niet aan keuzeonderwerpen toe te komen? Kies dan voor Terugblik.

Volgen er nog meer lessen met keuzeonderwerpen? Kies dan voor Vooruitblik & Terugblik.