Modernisme 8.1 expressie + hoekig

H8.1 Expressie
1 / 47
volgende
Slide 1: Tekstslide
KunstMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

In deze les zitten 47 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 9 videos.

time-iconLesduur is: 60 min

Onderdelen in deze les

H8.1 Expressie

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 2 - Video

Ben je even kwijt hoe het ook alweer zit? Dit filmpje legt helder uit wat de aanloop is naar de Cultuur van het moderne!
Sigmund Freud
  • 1856-1939
  • Psycholoog
  • Mens laat zich niet alleen leiden door verstand! 
  • Ook: driften, gevoelens, seksualiteit, agressie. 
  • Visie: het onderbewuste is drijfveer voor gedrag

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 4 - Video

In dit filmpje wordt heel kort uitgelegd wie Sigmund Freud is. 
Freud als inspiratie!
  • Theorieën vernieuwend
  • Er wordt gebroken met heersende 'regels' in de kunsten: 
    Dans, theater, muziek, beeldende kunsten, etc: focus op emoties, het onderbewuste, dromen, driften, toeval
  • Kloof tussen Avant-garde kunstenaars en publiek
    (kunst is afwijkend van wat men gewend was).

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Uiting van gevoel in kunst: Expressief!

Slide 6 - Tekstslide

Op de afbeelding is een filmstill van Das Cabinett des Dr. Caligari uit 1920 te zien. Het is een Duitse expressionistische film, die in 8.1 Hoekig verder wordt uitgewijd.
Voorbeelden expressionisme
Uit het boek: 
  • Erwartung, Duitse opera uit 1909
  • Fünf Kokotten, een houtsnede van Ernst Ludwig Kirchner (1914)
  • Das Cabinett des Dr. Caligari, een film uit 1920. 
  • Hexentanz, een dans van Mary Wigman uit 1914. 
  • Le sacre du printemps, een balletvoorstelling van Les Ballets Russes uit 1913

Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Arnold Schönberg
  • 1874-1951
  • Componist
  • Kunstenaar
  • Geboren in Wenen
  • Lid van Der Blaue Reiter

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 9 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Erwartung (1909)
  • Opera van Arnold Schönberg uit 1909. 
  • Verhaal over een nachtmerrie, niet duidelijk wat werkelijkheid is en wat droom is. 
  • Suggestie van wanen: wat is realiteit?

Slide 10 - Tekstslide

Informatie te lezen op bladzijde 160 van De Bespiegeling.

Slide 11 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Wat zie / hoor je?
Wat valt je op?

Slide 12 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Waarom breekt Erwartung (1909)
met de gangbare opera's voor die tijd?

Slide 13 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Erwartung (1909)
Waarom anders dan alle eerdere opera's?


Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Voorstelling: 
  • Onderwerp is een nachtmerrie
  • Kijk in binnenwereld hoofdpersoon
  • Onlogisch verhaal, net als een droom
  • Componist bemoeide zich met decor: boodschap moet niet verkeerd overkomen.

Muziek:
  • Compositie heeft geen gangbare opbouw, verklankt een ononderbroken stroom van associaties
  • Klinkt verwarrend en nerveus, schiet alle kanten op: als een uitbarsting van emoties


Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Freud en Schönberg?
Freud is geïnteresseerd in: 
Het onderbewuste, de vergeten/verdrongen gebeurtenissen:
het is niet voldoende om te letten op wat de patiënt nog wél weet. 
De mens is 'gecontroleerd': wat als die controle wegvalt? 
De wereld zonder controle boeit kunstenaars zoals Schönberg.

Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Expressionisme
Kunst dient op de eerste plaats de individuele expressie van het innerlijke te zijn. 

Slide 17 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ernst Ludwich Kirchner
  • 1880-1938
  • Richt Die Brücke op:
    een expressionistische kunstenaarsgroep
  • Brug slaan naar moderne tijd
  • Boek: fünf kokotten (1914)

Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Die Brücke (1905)
"Bij ons hoort iedereen die direct en onvervalst weergeeft wat hen tot scheppen aanzet.' - Kirchner
Nadruk op het het rechtstreeks tot uitdrukking brengen van innerlijke drijfveren. 
Freud:  Dit wordt niet bepaald door wat we weten en meten, maar door ons onderbewuste. 

