HFF 5.1 De Koude Oorlog begint

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

 H5 De Tweede Wereldoorlog

6. Vrienden worden vijanden

Leerdoelen 5.6

1. Welke afspraken werden gemaakt na de Tweede Wereldoorlog?
   
   
2. Welke verschillen waren er tussen Oost en West?
   
   
3. Welke militaire bondgenootschappen stonden tegenover elkaar na de Tweede Wereldoorlog?

Kaart van Europa (juli 1940) 

Na de overgave door Frankrijk.

juli - okt 1940: Slag om Engeland
De Engelsen (Churchill) blijken niet te verslaan in de lucht (RAF).

Duitsland valt Sovjet-Unie aan

Operatie Barbarossa

juni - december 1941

Ondanks het niet-aanvalsverdrag, valt Duitsland de Sovjet-Unie aan:

Hitler heeft de 'Lebensraum' en de grondstoffen nodig voor zijn volk.

Kaart van Europa (1941-1942) na de inval van Duitsland in de Sovjet-Unie.

Hitler breekt de afspraken van het niet-aanvalsverdrag met Stalin.

Conferentie van Jalta

februari 1945

Leiders van GB (Churchill), de VS (Roosevelt) en USSR (Stalin).

Gemaakte afspraken:

• Oprichting van de Verenigde Naties (VN).
• Invloedssferen Oost en West > wie krijgt zeggenschap over welke landen?
• Organiseren rechtbanken voor oorlogsmidadigers na de oorlog.

De Verenigde Naties

• Oktober 1945: opgericht VN. 193 landen worden lid.
• Doel:  toezien op vrede en veiligheid in de wereld.
  
• Middelen:   de blauwhelmen (internationaal leger)

• Veiligheidsraad:    5 permanente leden (Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, China, Sovjet-Unie)
  10 wisselende leden
  Permanente leden van de Veiligheidsraad hebben veto-recht. Als één van hen dit gebruikt, gaat een plan niet door.

Conferentie van Potsdam

juli 1945

Leiders van GB (Attlee), de VS (Truman) en USSR (Stalin).                               

Gemaakte afspraken:

• Denazificatie, demilitairisering en democratisering van Duitsland.
• Instelling bezettingszones Duitsland en Berlijn > 5.2 

Verdeling Duitsland

1945

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig
  

• Vier bezettingszones onder leiding van: FR, GB, VS en USSR.
  

• Ook Berlijn wordt in vier zones verdeeld.
  

• Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie (eilandje).

1/3. Wat maakt de Sovjet-Unie tot een bondgenoot in de Tweede Wereldoorlog?

1. Het niet-aanvalsverdrag van 1939
2. D-Day
3. De aanval op Pearl Harbor
4. Operatie Barbarossa

2/3. Welke conferentie zie je hier op de achtergrond?

1. Jalta
2. Potsdam

3/3. Wanneer is de Verenigde Naties opgericht?

1. 1945
2. 1948
3. 1949
4. 1955

Begin van de Koude Oorlog

Periode van spanningen tussen Verenigde Staten (VS) en Sovjet-Unie (USSR) 1945-1989.

De gemeenschappelijke vijand Duitsland is weg, hoe nu verder?

Grootmachten <1914 vóór WO I +/- 6 landen

Britse Rijk (oranje)     Franse Rijk (rood) 

Russische Rijk (geel)    Duitse Rijk (groen) 

Italiaanse Rijk (paars)      Oostenrijk-Hongarije (roze)

Grootmachten <1939 vóór WO II +/- 4 landen

Britse Rijk (oranje)      Franse Rijk (blauw)
Sovjet-Unie (rood)      Verenigde Staten (groen)

Minder en minder grootmachten

Grootmachten >1945 na WO II / in Koude Oorlog > 2 landen

Westblok (VS + bondgenoten) (blauw)
Oostblok (USSR + bondgenoten) (rood)     

* overigen, geen samenwerking (groen)

• Verenigde Staten & bondgenoten (blauw)
• Sovjet-Unie & satelietsstaten (rood)
  
  
  = twee (2) in totaal

Twee grootmachten

Wantrouwen

• 1945: Opvolger president Roosevelt:
  Harry Truman (VS) is fel anti-communistisch.
  

• Relatie tussen Truman en Stalin komt steeds meer onder druk.
  
  
• Containment: VS wil voorkomen dat communisme verspreid.
  
