KUA H4 Hfdst 8.1 Expressie de Bespiegeling

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H8.1 Expressie

Introductie Opdrachtje

zoek een expressief schilderij/foto of illustratie uit 1900 - 1920

deel deze met je klasgenoot.

Waarom heb je die gekozen? Licht dit toe.

Voorbeelden expressionisme

Uit het boek Bespiegeling: Deze ga ik zo bijlangs

• Freud, psycholoog 1900

.      Erwartung, Duitse opera uit 1909

• Ernst Ludwig Kirchner (1914)
  
• Das Cabinett des Dr. Caligari, een film uit 1920. 
• Hexentanz, een dans van Mary Wigman uit 1914. 
• Le sacre du printemps, een balletvoorstelling van Les Ballets Russes uit 1913

In dit filmpje wordt heel kort uitgelegd wie Sigmund Freud is. 

Sigmund Freud

• 1856-1939
• Psycholoog
• Mens laat zich niet alleen leiden door verstand!
• Ook: driften, gevoelens, seksualiteit, agressie. 
• Visie: het onderbewuste is drijfveer voor gedrag

Freud als inspiratie

• Theorieën vernieuwend
• Er wordt gebroken met heersende 'regels' in de kunsten: 
  Dans, theater, muziek, beeldende kunsten, etc: focus op emoties, het onderbewuste, dromen, driften, toeval
• Kloof tussen Avant-garde kunstenaars en publiek
  (kunst is afwijkend van wat men gewend was).

Uiting van gevoel in kunst: Expressief

Op de afbeelding is een filmstill van Das Cabinett des Dr. Caligari uit 1920 te zien. Het is een Duitse expressionistische film, die in 8.1 Hoekig verder wordt uitgewijd.

Erwartung (1909)

• Opera van Arnold Schönberg uit 1909. 
• Verhaal over een nachtmerrie, niet duidelijk wat werkelijkheid is en wat droom is. 
• Suggestie van wanen: wat is realiteit?

Informatie te lezen op bladzijde 160 van De Bespiegeling.

Arnold Schönberg

• 1874-1951
• Componist
• Kunstenaar
• Geboren in Wenen

Voorstelling: 

• Onderwerp is een nachtmerrie
• Kijk in binnenwereld hoofdpersoon
• Onlogisch verhaal, net als een droom
• Componist bemoeide zich met decor: boodschap moet niet verkeerd overkomen.

Muziek:

• Compositie heeft geen gangbare opbouw, verklankt een ononderbroken stroom van associaties
• Klinkt verwarrend en nerveus, schiet alle kanten op: als een uitbarsting van emoties

Freud en Schönberg?

Freud is geïnteresseerd in: 

Het onderbewuste, de vergeten/verdrongen gebeurtenissen:

het is niet voldoende om te letten op wat de patiënt nog wél weet. 

De mens is 'gecontroleerd': wat als die controle wegvalt? 

De wereld zonder controle boeit kunstenaars zoals Schönberg.

Expressionisme

Kunst dient op de eerste plaats de individuele expressie van het innerlijke te zijn. 

Ernst Ludwich Kirchner

• 1880-1938
• Richt Die Brücke op:
  een expressionistische kunstenaarsgroep
• Brug slaan naar moderne tijd
  
• Boek: fünf kokotten (1914)

Die Brücke (1905)

"Bij ons hoort iedereen die direct en onvervalst weergeeft wat hen tot scheppen aanzet.' - Kirchner

Nadruk op het het rechtstreeks tot uitdrukking brengen van innerlijke drijfveren. 

Freud:  Dit wordt niet bepaald door wat we weten en meten, maar door ons onderbewuste. 

Expressionisme

• Trekken zich weinig aan van bestaande (academische) regels
• Directe uitdrukking
• Persoonlijke en soms wat chaotische stijl

Le sacre du printemps

• Les Ballet Russes (dansers)
• Sterdanser / choreograaf: Vaslav Nijinski 
• Dansers reageren op muziek, nauwelijks verhaal zichtbaar
• Componist Igor Stravinsky 

Hexentanz (1914)

• Mary Wigman
• Dansbewegingen sluiten niet aan bij academische regels
• Muziek speelt ondergeschikte rol
• Ausdruckstanz

Duits expressionisme

En de expressionistische film

Maar wat heeft de WOI daarmee te maken?

-->

WOI

1914-1918

Startsein door moord op Franz Ferdinand

Technologische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe oorlogsvoering: 

Machinegeweren, tanks, gifgas, vliegtuigen

Inzetten van loopgraven

Europa had een levendige filmcultuur tot aan de eerste wereldoorlog. Duitse film in het bijzonder werd steeds raarder en meer duister, omdat de makers probeerden om de kijkers onder te dompelen in de binnenwereld van de personages. 

Duitsland en film begin 1900

• Duitsland verloor de oorlog.
• Duitsland had een grote infrastructuur voor film, praktisch net zo groot als Hollywood. Dit wilden ze tijdens WOI inzetten voor propagandafilms.
  
• losse initiatieven ontstaan --> Duitse expressionistische film

Das Cabinett des Dr. Caligari 

• Een expressionistische film uit 1920
• Wordt ook wel gezien als de eerste horrorfilm
• Eén van de eerste films met vertelling van het verhaal door flashbacks
• Decor is verre van realistisch: het is hoekig en zwart wit
• Expressionistisch karakter door overdreven spel en grote licht-donker contrasten

Chaos

• Het verhaal is chaotisch en bevat een aantal plot-twists
• Samen met de flashbacks was het een moeilijke film om te begrijpen

Ideeën en feiten over de film

• Er wordt gebruik gemaakt van het kleuren van de film: roze, sepia en blauw. 
• De film is expres niet realistisch gemaakt: beeld het de binnenwereld van Francis uit? Of staat het voor de 'twisted' wereld waarin ze nu leven? (Net na de oorlog). 

Roze voor de kamer van Jane, blauw voor de nacht en sepia voor de dag.

Huiswerk

H8.1

Maak opdracht 1 t/m 5

Antwoorden bespreken we volgende week