Communicatie assertief zijn/grenzen stellen

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

Assertief gedrag en grenzen stellen 

Wat betekent "assertief" reageren?

Speelt je opvoeding een rol bij hoe assertief je bent?

doel van de les 

Je kunt op een nette manier je grenzen aangeven 

Opdracht:

Kijk naar de volgende filmpjes. 

Wat zou jij  zelf zou doen in die situatie?  

Wat zou jij doen in de situatie in het filmpje?

Wat zou jij doen in de situatie in het filmpje?

Opdracht zelfstandig 

Heb jij wel eens een vorm van grensoverschrijdend gedrag meegemaakt op je werk of stage?

Welke vorm van grensoverschrijdend gedrag was dat?

Hoe heb je gereageerd?

Wat heb je er verder mee gedaan?

Definitie grensoverschrijdend gedrag

Grensoverschrijdend gedrag is het toebrengen van (ernstige) schade op fysiek, mentaal
en emotioneel vlak.

Vormen grensoverschrijdend gedrag

• Seksueel
• Psychisch
• Fysiek 
• Discriminatie 
• Financiele en materiele uitbuiting 

Kan in lichte naar zware vorm voorkomen. 

Opdracht;  vormen van grensoverschrijdend gedrag 

1. In tweetallen; Schrijf 2 voorbeelden bij elke vorm van grensoverschrijdend gedrag. 1 voorbeeld van een lichte vorm en 1 voorbeeld van een zware vorm. 
2. Overleg in viertallen jullie voorbeelden (geen fout antwoord mogelijk)
3. We bespreken klassikaal twee voorbeelden per vorm. 

Grenzen stellen, weigeren

Zeg geen "ja" als je "nee" bedoelt

Geen smoesjes

Spreek in ik vorm

Geef reden 

Wees duidelijk in "nee",  ook nonverbaal

Oorzaken van niet assertief reageren

Bescheidenheid ( je minder voelen dan de ander)

Bang ( om iets doms te zeggen, niet aardig gevonden worden)

Te hoge verwachtingen ( de ander weet wat ik wil)

Verlegenheid

Schuldgevoel

Groepsdruk 

Eigen keuze

Richtlijnen assertiviteit 

De volgende richtlijnen:

• Laat duidelijk en rustig horen wat je wilt of wat je juist niet wilt.
• Gebruik de ik-vorm
• Geef aan waarom je iets wilt of niet wilt
• Geef suggesties voor een oplossing of zoek samen naar een oplossing
• Maak er geen lang verhaal van, maar houd het kort

Bv. Bedankt voor de uitnodiging, maar het gaat mij niet lukken/het past niet in mijn agenda/ik kan je helaas niet helpen op dit moment.

Iedereen heeft het recht om nee te zeggen. Grenzen stellen lijkt egoïstisch, maar als je je eigen belangen goed bewaakt, ben je meer in balans en beter in staat om iets voor anderen te betekenen.

Omgaan met probleemgedrag:

• Eenduidige benadering (collega's op één lijn) 
• Grenzen stellen (wat accepteer je wel/niet) 
• Structuur (cliënt weet wat hij kan verwachten) 
• Emotie cliënt benoemen (ik zie dat je boos bent) 
• Benoemen wat je wél verwacht (ik wil dat je....) 
• Consequenties benoemen 

Beroepshouding

Een goede beroepshouding bestaat uit 6 elementen:

• Betrokkenheid (graag willen werken met mensen)
• Empathie (je kunnen verplaatsen in de gevoelens van de client)
• Assertiviteit (opkomen voor jezelf, grenzen kunnen stellen)
• Representativiteit (de organisatie vertegenwoordigen waarvoor je werkt)
• Integriteit (verantwoord en naar eer en geweten handelen)
• Reflectief vermogen (in staat zijn om de eigen (werk)ervaring te begrijpen en te analyseren en daar betekenis aan geven)

Je kunt je beroepshouding ontwikkelen tijdens je opleiding, maar de aanleg moet aanwezig zijn.

Wat heb je deze les geleerd over grenzen stellen?

Grensoverschrijdend gedrag

Casus Ethisch Dilemma

Shania is 25 jaar en werkt sinds een maand als vestigingsmanager bij Groothandel Verfjes. Hiervoor heeft zij regelmatig overleg met magazijn chef Geert.

