Herhaling woordsoorten brugklas uitleg+inoefenen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

2ha5

Grammatica woordsoorten

Herhaling/opfrissen stof brugklas

Waarom leren ontleden?

Als je weet hoe een zin is opgebouwd, dan kan je de betekenis makkelijker achterhalen. Ook is de spelling van sommige woorden afhankelijk van hun plaats in de zin.

Als je een andere taal dan het Nederlands moet leren, is kennis van ontleden ook heel handig. Je kan dan gebruik gaan maken van de overeenkomsten tussen talen.

Grammatica: Woordsoorten

Elk woord in een zin kan je benoemen

Welke woordsoorten ken je nog?

Lidwoorden

Onbepaald (olw)

Een

Bepaald (blw)

De

Het

Zelfstandige naamwoorden

Mensen

docent, meisje, secretaresse, voetballer, bouwvakker, schoonheidsspecialist, bakker...

Dieren

Ezel, lieveheersbeestje, slang, tor, hond, muis, oxelot...

Planten/natuurverschijnselen

Zonnebloem, orkaan, regenbui, zonneschijn, eik, beukenboom...

Dingen/gevoelens

Tafel, schrift, fiets, kaasschaaf, geluk, liefde, haat, honger...

Eigennamen

Robin, Karel, Mees, Praxis, Amsterdam, Eiffeltoren, Jansen...

Zelfstandige naamwoorden

Enkelvoud en meervoud: mens-mensen

Verkleinwoord: huis-huisje

De, het of een: de kat, het fietspad, een schoolgebouw

Welk antwoord is een onbepaald lidwoord?

1. de
2. een
3. het
4. die

Welk woord is geen zelfstandig naamwoord?

1. hout
2. fiets
3. aardig
4. Amsterdam

Bijvoeglijke naamwoorden (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over het zelfstandig naamwoord:

- meestal vóór, soms ná het zelfstandig naamwoord 

- korte en lange vorm (mooi - mooie)

- trappen van vergelijking (mooi - mooier - mooist)

- sommige bijvoeglijke naamwoorden zijn gemaakt van een werkwoord

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Zegt van welke stof iets is gemaakt:

- een gouden oorbel

- een houten stoel

- een katoenen shirt

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord heeft maar één vorm en eindigt meestal op -en.

De mooie film.

Die film is mooi en heel erg beroemd!

In welke zin staat een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord?

1. De aardige jongen lacht om haar grapjes.
2. Dat is de normaalste zaak van de wereld.
3. Morgen wordt het een mooie dag.
4. Die houten stoel lijkt me niet zo stevig!

Werkwoorden

Zelfstandig werkwoord (zww)

• Het zww geeft aan wat het onderwerp doet, meemaakt of wat er gebeurt.
  
  
• In een zin staat maar één zww
  
  
• Staat er in de zin maar één werkwoord? Dan is dat een zww!

Hulpwerkwoord (hww)

• Een hww komt alleen voor in een zin met meer dan één werkwoord.
• Helpt om het gezegde te maken!
• Staat meestal vooraan in de zin.

Wat is het zww?
Jij moet volgende keer echt je woordjes beter leren!

1. leren
2. moet
3. beter
4. je

Wat is het zww?
Ik wil ooit een keer parachutesprinten!

1. ooit
2. wil
3. keer
4. parachutespringen

Wat is het hww?
Ik wil ooit een keer parachutesprinten!

1. ooit
2. wil
3. keer
4. parachutespringen

Waar of niet waar?
Een zelfstandig werkwoord heeft altijd een hulpwerkwoord nodig.

1. waar
2. niet waar

Wat zijn de hww?
Als je wil schaatsen, moet het echt wel harder vriezen!

1. wil, schaatsen
2. schaatsen, moet
3. schaatsen, vriezen
4. wil, moet

Aanwijzende voornaamwoorden (aanw.vnw)

Wijst een mens, dier of ding aan!

• kan voor een zn staan
• kan alleen staan

• deze
• die
• dat
• dit
• zulk(e)
• zo'n
• dergelijk(e)
• zelf
• hetzelfde
• dezelfde

Die en dat zijn alleen een aanwijzend voornaamwoord als je ze kunt vervangen door dit en deze.

Woorden die een plaats of richting aangeven, zijn geen aanwijzend voornaamwoord (daar, daarheen, daarover, daarlangs).

Vragende voornaamwoorden (vr.vnw)

• wie
• wat
• welk(e)
• wat voor (een)

! Meestal aan het begin van een vraag !

! Soms aan het begin van een zin die gemaakt is van een vraag !

Begin van een vraag: 'Wie van jullie haalt de boeken?'

Aan het begin van een zin die gemaakt is van een vraag: 'Zij vroeg wie van jullie de boeken straks pakt.'

• Wie en wat zijn geen vragend voornaamwoord al ze terugverwijzen naar een eerder genoemd woord.
  
  
• Woorden als waar, waarheen, wanneer en hoe zijn geen vragende voornaamwoorden.
  

Wat is het vr.vnw?
Weet je al welk boek je gaat lezen?

1. weet
2. je
3. welk
4. al

Wat is het aanw.vnw?
Ik weet niet of ik dit boek leuk vind.

1. weet
2. niet
3. vind
4. dit

Wat is het aanw.vnw?
Lees je nou alweer hetzelfde boek?

1. lees
2. nou
3. hetzelfde
4. alweer

Voorzetsels (vz)

Tijd

• na de zomer
• tijdens de wandeling
• gedurende het weekend

Plaats

• aan zee
• in Voorburg
• bij de supermarkt
• op zolder

Reden/oorzaak

• door het succes
• vanwege de regen

Voorzetsels (vz)

• Staat meestal vóór een lidwoord of een voornaamwoord.
  
  
• Als een voorzetsel achter een zn staat, geeft het vaak een richting aan.
  
  
• Soms is een voorzetsel onderdeel van een vaste combinatie of uitdrukking.
  

• tussen de papieren/naast mij
• het bos in/die kant op
• in verband met

Welke vz zie je in deze zin?

Vanaf de kant duik je zo het water in!

1. vanaf, zo
2. vanaf, in
3. zo, het
4. zo, in

Bijwoorden (bw)

• Tijd: gisteren, nu, straks, tegenwoordig
• Plaats: hier, daar, nergens, er
• Zekerheid: absoluut, zeker, echt, vast
• Ontkenning: niet, nooit, geenszins

Let op!

• Ook vraagwoorden zoals hoe, waar, wanneer, waarom en waarheen.
  
  
• Een bijwoord kan iets zeggen over een ander woord, zoals een werkwoord, een bijvoeglijk naamwoord of een ander bijwoord!
  

Wat is het bw in deze zin?

Dat is een bijzonder grappig filmpje!

1. bijzonder
2. een
3. dat
4. grappig

Wat zijn de bw in deze zin?

Jeetje, dat is echt een heel dik boek!

1. dat, echt
2. heel, dik
3. echt, heel
4. echt, dik

Wat is het verschil tussen een bijwoord en een bijvoeglijk naamwoord?

1. Een bijwoord zegt iets over een zn en een bijvoeglijk naamwoord niet.
2. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zn en een bijwoord niet.
3. Er is geen verschil.
4. Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een bijwoord.

Welke woordsoort vind je het moeilijkst?