Hoofdstuk 14

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hoofdstuk 14

Vragen hoofdstuk 12 en 13?

Structuur en productiecapaciteit 

Conjunctuur en bestedingen 

Conjunctuur- en structuurbeleid overheid

de economie

‘vraagzijde = conjunctuur’ 

‘aanbodzijde = structuur’ 

Productiecapaciteit

alles wat beschikbaar is in een onderneming (arbeid en kapitaal) om te produceren, bepalen de productiecapaciteit.

Wordt de productiecapaciteit niet benut, dan is er sprake van onderbezetting

Arbeidsproductiviteit

Wat een persoon kan produceren in een bepaalde tijd

Formule voor arbeidsproductiviteit

Productie : gewerkte tijd = arbeidsproductiviteit

Productie : aantal werknemers = arbeidsproductiviteit

    

Wat bepaald de hoogte van de arbeidsproductiviteit?

• Scholing/investeren in menselijk kapitaal. 
• Efficiëntie van de organisatie (arbeidsdeling en specialisatie)
• Mechanisering en automatisering.
• Maatschappelijke factoren zoals arbeidsmentaliteit.

Automatisering

Machines vervangen machines.

Mechanisering

Machines vervangen arbeiders. Arbeidsproductiviteit neemt toe.

Kapitaal

Het kopen van kapitaal goederen heet investeren.

Dit doen ondernemers om meer, beter of goedkoper te produceren

• de ontwikkeling van een nieuw product of een nieuwe productiemethode.

Innovatie

Patent / Octrooi

Innovaties worden vastgelegd door een octrooi of patent.

Een octrooi (patent) is een wettelijk alleenrecht om gedurende een bepaalde tijd een product te maken.

Diepte investering

diepte investering ---> verhouding arbeid/kapitaal daalt -->

--> arbeidsproductiviteit stijgt --> loonkosten per product dalen

--> lagere prijs --> meer klanten

--> zelfde prijs --> hogere winstmarges

--> hogere winst

Breedte investering

Er is sprake van een breedte investering wanneer na de investering de kapitaalintensiteit constant blijft.

Verhouding kapitaal en arbeid

1 machine 1 nieuwe machine (van hetzelfde soort)

hoeveelheid Arbeid 

2 arbeidsjaren ook 2 arbeidsjaren

Verhouding A/K 2/1 (2) 2/1 (2)

Conclusie: In verhouding wordt vóór en ná de investering dezelfde hoeveelheid arbeid per machine gebruikt.

Productiecapaciteit afhankelijk van de kwaliteit en de kwantiteit van de productiefactoren (de productiestructuur)

1. Arbeid
2. Kapitaal
3. Natuur
4. Ondernemerschap

AIQ

• Arbeidsinkomensquote = deel van het arbeidsinkomen in het nationaal inkomen in procenten
• Arbeidsinkomen = loon + toegerekend loon zelfstandigen

 AIQ = Arbeidsinkomen / nationaal inkomen * 100

Hoe hoger de arbeidsinkomensquote, hoe lager de overige inkomensquote; dus hoe lager de winstquote ook is!

Samen

 maken

14.4

Maken in de les/huiswerk

14.1/14.2/14.3/14.5

Structuurkant economie

De structuurkant van de economie is de aanbodkant, dus de kant van de producenten.
De economische structuur geeft weer hoe het staat gesteld met de kwaliteit en kwantiteit van de productiefactoren.

Effectieve vraag

De totale vraag naar producten en diensten noemen we de effectieve vraag.

> De bestedingen die gedaan worden door gezinnen, bedrijven, overheid en buitenland.

CONJUNCTUUR

Over- & onderbesteding

In een hoogconjunctuur zie je vaak dat de effectieve vraag de productiecapaciteit overtreft. We spreken van overbesteding.

In een laagconjunctuur is de effectieve vraag kleiner dan de productiecapaciteit. Dat heet onderbesteding.

Krimp, recessie en depressie

Krimp         = negatieve economische groei (het BBP daalt)

Recessie   = de economie krimpt 2 opeenvolgende kwartalen

Depressie = langdurige recessie

Bezettingsgraad berekenen

Bezettingsgraad = Werkelijke productie : productiecapaciteit x 100

Consumentenvertrouwen

• Hoog consumentenvertrouwen -> veel geld in de economie door de consument
  
• Laag consumentenvertrouwen -> minder uitgeven / sparen

Het CBS meet het consumentenvertrouwen

Overheidsbeleid

anticyclisch

procyclisch

Anticyclisch begrotingsbeleid

Overheidsbeleid dat erop is gericht de conjunctuurgolven te beperken

Dat betekent dat de overheid in een hoogconjunctuur de economie zal willen afremmen.

In een laagconjunctuur: gas geven, economische groei stimuleren.

Anticyclisch begrotingsbeleid

Hoogconjunctuur: afremmen

- de overheidsbestedingen uitstellen/minder investeren door
   de overheid

- de belastingen verhogen

Laagconjunctuur: gas geven (stimuleren).

- Extra overheidsinvesteringen

- Belastingen verlagen

Procyclisch begrotingsbeleid

Overheidsbeleid dat de conjunctuurgolven zal versterken.

Hoogconjunctuur: Het gaat al goed, maar door overheidsbeleid zal het nog beter gaan.

Laagconjunctuur: Het gaat al slecht, maar door dit beleid gaat het nog slechter (de overheid moet bijv. bezuinigen).

Automatische stabilisatoren

Variabelen die al in het economische systeem zijn ingebouwd die automatisch voor een demping van de conjunctuurbeweging zorgen.

Voorbeelden:

- Sociale uitkeringen

- Progressieve belastingsysteem

Samen maken

14.18

Maken in de les/huiswerk

14.1 t/m 14.5

14.16 en 14.17