Geert heeft nu tijdens het overleg een aantal keren een opmerking gemaakt waarbij Shania zich ongemakkelijk voelde. Ze durft dit niet aan te geven, omdat zij gewend is vanuit haar opvoeding om mannen niet tegen te spreken. Daarbij zit Shania in de proefperiode en kan zij zich niet permitteren om haar baan te verliezen. Geert gaat steeds een stap verder. Eerst noemt hij haar de lekkerste manager die zij ooit hebben gehad, later raakt hij haar knie steeds aan en gisteren streek hij langs haar borst, toen hij de koffiebekers op tafel zette. Shania voelt zich steeds ongelukkiger, thuis kan zij hier niet over praten. Thuis is zij de vrouw en moet zij haar moeder meehelpen, er wordt niet naar haar geluisterd. Daarnaast heeft het gezin het financieel niet makkelijk en is het loon van Shania hard nodig. Op het werk is Shania de manager en Geert is een geliefde collega. Shania wil heel graag dat het gedrag van Geert stopt en zou hier een stap in willen zetten.

Casus 

Shania is 25 jaar en werkt sinds een maand als doktersassistente bij huisartsenpraktijk Trias. Ze komt regelmatig in contact met patient Piet die wekelijks een afspraak heeft bij de praktijkondersteuner. 

Bij binnenkomst heeft Piet een aantal keren een opmerking gemaakt waarbij Shania zich ongemakkelijk voelde. Ze durft dit niet aan te geven, omdat zij gewend is vanuit haar opvoeding om mannen niet tegen te spreken. Daarbij zit Shania in de proefperiode en kan zij zich niet permitteren om haar baan te verliezen. Piet gaat steeds een stap verder. Eerst noemt hij haar de lekkerste doktersassistent die hij ooit heeft gehad. Tijdens het spreekuur raakt hij haar knie steeds aan en gisteren streek hij langs haar borst, toen hij langs haar heen liep. Shania voelt zich steeds ongelukkiger, thuis kan zij hier niet over praten. Shania wil heel graag dat het gedrag van Piet stopt en zou hier een stap in willen zetten.

Stappenplan Ethiek

Fase 1; Verkenning 
Stap 1; Welke vragen roept de casus bij jou op? 

Fase 2; Explicitering

Stap 2; Wat zijn de handelingsmogelijkheden?

Stap 3;  Welke informatie ontbreekt ?

Fase 3; Analyse

Stap 4;  Wie zijn de betrokkenen en wat zijn hun perspectieven (mogelijkheden) ten opzichte van het probleem? 

.

Stap 5; Welke argumenten zijn er en wat is relevant voor deze casus. 

 Fase 4; Afweging 

Stap 6 en 7; Wat zijn de argumenten en welk ‘gewicht’ kun je hieraan hangen? Welke handelingsmogelijkheden hebben dan de voorkeur? 

Fase 5; Aanpak 

Stap 8; Welke concrete stappen kunnen nu worden genomen?  

 

Het stappenplan (Bolt, Verweij, & Delden, 2010)

Grenzen 

Een grens is een  scheidingslijn. 

Zichtbare grenzen

Denkbeeldige grenzen

Persoonlijke grenzen 

Een persoonlijke grens, scheidingslijn die jij persoonlijk maakt.

•  Vanuit jouw opvoeding 
  
•  Vanuit normen en waarden
•  Vanuit cultuur en omgeving 
•  Vanuit opgedane ervaringen
•  Vanuit eigen overtuigingen. (aardig gevonden worden) 

Persoonlijke grenzen 

Intieme zone                    

Persoonlijke zone            

Sociale zone                        

Publieke zone                    

Werkvorm mijn Sociale cirkel 

Grenzen stellen is ook jouw persoonlijke ruimte aangeven. Om jouw persoonlijke ruimte aan te geven ga je op papier 4 cirkels maken (Zie voorbeeld figuur 1). In de eerste cirkel sta je zelf, daarna vul je per ring in wie of wat het dichtstbij mag komen. Waar staat bijvoorbeeld jouw liefde, jouw familie, de docenten en de kassamedewerker van de winkel?

Vul dit op het papier in.

Persoonlijke grenzen 

Intieme zone                      0-45 cm

Persoonlijke zone            45-120 cm

Sociale zone                       120-360 cm 

Publieke zone                    360-750 cm

Professionele grenzen 

Deze grens hanteer je in de uitoefening van je functie.