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Expressionisme
  • Trekken zich weinig aan van bestaande (academische) regels
  • Directe uitdrukking
  • Persoonlijke en soms wat chaotische stijl

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 21 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Le sacre du printemps
  • Les Ballet Russes (dansers)
  • Sterdanser / choreograaf: Vaslav Nijinski 
  • Dansers reageren op muziek, nauwelijks verhaal zichtbaar
  • Componist Igor Stravinsky 

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Le sacre du printemps
Lees blz 162

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Hexentanz (1914)
  • Mary Wigman
  • Dansbewegingen sluiten niet aan bij academische regels
  • Muziek speelt ondergeschikte rol
  • Ausdruckstanz

Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 25 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Duits expressionisme

En de expressionistische film!


Maar wat heeft de WOI daarmee te maken?
-->

Slide 26 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

WOI
1914-1918
Startsein door moord op Franz Ferdinand
Technologische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe oorlogsvoering: 
Machinegeweren, tanks, gifgas, vliegtuigen
Inzetten van loopgraven

Slide 27 - Tekstslide

Europa had een levendige filmcultuur tot aan de eerste wereldoorlog. Duitse film in het bijzonder werd steeds raarder en meer duister, omdat de makers probeerden om de kijkers onder te dompelen in de binnenwereld van de personages. 
De centralen
Duitsland
Oostenrijk-Hongarije
Italië
De geallieerden
Servië
Frankrijk 
Engeland
Rusland

Slide 28 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 29 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Duitsland en film begin 1900
  • Duitsland verloor de oorlog.
  • Duitsland had een grote infrastructuur voor film, praktisch net zo groot als Hollywood. Dit wilden ze tijdens WOI inzetten voor propagandafilms. Dit mislukte natuurlijk, omdat ze verloren.
  • Gecontroleerd door de overheid, dus losse initiatieven ontstaan --> Duitse expressionistische film!

Slide 30 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Das Cabinett des Dr. Caligari 
  • Een expressionistische film uit 1920
  • Wordt ook wel gezien als de eerste horrorfilm
  • Eén van de eerste films met vertelling van het verhaal door flashbacks
  • Decor is verre van realistisch: het is hoekig en zwart wit
  • Expressionistisch karakter door overdreven spel en grote licht-donker contrasten

Slide 31 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Chaos
  • Het verhaal is chaotisch en bevat een aantal plottwists
  • Samen met de flashbacks was het een moeilijke film om te begrijpen
  • In de volgende dia's krijg je een korte samenvatting.

Slide 32 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Das Cabinett des Dr. Caligari 
Hoofdpersonen: 
Dr. Caligari 
Cesare (de slaapwandelaar)

Francis (en zijn vriend Alan)
Jane

Film is een flashback van Francis

Slide 33 - Tekstslide

De film gaat over een dokter genaamd Dokter Caligari. Caligari heeft een vaste slaapwandelaar als patiënt: Cesare. Met Cesare wil Caligari optreden op het plein in de stad. Cesare zal daar toekomst voorspellen.
Hiervoor moet hij toestemming vragen bij de leiding van de stad. 

De leiding van de stad staat symbolisch boven hem en wil hem niet van harte helpen. Hierdoor wordt Caligari boos. 

De volgende dag is de overheidsdienaar niet meer in leven. 
Das Cabinett des Dr. Caligari 
  • Dr. Caligari --> Cesare als patiënt.
  • Cesare kan volgens Caligari de toekomst voorspellen.
  • Caligari zet Cesare aan tot moorden, terwijl Cesare slaapt.

Slide 34 - Tekstslide

De film gaat over een dokter genaamd Dokter Caligari. Caligari heeft een vaste slaapwandelaar als patiënt: Cesare. Met Cesare wil Caligari optreden op het plein in de stad. Cesare zal daar toekomst voorspellen.
Hiervoor moet hij toestemming vragen bij de leiding van de stad. 

De leiding van de stad staat symbolisch boven hem en wil hem niet van harte helpen. Hierdoor wordt Caligari boos. 

De volgende dag is de overheidsdienaar niet meer in leven. 
Das Cabinett des Dr. Caligari 
  • Francis en Alan lopen op markt. 
  • Cesare voorspelt dat Alan dood gaat. 
  • Alan gaat dood. 
  • Francis en Jane gaan op onderzoek uit. 

Slide 35 - Tekstslide

De film gaat over een dokter genaamd Dokter Caligari. Caligari heeft een vaste slaapwandelaar als patiënt: Cesare. Met Cesare wil Caligari optreden op het plein in de stad. Cesare zal daar toekomst voorspellen.
Hiervoor moet hij toestemming vragen bij de leiding van de stad. 

