13.4 Nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Uitscheiden

§13.4 Nieren

Aansluiten op...

- de leverfuncties die vandaag belangrijk zijn:

> maakt schadelijk stoffen onschadelijk,

> afbraak overtollige stoffen (stofwisseling)

- de lever geeft (afval)stoffen af aan je bloed,

- afvalstoffen moeten door de nieren uitgescheden worden.

Vandaag leer je:

• bouw van de nieren,
• functie van de nieren: filteren van je bloed, 
• twee processen spelen een rol:

- ultrafiltratie

- terugresorptie

Urine

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

Nieren

Taak van de nieren:

• Afvalstoffen verwijderen uit het bloed (uitscheiding)
• Constant houden van de osmotische waarde van het bloed en interne milieu

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• Nierkapsel
• Nierschors 
• Niermerg 
• Nierbekken

Bijnier = hormoonklier die bovenop elke nier ligt

Niereenheid (nefron)

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren.

Hart -> aorta -> nierslagader -> kleinere nierslagadertjes -> Glomerulus -> haarvaten rond nierbuisjes  -> kleinere nieradertjes ->  nierader  ->

--> onderste holle --> Hart

Nieren

• In nierschors en niermerg liggen nefronen
• Nefronen bestaan uit nierbuisjes
• Nierbuisjes monden uit in verzamelbuisjes en die weer in nierbekken
• Nierbuisje start met nierkapseltje (kapsel van Bowman), heeft twee gekronkelde delen en een lus (lis van Henle)
• Haarvaten uit nierslagader: glomerulus
• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Vorming van urine

Lichaam van Malpighi

Door bloeddruk wordt deel van het bloed uit glomerulus in de holte van het kapsel van Bowman wordt geperst: Ultrafiltratie

Vocht in kapsel van Bowman: voorurine.

Voorurine bevat:

water/glucose/aminozuren/opgeloste zouten/afvalstoffen

Voorurine bevat geen:

grote bloedeiwitten/bloedcellen/bloedplaatjes

Vorming urine

In een niereenheid (nefron) wordt urine gevormd.

De ultrafiltratie in lichaampjes van Malpighi --> vorming van voorurine

Terugresorptie heropname bruikbare stoffen in het bloed: lis van Henle, verzamelbuis, tubulus

Vorming urine

De urine vorming hangt af van een aantal factoren:

• De hoeveelheid opgenomen vocht.
• De hoeveelheid opgenomen zouten.
• De hoeveelheid vocht en zouten die je verliest door transpiratie.
  

Lichaam van Malpighi

Door ultrafiltratie worden stoffen uit het bloed geperst: voorurine.

Vergelijk BINAS 85B.

> Verschil bloedplasma en voorurine?

> Verschil voorurine en urine:

Welke stoffen worden allemaal teruggeresorbeerd? 

Terugresorptie

Terugresorptie vindt plaats in:

- Tubulus,

- Lus van Henle

- Verzamelbuis

Vergelijk BINAS 85C

Lus van Henle

Met name in lus van Henle vindt terugresorptie plaats.

In het dalende deel vooral water.

In het stijgende deel vooral zouten. 

Lus van Henle

Met name in lus van Henle vindt terugresorptie plaats.

In dalende deel vooral water (osmo waarde stijgt).

In stijgende deel vooral zouten (osmo waarde daalt). 

Urinewegen

Urine sijpelt vanuit de verzamelbuizen in de nierkelken.

Hier beginnen de urinewegen.

De volgende organen maken deel uit van de urinewegen:

• Nierkelken
• Nierbekken
• Twee urineleiders
• Urineblaas
• Plasbuis

Urineblaas (vesica urinae)

Wat doet ADH?

Wat doet ADH?

Reguleert permeabiliteit van de verzamelbuis

hoe werkt ADH?

Dus hoe werkt ADH

• ADH stimuleert water resorptie
  
• ADH wordt afgegeven aan de hand van de osmotische waarde
• Hoge osmotische waarde, dan wordt er ADH afgegeven, want het lichaam moet vocht vast houden.
  
• Lage osmotische waarde, dan wordt er weinig tot geen ADH afgegeven, want het lichaam moet vocht kwijt raken.
  

Waar in de nier vindt ultrafiltratie plaats?

1. Glomerulus
2. Urineleider
3. Lis van Henle
4. Verzamelbuis

De glomerulus is een kluwen van fijne haarvaten dat door het nierkapsel (kapsel van Bowman) omgeven wordt, hier vindt de filtratie plaats
Welke van de onderstaande stoffen verlaat de bloedbaan NIET bij de filtratie?

1. glucose
2. zouten
3. eiwitten
4. vitamine C

Wat gebeurt er als de voorurine in de lis van Henle komt? en komt dit vooral door passief of actief transport?

1. ultrafiltratie - passief
2. terugresorptie - passief
3. ultrafiltratie - actief
4. terugresorptie - actief

Wat is ONJUIST over de lis van Henle?

1. In het dalende been resorbeert vooral water door osmose
2. In het dalende been stijgt de osmotische waarde
3. In het stijgende been resorberen vooral ionen door diffusie en actief transport
4. In het stijgende been stijgt de osmotische waarde

Extra uitlegfilmpjes

Werking nieren NG biologie (10 min)