De grens wordt gesteld door; 

• Door jezelf
• Functie en positie 
• Het bedrijf waar je werkt (protocollen/procedures/werkwijzen) 
  
• De wetgeving 

Grensoverschrijdend gedrag 

Je weet nu wat je eigen persoonlijke grens is en daarbij wat een professionele grens in kan houden. 

Die gestelde grenzen kunnen worden overschreden.

Grensoverschrijdend gedrag 

Omgaan met grensoverschrijdend gedrag 

De basis om assertief te zijn

Ken je eigen persoonlijke grens 

      Opvoeding, normen en waarden, cultuur/omgeving,                          ervaring en overtuigingen, gevoel. 

Ken je professionele grens

       Functie,positie,macht,bedrijf,wetgeving.

                                       Jouw eigen grens 

Dilemma's die jij kunt voelen

Grens stellen en .....

• Aardig gevonden willen worden.
• De ander geen pijn willen doen.
• Twijfelen of jij het wel juist hebt.
• Angst om het contact te verliezen.
• Angst voor je baan of negatieve beoordeling. 

Drie stappen methode 

Grenzen kunnen stellen is het tegenovergestelde van: over je heen laten lopen, pleasen, misbruik van je laten maken. Het gevolg van te weinig je grenzen aangeven is dat je je niet serieus genomen voelt, dat je niet gezien wordt of dat je geen respect ervaart.

https://www.cesartherapie.nl/blog/leren-grenzen-stellen-jezelf-oefeningen

Drie stappen methode

Het kan zijn dat je bang bent dat mensen je niet meer aardig vinden, of dat je het rot vindt dat je iemand teleurstelt, of dat je je schuldig voelt als je een grens stelt.

Het gekke is dat mensen die goed en duidelijk hun grenzen kunnen aangeven vaak meer aanzien genieten en meer gerespecteerd worden en geregeld aardig gevonden worden.

https://www.cesartherapie.nl/blog/leren-grenzen-stellen-jezelf-oefeningen

Bij vaak en veel jouw eigen grenzen (laten) overschrijden

vermoeidheid

ontevreden gevoel

irritaties

nukkig gedrag

sacherijnig gevoel

ongeduld

boosheid

lusteloos worden

geen zin hebben in….

Teleurstelling 

De drie stappen om je grens te stellen 

een milde communicatiemethode

1. Begin met wat je aan gedrag ziet;  Ik zie/merk/constateer dat je .............. (uiting geven aan wat er gebeurd) 
2.  Daarna zeg je; Ik begrijp dat je..... (begrip tonen voor de ander zijn uitgangspunten) 
3. Je sluit af met; Dat neemt niet weg dat...concluderend wil ik dat...Ik wil dat (hiermee geef je, kort en duidelijk, de grens aan)

Voorbeeld; Ik hoor dat je mij stom noemt, ik begrijp dat je iets niet leuk vindt, dit neemt niet weg dat jij mij niet stom mag noemen. 

Stel de grens volgens de 3 stappen bij

de onderstaande situatie

Situatie ; 

Je bent op stage en moet de schappen bijvullen. De manager komt naar je toe en zegt dat jij morgen alleen de afdeling moet draaien. Dit is namelijk goedkoper en dan kan jij het goed leren.

Jij durft niet de verantwoording te hebben over de afdeling, daarnaast mag dit ook niet. 

                   Stel je grens op volgens de drie stappen. 

Lichaamstaal bij grenzen stellen

Wat kan lichaamstaal betekenen bij het grenzen stellen?          Doel van deze oefening is om fysiek (lichamelijk) te ervaren hoe het is om stevig te staan.     

• meer zelfvertrouwen
• weerbaarder
• beter grenzen stellen 

Oefening Stevig Staan

 Oefening Stevig Staan

De oefening:

• Ga met beide benen stevig op de grond staan. 
  
• Zet je voeten op heupbreedte. 
  
• Buig door je knieën en kom weer omhoog. Bij het buigen adem je in en als je weer omhoog komt adem je uit en duw je je voeten nog steviger de grond in. 
  
• Je knieën zijn licht gebogen. 
  
• Richt je blik op één punt.
  

Grenzen stellen 

Oefening grens stellen + stevig staan

Vorm tweetallen

Stel je grens

+

stevig staan 

Einde workshop