4.5 SU onder Stalin

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H4.5

opdr. 55, 58 t/m 64

4.5 | De Sovjet-Unie onder Stalin

Lees blz. 73 t/m 75

maken opdrachten 59 t/m 63

Na de dood van Lenin.

Na het overlijden van Lenin, slaagde Stalin erin de macht in handen te krijgen. Hij keerde terug naar de oude communistische ideeën en vanaf 1928 golden vijfjarenplannen, waarin de collectivisatie van de landbouw moest dienen als basis voor een moderne geïndustrialiseerde maatschappij. Alleen met terreur naar boeren, arbeiders en partijgenoten kon Stalin zijn politiek doordrijven. 

Leerdoel 4.5

Welke doelen streefde Stalin na met de collectivisatie van de landbouw?

De landbouw moest zorgen voor goedkoop voedsel voor de arbeiders en soldaten en voor een deel van de grondstoffen voor de industrie. De zware industrie op haar beurt zou dan moeten bijdragen aan de mechanisatie van de landbouw.

Veel boeren verzetten zich tegen onteigening en de collectivisatie op. Stalin liet daartegen optreden met terreur.

De 'Grote Terreur'

Onder Stalin begon de zogenaamde 'Grote Terreur' (1934-1938). Met regelmaat werden hooggeplaatste politieke tegenstanders in het openbaar vervolgd in vernederende schijnprocessen. De revolutionairen van het eerste uur werden vrijwel volledig weggezuiverd. Naast politieke tegenstanders werden talrijke loyale partij- en staatsfunctionarissen, kunstenaars, wetenschappers en burgers, die men van spionage, verraad en "trotskisme" beschuldigde, omgebracht of in strafkampen opgesloten. Stalin voelde zich voortdurend bedreigd. Zo liet hij zelfs een groot deel van zijn schoonfamilie wegzuiveren, omdat hij ze als vijanden van de staat beschouwde.

Josef Stalin

Stalin was een van de meest meedogenloze leiders in de wereldgeschiedenis. Hij liet iedereen vermoorden die het niet met hem eens was (20 tot 40 miljoen mensen). Hij veroorzaakte ook hongersnoden in delen van het land, zodat mensen die hij dood wilde, zouden verhongeren.

Opdracht-59

Michail Sjolochov schreef een roman over het leven op het Russische platteland ten tijde van het communisme. Bron W6 is een fragment daaruit. Geef aan: 

• in welke periode de eerste vijf zinnen zich afspelen;

• De periode van de NEP.

• in welke periode de laatste twee zinnen zich afspelen; 

• De periode waarin de NEP is afgeschaft en Stalin inzet op collectivisatie.

 

Opdracht-59

• hoe het komt dat de boer eerst voldoet aan de verwachtingen van de partij, maar later niet meer; 

• Tijdens de NEP werden boeren aangemoedigd om zoveel mogelijk te produceren, maar daarna waren boeren die dat met succes hadden gedaan, ineens koelakken en daarmee slecht.

• welke verandering dit tot gevolg heeft voor de waardering van de boer voor de partij. 

• De boer was onder de NEP tevreden (dus ook met de partij), maar nu is hij bang.

Opdracht-60

Stalin was bang dat de Sovjet-Unie minder staal produceerde dan sommige andere landen en daardoor achterliep. Dat kon gevaarlijk zijn. Leg uit dat de collectivisatie van de landbouw een onderdeel was van Stalins oplossing van dit probleem.

• Door de collectivisatie zouden de oogsten groter worden. Dan kon er meer graan worden geëxporteerd en de opbrengst daarvan worden geïnvesteerd in nieuwe industrie.
  
• De productie van veel graan zou de voedselvoorziening verbeteren en de broodprijzen laag houden. Daardoor konden arbeiders in de staalproductie harder werken.
  

Opdracht-61

Gebruik: Collectivisatie, en bron 17, 18 en 19. Leg uit welk verband er is tussen de drie bronnen.

• Het verband tussen de bronnen is industrialisatie en staalproductie, want op bron 17 staat een staalarbeider die de grondstoffen moet leveren voor de producten in bron 18, namelijk gietijzer, tractoren en auto’s. Op de foto van bron 19 is een hoogoven te zien waar ijzererts wordt gesmolten tot staal.  

Opdracht-62

Uit bron 18 blijkt dat de geplande hoeveelheden niet werden gehaald. Bedenk daar twee oorzaken van.

1. De geplande hoeveelheden waren onrealistisch hoog. 
2. De planners waren niet op de hoogte van omstandigheden die de geplande productie gewoon onmogelijk maakten. 
3. Arbeiders die werden gedwongen om te werken, werkten zo slecht mogelijk.
   

Opdracht-63

Haal uit bron W7 een kortetermijnoorzaak van het slachten van het vee.

• De boeren moesten hun vee afstaan aan de collectieve boerderij. Ze zagen het dus niet meer als hun dieren en gingen ze slachten.
  

Huiswerk

Lees blz. 74 + 75

maken opdrachten 64 t/m 68 en 72

Verzet tegen collectivisatie

Boeren verzetten zich massaal tegen de collectivisatie  vee werd geslacht, akkers niet ingezaaid. Wilden niet in een kolchoz leven.

Volgens Stalin waren zij koelakken (=tegenstanders van het communisme) :

• ‘rijke’ van het volk profiteerde’ boeren

• Leugen

• Geheime politie spoorde hen op

• Geëxecuteerd of verdwenen naar strafkampen

Opdracht-64

Haal uit bron 20 en/of uit bron W7 een langetermijngevolg van het slachten van het vee.

• Uit bron 20 blijkt dat het aantal dieren enorm is gedaald. Het aantal paarden is afgenomen tot 15 miljoen. Voor de lange termijn zijn er te weinig trekdieren om de grond te ploegen. Er zal dus voedseltekort ontstaan. 
• Uit bron W7 blijkt dat ook het fokvee wordt geslacht. Op de lange termijn heb je dan  maar weinig vee over als trekdier of voor de voedselvoorziening.
  

Opdracht-65

Vat W8 in één zin samen. Leg vervolgens met behulp van bron W9 uit hoe Stalin hierover oordeelde.

• Uit bron 21 blijkt dat er een gigantisch voedselgebrek is in de Oekraïne. Stalin vindt dat de boeren dat aan zichzelf te danken hebben: ze werkten niet goed mee aan de collectivisatie. Dus zijn ze koelakken en saboteurs. Zij staan vooruitgang in de weg en moeten hard worden aangepakt. Ze moeten worden uitgehongerd: ‘Oorlog door uithongering’.
  

Oekraïne (onder Stalin)

Er was veel verzet. Dit werd met keiharde terreur beantwoordt. De soldaten plunderden of vernietigden boerderijen. Burgers werden vermoord, mishandeld of verkracht.

1929-1930: grote boerenopstanden.

Stalin liet de Oekraïne afsluiten en verhoogde de hoeveelheid graan die de boeren moesten leveren --> gevolg hongersnood.

Mensen aten gras en stro en zelf kannibalisme kwam voor. Ruim vijf miljoen Oekraïners stierven van de honger.

 

Holodomor

De Holodomor  (‘de plaag van de honger’) vond plaats in de jaren 1932 -1933. Het was een door de communisten georganiseerde hongersnood en volkerenmoord in de Oekraïne.

De door de hongersnood en migratie ontvolkte gebieden werden door Sovjet Unie in bezit genomen (de regio’s Zaporizja, Donetsk en Loehansk, maar niet centraal Oekraïne). Dat verklaart het grotere aantal Russisch sprekende mensen in die gebieden en de wens van (modern) Rusland om deze gebieden, weer, te bezitten. 

Holodomor monument in Kiev

Opdracht-66

Leg uit waarom Duranty (W11) de waarnemingen van Jones (W10) niet representatief vindt.

• Duranty vindt dat de dorpen die Jones gezien heeft ‘een wel erg klein deel van dat enorme land’ zijn. Met andere woorden: hij stelt dat de waarnemingen alleen gelden voor de dorpen die Jones bezocht en niet voor de hele Sovjet-Unie.
  

Opdracht-67

Gareth Jones was per trein vertrokken naar de Oekraïne, maar was onderweg uitgestapt en ging lopend verder. Waarom waren mensen van de communistische partij en politieagenten daar niet blij mee?

• Wandelend kon Jones precies zien hoe vreselijk de situatie op het platteland was. De communisten wilden natuurlijk niet dat dat in het Westen bekend werd.
  

Opdracht-68

Links staan kenmerken van een genocide. Beoordeel of de Holodomor een genocide was.

Opdracht-72

Onder Stalin werd veel graan in beslag genomen van de boeren. Leg uit hoe Stalin daarmee:

• de fabrieksarbeiders te vriend wilde houden;

• Door veel graan van de boeren te eisen, heeft hij veel voedsel voor de arbeiders. Die zullen daarover tevreden zijn en harder werken.
  

• het Rode Leger te vriend wilde houden;

• Door veel graan van de boeren te eisen, heeft hij veel voedsel voor de soldaten. Die zullen daarover tevreden zijn en voor het communisme opkomen en vechten.

Opdracht-72

• de boeren wilde dwingen mee te werken aan collectivisatie;

• Door veel graan van de boeren te eisen, hebben boeren die niet meewerken, weinig voedsel.
  

• de industrialisatie wilde bevorderen.

• Door veel graan van de boeren te eisen, heeft hij veel voedsel voor de arbeiders. Een deel van het graan kan aan het buitenland worden verkocht. Het geld dat dat oplevert, kan worden gebruikt voor industrialisatie. 
  

Huiswerk 

Hfd-5 Tussen de wereldoorlogen,

par. 5.2 : Een nieuwe wereldorde,

maken : opdrachten 11 t/m 19