5.4 Nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Bespreken afgelopen weken

Opdrachten 5.1 , 5.2 Longen

Opdrachten en lessonUp 5.3 Lever

Onderzoekje Longinhoud -
 ademinhouden, lengte, geslacht, hartslag

homeostase = Het vermogen om het inwendig milieu (lichaamsvloeistoffen) voor de cellen zo constant mogelijk te houden

Waar ging het ook alweer over? 

Thema 5

Thema 5 Gaswisseling & Uitscheiding

Basisstof 1 Gaswisseling

Basisstof 2 Longventilatie

Basisstof 3 De lever

Basisstof 4 De nieren

Basisstof 5 De huid

Moeilijke opdrachten van BvJ

Kijk goed naar het 'leverlobje' op pagina 79 van je boek. Beschrijf welke aan en afvoerende vaten er naar/vanuit het leverlobje zijn.

Wanneer wordt er 'ureum' gemaakt in de lever? Waaruit wordt dit afvalproduct gemaakt en waar wordt het uiteindelijk uitgescheiden? 

Waarom is de anatomie van het leverlobje dus heel handig?

Leverlobje

Links de bouw van een leverlobje met leverslagader (8), leverader (3), galgang (5), poortader (7).

De functies van de lever:

- Homeostase proberen te behouden

- Afbraak van bloedcellen

- Koolhydraatstofwisseling

- Vetstofwisseling (ook emulgeren van vetten)

- Eiwitstofwisseling

- Ontgiften van het bloed

Nieren (Binas 85)

De afvaldienst in je lichaam: nieren en lever.

Nieren filteren het bloed. Er vindt terugresorptie plaats van nuttige stoffen. 

Hoeveelheid water wordt geregeld door hormoon uit hypofyse. (ADH)

Met welk cijfer wordt op deze dwarsdoorsnede een nier aangegeven?

1. 3
2. 4
3. 5
4. de nier staat er niet bij

*typische uitlegvraag:
de concentratie van glucose in de urine is 0, terwijl die in de voorurine 0,1 g/L is, hoe kan dat?

Belangrijke begrippen Basisstof 5.4

Nierschors, niermerg en nierbekken

Urineleiders, urineblaas, urinebuis

Niereenheid, nierbuisje, verzamel-buisjes, Lis van Henle, kapsel van Bowman, Ultrafiltratie, voorurine, terugresorptie,  waterhuishouding, osmotische waarde, 
Antidiuretisch hormoon (ADH)

= 'antiplashormoon'  *

Hoeveel liter bloed zuiveren de nieren per dag?

1. ~110
2. ~150
3. ~180
4. ~250

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Veel ADH zorgt voor...

1. donkere urine
2. lichte urine

Niereenheid 1

In de afbeelding rechts een close-up van het nierschors (cortex) en merg (medulla). Je ziet hier niereenheden om en om iets hoger en lager liggen, in de rechthoek die is aangeduid met nephron/nefron = niereenheid.

We gaan nu zo'n niereenheid van nog dichterbij bekijken.

Lichaampje van Malpighi

De vorming van urine start bij het lichaampje van Malpighi. Een aanvoerende arteriole (vertakking van de nierslagader) vertakt zich in een kluwen haarvaten - de glomerulus. De glomerulus, samen met het nierkapsel eronder (kapsel van Bowman, bevat kleine gaatjes) vormen het lichaampje van Malpighi.

Niereenheid 2

Door de hoge bloeddruk in de glomerulus wordt er continu bloedplasma in het nierkapsel geperst. Alleen kleine moleculen kunnen hier doorheen, dit heet ultrafiltratie. Vervolgens gaat de vloeistof door het nierbuisje (bevat de lis van Henle), via de verzamelbuis naar de nierbekkens. 

Bekijk ook BINAS 85B en C, stoffen in bloedplasma worden vergeleken met stoffen in de voorurine en urine. Bloeccellen en grote moleculen zoals eiwitten zitten niet in de voorurine, wel verschillende ionen, ureum en glucose.

ADH -> waterhuishouding

- Wat moet er op peil blijven?

ADH --> doorlaatbaarheid van de celmembranen van de nierbuisjes en verzamelbuisjes neemt toe (BINAS 89A).
Meer water wordt onttrokken (terugresorptie) aan de voorurine, als je bijvoorbeeld lang niet gedronken hebt. Zo wordt voorkomen dat je uitdroogt. 

de concentratie van glucose in de urine is 0, terwijl die in de voorurine 0,1 g/L is, hoe kan dat?

5.4 Nieren

• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
  
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Scan pagina 82-85 door

Maak opdrachten 27 t/m 31
(gebruik aantekening) 

Stap 1:

Stap 2:

Stap 3:

Stap 4:

Stap 5:

Stap 6:

Stap 7:

Sensoren in de hypothalamus registeren een te hoge osmotische waarde (te weinig water in bloed).

De hypothalamus wordt hierdoor gestimuleerd om ADH te maken en via hypofyse uit te scheiden

Via de hypofyse komt ADH in het bloed.

ADH bereikt de nieren en nieren gaan minder water uitscheiden.

De osmotische waarde van het bloed daalt.

Sensoren in de hypothalamus registeren de lagere osmotische waarde.

De hypo-thalamus wordt geremd in de afgifte van ADH.