  
• 1949: USSR heeft atoombom.

Invloedssferen

Verdeling Europa West- en Oostblok. Grens: IJzeren Gordijn.

• USSR heeft invloed op gebieden dat zij veroverd heeft op Duitsland.

• USSR bepaald wat in satelietsstaten gebeurt (economie, politiek).

• Het Westblok kan niet ingrijpen in Oostblok uit angst voor WO III.
  

Wantrouwen

• Josef Stalin: paranoide leider
  

• Teleurgesteld over het uitblijven van een Westers front tot 1944 tijdens Tweede Wereldoorlog.
  
  
• Gesprekken bij Potsdam verlopen moeizaam, kon het beter vinden met Roosevelt.
  
  
• Staat veroverde gebieden niet af.

Satellietstaten

Alle landen die veroverd waren door de Sovjet-Unie op Duitsland:

Oost-Duitsland, Polen, Tsjechoslowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije.

• Communistische dictaturen
• Communistische vlaggen (rode ster en/of hamer & sikkel)
• Communistische economieën

Communisme

• Gelijkheid: geen standen meer.
  
  
• Geen bezit: alles is van de staat
  
  
• Iedereen verdient hetzelfde: geen verschil arm en rijk.
  
  
• Tijdens de economische crisis erg aantrekkelijk voor veel mensen!
  
  De oplossing voor de problemen?

Verenigde Staten (VS): 

Democratie met vrijheid

Kapitalisme

Vrijemarkteconomie

Sovjet-Unie (USSR): 

Dictatuur met gelijkheid

Communisme

Planeconomie

Westblok invloedssfeer

Oostblok invloedssfeer

Video

Verschillen tussen Oost en West

0

NAVO: opgericht in april 1949

Noord-Atlantische Verdragsorganisatie

Militaire bondgenootschap Noord-Amerika en West-Europa tegen communisme.

Warschaupact: opgericht in 1955 door de USSR.

Als antwoord op de NAVO
Militaire bondgenootschap tussen Sovjet-Unie en satelietsstaten.

De NAVO vs. Warschaupact

Video

NAVO & Warschaupact

4:38 - 5:09

Aan de slag

Maken de opdrachten van 5.6: 1AB, 2BCDEF, 3FG

WB blz. 183-184

LB blz. 90-91

Klaar? Laten zien aan je docent

 

1/5. Wie zijn de grootmachten vóór de Tweede Wereldoorlog?

1. Groot Brittannië, Frankrijk, Verenigde Staten en Italië
2. Groot-Brittannië, USSR en Duitsland
3. Verenigde Staten, Japan, Groot Brittannië en Italië
4. Verenigde Staten, USSR, Groot-Brittannië en Frankrijk

2/5. Wie zijn de grootmachten ná de Tweede Wereldoorlog?

1. Groot-Brittannië, Verenigde Staten, Sovjet-Unie
2. China, Verenigde Staten, Sovjet-Unie
3. Verenigde Staten en Sovjet-Unie
4. Frankrijk, Verenigde Staten, Sovjet-Unie

3/5. Wat is het doel van de containment-politiek?

1. Hulp geven aan de communistische landen.
2. Het voorkomen van verspreiding van communistische invloed in de wereld.
3. Financiële en militaire hulp bieden aan Europa.
4. Het vernietigen van de communisten.

4/5. Welk land was een satellietstaat van de Sovjet-Unie?

1. Denemarken
2. Tsjecho-Slowakije
3. Oostenrijk
4. Italië

5/5. Koppel de volgende onderdelen aan het juiste land

Verenigde Staten

Sovjet-Unie

Communistisch

Kapitalistisch

vrijheid

gelijkheid

NAVO

Warschaupact

Vrije markt

Planeconomie

Het leerdoelen-rad der wonderen

Wie krijgen de eer om een leerdoel
te mogen beantwoorden?

Voor elk leerdoel (1 t/m 3) zoeken we
drie (3) leerlingen.

Succes!

Beantwoord het leerdoel
dat je toegewezen hebt gekregen.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Hoe zou je de uitleg van vandaag willen beoordelen?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Begrippen uit deze les

• Kapitalisme
• Communisme
• Verenigde Naties
• NAVO
• Warschaupact

Personen uit deze les

• Adolf Hitler
• Winston Churchill
• Franklin D. Roosevelt
• Josef Stalin
• Harry Truman