De leiding van de stad staat symbolisch boven hem en wil hem niet van harte helpen. Hierdoor wordt Caligari boos. 

De volgende dag is de overheidsdienaar niet meer in leven. 
Das Cabinett des Dr. Caligari 
  • Jane wordt ontvoerd, niet vermoord. (Door haar schoonheid).
  • Cesare pleegt daarna zelfmoord/valt van een clif. 
  • Caligari wordt opgepakt voor de moorden en blijkt gefascineerd door mythe van andere dr. Caligari.

Slide 36 - Tekstslide

De film gaat over een dokter genaamd Dokter Caligari. Caligari heeft een vaste slaapwandelaar als patiënt: Cesare. Met Cesare wil Caligari optreden op het plein in de stad. Cesare zal daar toekomst voorspellen.
Hiervoor moet hij toestemming vragen bij de leiding van de stad. 

De leiding van de stad staat symbolisch boven hem en wil hem niet van harte helpen. Hierdoor wordt Caligari boos. 

De volgende dag is de overheidsdienaar niet meer in leven. 
Das Cabinett des Dr. Caligari 
  • Caligari ontsnapt, rent naar gesticht. 
  • Caligari blijkt eigenaar gesticht.
  • Francis blijkt in het gesticht te zitten, met Jane en Cesare.

Slide 37 - Tekstslide

De film gaat over een dokter genaamd Dokter Caligari. Caligari heeft een vaste slaapwandelaar als patiënt: Cesare. Met Cesare wil Caligari optreden op het plein in de stad. Cesare zal daar toekomst voorspellen.
Hiervoor moet hij toestemming vragen bij de leiding van de stad. 

De leiding van de stad staat symbolisch boven hem en wil hem niet van harte helpen. Hierdoor wordt Caligari boos. 

De volgende dag is de overheidsdienaar niet meer in leven. 

Slide 38 - Video

In deze scène loopt Cesare op de slapende Jane af. Hij is opgedragen om haar te vermoorden, maar door haar schoonheid wordt hij hiervan weerhouden. In plaats daarvan ontvoert hij haar.

De scène is blauw gekleurd omdat de filmmakers hiermee aan wilden geven dat het om een donkere / nachtelijke situatie gaat. 

Slide 39 - Video

Deze slide heeft geen instructies

Ideeën en feiten over de film
  • Er wordt gebruik gemaakt van het kleuren van de film: roze, sepia en blauw. 
  • De film is expres niet realistisch gemaakt: beeld het de binnenwereld van Francis uit? Of staat het voor de 'twisted' wereld waarin ze nu leven? (Net na de oorlog). 
  • Vignettering om details buiten beeld te laten.

Slide 40 - Tekstslide

Roze voor de kamer van Jane, blauw voor de nacht en sepia voor de dag.


Noem aan de hand van Erwartung van Arnold Schönberg drie kenmerken van expressionistische muziek. Gebruik: ritme, melodie en Dynamiek.

Slide 41 - Open vraag

6. Drie van de volgende:
- Melodie: geen vloeiende melodie met veel contrasten tussen hoog en laag (Soms wordt er meer gesproken dan gezongen).
- Samenklank: gebruik van antonale muziek
- Ritme: veel wisseling in maat (en tempo) afhankelijk van de stemming die muzikaal wordt vertaald.
- Klankkleur: veelvuldige wisseling in het gebruik van verschillende instrumenten en combinaties van instrumenten afhankelijk van de stemming die muzikaal wordt vertaald.
- Dynamiek: Grote en veelvuldige contrasten tussen hard en zacht.
Noem drie kenmerken van Das Cabinett des dr. Caligari die bijdragen aan het expressionistische karakter van de film.

Slide 42 - Open vraag

9. Drie van de volgende:
- De montage waardoor in het verhaal veel sprongen in de tijd worden gemaakt (flash back, flash forward).
- Het gebruik van grote licht-donkercontrasten.
- Het onrealistische decor levert claustrofobische beelden op.
- Het chaotische verhaal rond een geesteszieke personages.
- Het overdreven spel van de acteurs.
Leg uit hoe het onderbewuste waarover Freud schreef een inspiratiebron vormt voor expressionistische kunstenaars.

Slide 43 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Van wie is dit lied?

Slide 44 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Van wie is dit lied?

Slide 45 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Van wie is dit lied?

Slide 46 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies

Van wie is dit lied?

Slide 47 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies