It Stedfrysk yn Fryslân troch de iuwen hinne - definityf

• Fries
• HBO
• Studiejaar 1

Ut Stadsfrys:

un sprookje met 'n happy end

of

un ferhaal met minne afloop?

troch:

Hilly Holwerda en Tineke Bremer

Ynhâld

1. Yntroduksje

2. Hoe't it Stedfrysk (Stedsk) ûntstien is...

3. Wat is it Stedfrysk (Stedsk) eins?

4. Hat it Stedfrysk noch takomst?

5. Fragen

6. Boarnen

1. Yntroduksje

Filmke!

Fraach: Hokker foarmen fan Stedfrysk hearst?

2. Hoe't it Stedfrysk ûntstien is...

It ferdwynen fan 't Frysk = Opkomst fan 't Hollânsk

1300-1500: Fryske Frijheid:

    bloeiperioade Frysk as skriuwtaal

    Hanzeferbûn & Hannel

1500-1580:

Under bewâld fan it Frankyske Ryk

    Albrecht fan Saksen - hofhâlding en keaplju

     Karel V - alle formele domeinen 

     It Frysk ferdwynt as skriuwtaal 

     It Hollânsk wint terrein

1588-1795: De Republyk

    ûntwikkeling ienheidstaal Nederlânsk

    eigen gewest, eigen taalfarianten

    lântaal - stedtaal  

    Johannes Hilarides (ein 17e iuw)

Hoe hjit de perioade yn de 16e/17e iuw, wêryn't it Hollânsk it Frysk en it Nedersaksysk tige beynfloedet?

1. Hollânske gloarje
2. Hollânske ekpânsje
3. Fryske Frijheid
4. Fryske taalmoard

3. Wat is it Stedfrysk?

    Wêr wurdt Stedfrysk praten?

    Skaaimerken

    Underskied tusken 

    it Liwwarders en it Harlingers

In fraach foarôf:
Wat is it Stedfrysk, tinkst?

In Frysk-Nederlânske mingtaal

In Frysk dialekt mei Nederlânske ynfloeden

In Nederlânsk dialekt mei Fryske ynfloeden

It Stedfrysk wurdt yn de folgjende stêden en plakken praten:

De wichtichste skaaimerken fan it Stedfrysk:

 
    Wurdskat

    Klanken

           - brekking /  - nasalearring

    Grammatika
           - tiidwurden 

           - wurdfolchoarder yn de bysin 

    

Ferskillen tusken stedsdialekten:

Is dyn miening ek feroare no'tst de útlis heard hast?
Wat is it Stedfrysk no echt?

1. In Frysk-Nederlânske mingtaal (pidgintaal)
2. In Frysk dialekt mei Nederlânske ynfloeden
3. In Nederlânsk dialekt mei Fryske ynfloeden

Yn hokker stêd wurdt GJIN Stedfrysk praten?

1. Harns
2. Ljouwert
3. Drylts
4. Dokkum

4. Hat it Stedfrysk noch takomst?

    

    18e/19e iuw:
    Frysk / beskaafd Stedsk / plat Stedsk

    midden 19e/begjin 20e iuw:
    fan dialekt (beskaafd Stedsk) nei sosjolekt (plat Stedsk)

    hjoed-de-dei:

 

Hoe sú ut met ut sprookje fan ut Stadsfrys aflope, denke jou?

Sprookje met happy end: ut blyft bestaan

Un (self-) moardferhaal: binnen één generaasje sterft it út

Un ferhaal met minne afloop: over 100 jaar wurdt it nyt mear sproken

De tyd sal ut leare!

5. Hokker fragen binne der?

Dan:

6. Boarnen:

   Talen yn de Fryslannen (H. 7, 8, 11) - R.J. Jonkman / A.P. Versloot

   Fries en Stadsfries                                - P. Duijff

   Omrop Fryslân - Filmargyf                 - fia: www.youtube.com

   De Kanon fan de Fryske skiednis (finster 40) - www.11en30.nu

   Er was eens een sprookje en dat heette Stadsfries 

                                                                           - www.neerlandistiek.nl