Verdienen & Uitgeven H4

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Verdienen & Uitgeven H4

Goede tijden, slechte tijden

Lesdoelen hoofdstuk 4

Na deze les kun je:

• de feitelijke groei van het bbp vergelijken met de structurele groei.

• beschrijven wat de kenmerken zijn van laagconjunctuur en hoogconjunctuur.

• de relatie beschrijven tussen de stand v/d conjunctuur, werkgelegenheid en inflatie/deflatie.

• voorbeelden geven van conjunctuurindicatoren.

• de relatie beschrijven tussen conjunctuurindicatoren en de conjunctuur.

• toelichten op welke wijze de overheid begrotingsbeleid kan voeren.

1/2

Economie van vraag en aanbod

De lange termijn economie wordt bepaald 

door de aanbodkant van de economie 

(=productiecapaciteit) 

De korte termijn economie wordt bepaald 

door de vraagkant van de economie 

(=bestedingen)

H3

H4

Aanbodkant = Productie(capaciteit)

Afhankelijk van de productiefactoren:

(1) Kapitaal

(2) Arbeid

(3) Natuur

(4) Ondernemerschap

Hoog- en laagconjunctuur

www.cbs.nl

Vraag: Leg uit wat er met Y gebeurt in hoogconjunctuur en waarom. Maak gebruik van de variabelen C, I, O, E & M.

Y = C + I + O + (E - M)

Kenmerken laagconjunctuur

Kenmerken hoogconjunctuur

Conjunctuurindicatoren

Alle conjunctuurindicatoren samen vertellen iets over 

de actuele en verwachte stand van de economie.

- Vertrouwensindicatoren

(voorspeller)

- Economische indicatoren

(actueel)

- Arbeidsmarktindicatoren

(actueel/achteraf)

Conjunctuurdashboard

https://www.cbs.nl/nl-nl/visualisaties/conjunctuurdashboard

Conjunctuurindicatoren

Dingen die de ontwikkeling van BBP voorspellen:

- Vertrouwensindicatoren (producenten- en consumentenvertrouwen en orders)

- Economische indicatoren (consumptie, uitvoer en investeringen)

- Arbeidsmarktindicatoren (arbeidsvolume, werkloosheid, vacatures)

Aan de slag!

- Maken 4.1 t/m 4.10  > 4.5, 4.7 en 4.9 samen

    - Met degene die naast je zit aan de slag, overleggen mag

    - Vragen? > Lees samen de vraag nog een keer door > Aan mij vragen

    -  Maak de opdrachten in je schrift

Klaar?

- Nakijken van de opgaven 

- Oefenopgaves maken

Verdienen & Uitgeven H4

Goede tijden, slechte tijden

De overheid grijpt in

Lesdoelen hoofdstuk 4

Na deze les kun je:

• voorbeelden geven van automatische stabilisatoren.

• aantonen dat automatische stabilisatoren een dempende invloed kunnen hebben op de schommelingen in de conjunctuur.

• nadelen van hoge inflatie en van deflatie noemen.

• uitleggen welke gevolgen de rente, de inflatie en de conjunctuur hebben op lenen en sparen.

• uitleggen hoe de centrale bank het rentebeleid voert om de inflatie te beïnvloeden.

2/2

Consumentenvertrouwen --> hoogconjunctuur

1) Leg uit dat een gestegen consumentenvertrouwen de oorzaak van een hoogconjunctuur kan zijn.

2) Leg uit dat een gestegen consumentenvertrouwen het gevolg van een hoogconjunctuur kan zijn.

Bezettingsgraad en hoogconjunctuur

Hoogconjunctuur --> overbesteding  --> bezettingsgraad is hoog. 

Gevolg: inflatie en krappe arbeidsmarkt.

• Bestedingen hoog --> productie hoog --> bezettingsgraad hoog --> druk op de prijzen. 

Economisch overheidsbeleid

De overheid probeert de conjunctuurbewegingen te dempen (richting de trendlijn) met anticyclisch begrotingsbeleid.   > Waarom willen ze dat?

Laagconjunctuur

- Hogere overheidsuitgaven (Y = C + I + O + E-M)

- Lagere belastingen = hoger nettoloon (Y = C + B + S)

Hoogconjunctuur vraag de omgekeerde acties van de overheid. Maar dit kan ook deels automatisch....

Economisch overheidsbeleid

Laagconjunctuur

- Hogere overheidsuitgaven (Y = C + I + O + E-M)

- Lagere belastingen = hoger nettoloon (Y = C + B + S)

Hoogconjunctuur vraag de omgekeerde acties 

van de overheid. Maar dit kan ook deels automatisch....

Welk beleid hebben we in werkelijkheid vaak?

Procyclisch begrotingsbeleid

Wanneer de overheid maatregelen neemt die de conjunctuurbeweging versterken

Procyclisch; omdat nieuwe kabinetten graag willen laten zien dat ze beslissingen nemen, dus ongeacht het moment van de economie toch geld gaan uitgeven. Daarnaast is het niet populair om in slechte tijden MEER uit te geven als overheid, als iedereen in het land het moeilijk heeft. Andersom; als het goed gaat heeft de overheid ook relatief meer geld, dat zouden ze dan niet moeten uitgeven. Dat is een lastige boodschap aan het volk...

Anticyclisch overheidsbeleid hoogconjunctuur

De conjunctuurlijn wordt "gedempt". (minder hoog/minder laag):

In hoogconjunctuur:

- O omlaag

- B omhoog

> Het gaat tegen de golf in.

Samen kijken naar 4.11 en 4.12

Blz. 43

Automatische conjunctuurstabilisatoren

In het kort: Het automatisch versterken van de economie in laagconjunctuur en het afremmen van de economie in hoogconjunctuur.

- Sociale uitkeringen 

(bijv. werkloosheidsuitkeringen)

- Progressieve belastingen

(relatief minder verdienen = relatief minder belasting)

- Minimumloon

(Een 'vangnet' als je geen werk kunt vinden)

Monetair beleid 

(geldbeleid)

Belangrijkste taak ECB: prijsstabiliteit in de eurozone (inflatie van ~2% per jaar)

Hoe? Door de maatschappelijke geldhoeveelheid te beïnvloeden (schaarste effect!)

- Rentestand verlagen 

Zorgt via hogere bestedingen en meer leningen voor een hogere geldhoeveelheid op de markt.

-  Open-markttransacties

Staatsobligaties die banken hebben (soms tijdelijk) opkopen van de banken. De banken krijgen dan de beschikking over meer geld, dat zij vervolgens weer uitlenen aan de consument en aan bedrijven.

uitleg monetair beleid

https://www.economielokaal.nl/monetair-beleid/

Voor H4 moeten jullie echt zelf aan de bak! 

Lees de teksten goed door en vooral: oefenen!
De zelftesten, maar vooral examenopgaven.

Aan de slag!

- Maken 4.11 t/m 4.19

    - Met degene die naast je zit aan de slag, overleggen mag

    - Vragen? > Lees samen de vraag nog een keer door > Aan mij vragen

    -  Maak de opdrachten in je schrift

Klaar?

- Nakijken van de opgaven 

- Oefenopgaves maken

Begrippen die naar voren kwamen in de examenopgaves

Loonstarheid: lonen veranderen niet makkelijk als er bijv. inflatie is. Lonen blijven op korte termijn gelijk, ze stijgen niet ineens mee met de inflatie. 

Nivelleren: loonverschillen kleiner maken (bijv. door progressieve belastingen)

Prijsdiscriminatie: twee voorwaarden > 1. gescheiden deelmarkten, 2. tickets moeten niet doorverkocht kunnen worden