Klinische les: Zuurstof

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Klinische les

Gemaakt door: Naomi Mansveld, Naomi Heijkoop en Amber Lenferink

Doel

Aan het einde van deze klinische les weet je: 

• Hoe je zuurstof kunt toepassen
• De indicatie en de contra-indicaties van zuurstof
• Leefregels, functies en doel van zuurstof
• Veiligheid bij zuurstof
• Werkwijze, voor -en nadelen van zuurstof
• Intra- en extramurale toepassing van zuurstof
• Verpleegtechnische handelingen bij zuurstof

Wat is zuurstof?

• Zuurstof zit in het bloed.
• Je lichaam haalt zuurstof uit de lucht die in je longen wordt afgegeven.
• Zuurstof in het bloed wordt saturatie genoemd.
• Percentage van zuurstof is 95% - 99%  voldoende
• Bij een percentage van 90% of lager is te weinig.
• Je kan dan klachten krijgen als benauwdheid, moeheid, verwardheid en onrust.

Zuurstoftekort

Wat is zuurstoftekort: 

• Hypoximie 
  
• Hypoxie

Symptomen zuurstoftekort: 

• Angst 
• Motorische onrust, coördinatiestoornissen 
• Verwardheid, sufheid en bewustzijnsvermindering 
• Versnelde ademhaling (tachypneu) 
• Versnelde hartfrequentie (tachycardie) 

Zuurstoftekort

• Hypertensie en later hypotensie 
• Hoofdpijn en transpireren. Bleek of grauw gelaat 
• Blauwe verkleuring van de vingers, nagels, gelaat, lippen en/of tong (cyanose) 
• Onduidelijke spraak

 4 belangrijkste oorzaken: 

Wat betekent hypoxemie?

1. Zuurstoftekort in het arterieel bloed
2. Zuurstoftekort in de weefsels

Extra zuurstof

Wanneer wordt er extra zuurstof voorgeschreven?

• Onvoldoende longventilatie
• Verminderde longdiffusie
• Verminderde perfusie van de longen
• Koolmonoxidevergiftiging

Toepassingen van zuurstof

Er zijn verschillende manieren hoe je zuurstof toe kunt passen: 

• Neuskatheter
• Zuurstofbril
• Transtracheale katheter
• Zuurstofmasker

Neuskatheter

Zuurstofbril

Transtracheale katheter

Zuurstofmasker

Zuurstofbronnen

Er zijn 3 soorten zuurstofbronnen

• De concentrator
• De (draagbare) cilinder
• Het vloeibare zuurstofsysteem

De concentrator

De (draagbare) cilinder

Het vloeibare zuurstofsysteem

Wat hoort niet bij toepassingen van zuurstof?

1. Neuskatheter
2. Zuurstofmasker
3. Neusbril
4. Tracheacanule

Indicaties van zuurstof

• Hypoxie 
• Bloedarmoede (anemie)
• Acute situaties 
• Hart- en circulatieproblemen 
• Longproblemen 
• Kortdurende therapie 
• Postoperatief herstel en na anesthesie 
• Koolstofmonoxidevergiftiging 
• Volwassenen met vasculaire aandoeningen, hartfalen, spierziekten 

Contra-indicaties

Betrekkelijke contra-indicaties:

• Met verwondingen in de neus/keelholte 
• Met een schedel- of hersentrauma 
• Met aangezichtsletsel 

Leefregels, functies en doel van zuurstof

Leefregels

Een aantal punten bij het gebruik van zuurstof waarop gelet moet worden.

• crèmes of oliehoudende zalven.
• roken.
• open vuur.
• Functies van zuurstof

• Heeft het lichaam nodig voor brandstof, en voor spieren en de organen te laten werken.
• Koolzuur is één van de afvalstoffen die vrij komt.
• Zonder zuurstof kan er na een paar tellen al schade aan de hersenen zijn aangericht.

Doel van Zuurstof

• Het doel van zuurstoftoediening is het corrigeren van hypoxemie, in een acute situatie of een chronische aandoening.
• extra zuurstof moet weefselhypoxie

Werkwijze, voor -en nadelen van zuurstof

Hygiëne

Veiligheid

Ergonomie 

Kostenbewust werken

Milieubewust werken

Rechten en plichten van de zorgvrager

 Voor -en nadelen zuurstof

Er zijn een aantal voor en nadelen.

Voordelen

• Minder tot niet meer benauwd.
• Voorkomt schade aan lichaamscellen of organen.
•  Minder snel vermoeid.

Nadelen.

• Verminderde mobiliteit.
• Beperkte zelfstandigheid bij ADL.
• Praktische zaken in huis.
• De beperking wordt zichtbaar door de zuurstofslang.
• Praktische problemen.

Voor -en nadelen zuurstof

Oplossingen bij praktische beperkingen door zuurstoftoediening, mogelijkheden om de flexibiliteit te vergroten.

• Een zuurstofcilinder op de rollator verbinden.
• Een draagbaar zuurstofsysteem gebruiken.
• Vul systemen gebruiken zodat de zorgvrager zelf de geconcentreerde zuurstof kan opslaan in compacte cilinders

Wanneer mag er geen zuurstof worden toegediend met bril of katheter?

1. Astma-exacerbatie
2. COPD
3. Met verwondingen in de neus keelholte

Veiligheidsmaatregelen

• Gebruik geen vluchtige of gemakkelijk ontvlambare materialen. Gebruik voor het insmeren van het gezicht van de zorgvrager geen vette zalf, crème of olie. Vermijd het gebruik van alcohol om te ontsmetten De opslag van voorraad moet bij een eventuele explosie zo weinig mogelijk gevaar opleveren voor de zorgvrager.Roken in de buurt van zuurstof moet verboden worden. 
• I.v.m. met explosie gevaar mag de concentrator niet in de buurt van een warmtebron staan, dus ook niet in de zon of dichtbij elektrische apparatuur.
• De ruimte waar de cilinder staat moet goed geventileerd worden.
• Zorg ervoor dat de cilinders niet kunnen omvallen.

Veiligheidsmaatregelen

• Vermijd het gebruik van alcohol om te ontsmetten.
• Het verwisselen van de drukregelaar moet op de juiste manier gebeuren. De drukregelaar mag je alleen met de bijgeleverde sleutel losdraaien.

Intra- en extramurale toepassing van zuurstof

Intramurale toepassing

• is gezondheidszorg die gedurende een onafgebroken verblijf van meer dan 24 uur geboden wordt in een zorginstelling, 
  
• Zoals een verpleeghuis en ziekenhuis.

Extramurale toepassing

• is zorg die niet in een instelling plaats vindt. Het is zorg die de cliënt op afspraak 
• De extramurale toepassing van zuurstof is het toepassen van zuurstof bij de client thuis.

Wat is extramurale toepassing van zuurstof?

1. Bij de cliënt thuis
2. In een ziekenhuis of verpleeghuis

Verpleegtechnische handelingen bij zuurstof

• Toedienen van zuurstof
•  Verpleegkundige/verzorgende in uitvoering van arts.

Einde 

Zijn er nog vragen?