13.4 De nieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Planning 

Afspraken excursie Amsterdam. Datum: 4 of 11 of 12 maart.

Afronden 13.3 Zijn er nog vragen over homeostase?

Checken met enkele vragen over homeostase.

Uitleg bouw en werking van de nieren met aantekeningen (13.4)

Kort herhalen bouw en werking van de lever (6.5)

Zelfstandig werken aan hoofdstuk 13 

         * Puzzelboekje als practicumopdrachten bij H13

         * Donderdag het 9e uur: kwt biologie (herkansing/H13)

         

Hoe heet de eigenschap van het lichaam om inwendige stabiliteit te handhaven?

1. fysiologie
2. controle
3. lichaamstemperatuur
4. homeostase

Wat is homeostase?

1. een negatieve terugkoppeling van een regelkring
2. een positieve terugkoppeling van een regelkring
3. het in stand houden van een dynamisch evenwicht in het lichaam
4. De samenwerking tussen hormoonstelsel en zenuwstelsel

In welk orgaan wordt de homeostase gecoördineerd?

1. hypothalamus
2. hypofyse
3. lever
4. nieren

Wat is de reactie van de huid via het cz als de koude-zintuigen in de huid geprikkeld worden?

1. zweten en bloedvat-spieren trekken samen
2. zweten en bloedvat-spieren ontspannen
3. kippenvel en bloedvat-spieren trekken samen
4. kippenvel en bloedvat-spieren ontspannen

Welke biologische term wordt gebruikt voor de remmende werking die onder andere met pijl 2 wordt aangegeven?

1. feedback loop
2. negatieve terugkoppeling
3. inhibitie
4. homeostase

13.4 De nieren

13. Je beschrijft de bouw en werking van een nier en de weg waarlangs urine
        je lichaam verlaat.

14. Je beschrijft hoe voorurine en urine ontstaan.

15. Je legt de invloed van het hormoon ADH op de osmotische waarde van
        het bloed en de bloeddruk uit.

Begrippen 13.4 over de nieren

nieren

nierschors

niermerg

nierbekken

urine

urineleiders

urineblaas

urinebuis

niereenheid 

nierbuisje

verzamelbuisje

lis van Henle

nierkapsel

kapsel van Bowman

ultrafiltratie

voorurine

terugresporptie

antidiuretisch hormoon (ADH)

waterhuishouding

www.bioplek.org

5.4 Nieren

• In de glomerulus komt een aanvoerend slagadertje met wijde doorsnede en hoge bloeddruk aan
• Diameter afvoerend slagadertje is klein, dit zorgt voor hoge bloeddruk in de glomerulus
  
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapseltje van bloedplasma met kleine opgeloste deeltjes. Dit wordt voorurine.
  

Voorurine wordt geproduceerd door ultrafiltratie van bloed (hoge druk) in de glomerulus en komt binnen het kapsel van Bowman.

BINAS 85A

vorming van urine: ultrafiltratie

bloed wordt geperst via de 

nierslagadertjes naar de 

glomerulus

-> hier is de druk zo hoog dat 

vocht + bloedplasma + kleine 

molecule in de nierkapsels 

geperst worden 

Terugresorptie:

Bedenk dat je wel 200 liter voorurine per dag produceert. Dat kan je niet missen......

De rest van de niereenheid resorbeert alle nuttige stoffen weer terug in het bloed: terugresorptie! 

De afvalstoffen en overtollige stoffen worden urine en gaat naar de blaas. 

In het eerste gekronkelde nierbuisje vindt terugresorptie (reabsorptie) plaats. 

Actief transport:

glucose, aminozuren en zouten terug naar het bloed.

Lis van Henle - dalende been

Hoe dieper in het niermerg, hoe hoger de osmotische waarde van de omgeving.

Osmose zorgt voor terugresorptie water. 

Lis van Henle - stijgende been

• Terugresorptie van NaCl, (houdt ook de osmotische waarde van het merg hoog).

Tweede gekronkelde nierbuisje

• Actieve terugresorptie van NaCl + HCO3- 

• Water volgt weer via osmose (= passief)

Verzamelbuisje

Waterkanalen in verzamelbuisje zorgen voor terugresorptie van water uit de voorurine.

ADH zorgt voor toename van het aantal waterkanalen in de celmembranen van de cellen in het verzamelbuisje.

= extra terugresorptie water --> herstel waterbalans lichaam

Wat doet ADH?

Wat doet ADH?

Reguleert permeabiliteit van de verzamelbuis

Verzamelbuisje

Alcohol remt de aanmaak van ADH door de hypofyse.

Dus............

De osmotische waarde van urine wordt hoger 

De hypofyse geeft ADH af

concentratie ADH in het bloed stijgt

er wordt meer water uit de voorurine geresorbeerd

osmotische waarde van het bloed daalt

en osmotische waarde van de urine stijgt.

Uitscheiding door de nier

Twee processen zijn verantwoordelijk voor de uitscheiding van de nier:

1   ultrafiltratie

2   terugresorptie

ULTRAFILTRATIE

onder hoge druk wordt veel bloedplasma met daarin afvalstoffen maar ook nuttige stoffen uit de bloedvaatjes geperst

ASELECTIEF

er vindt geen selectie plaats op wat eruit wordt gefilterd

TERUGRESORPTIE

Nuttige stoffen en water worden uit het filtraat gehaald omdat ze herbruikbaar zijn. Dit gebeurt door actief transport en osmose.

SELECTIEF

er wordt nauwkeurig bepaald welke stoffen en hoeveel ervan wordt teruggenomen

Waterbalans

ADH (antidiuretisch hormoon) is een hormoon die je waterbalans op peil houdt. Osmoreceptoren meten de osmotische waarde in het bloed. ADH wordt gemaakt in je hypothalamus en verhoogt de terugabsorptie van water uit de voorurine. Bij een hoge hoeveelheid ADH zit er dus minder water in je voorurine waardoor je donkerder en minder urine hebt. 

Begrippen 13.4 over de nieren

nieren

nierschors

niermerg

nierbekken

urine

urineleiders

urineblaas

urinebuis

niereenheid 

nierbuisje

verzamelbuisje

lis van Henle

nierkapsel

kapsel van Bowman

ultrafiltratie

voorurine

terugresporptie

antidiuretisch hormoon (ADH)

waterhuishouding

www.bioplek.org

Blaas

Urineleider

Nier

Slagader

Ader

Hieronder zie je een doorsnede van een nier. 

Zet de namen van de onderdelen op de juiste plaats.

nierbekken

nierschors

niermerg

urineleider

nierslagader

nierader

Urine wordt tijdelijk opgeslagen in de blaas. De urineblaas kan ontstoken raken, door bacteriën die van buitenaf in de blaas terecht komen. Als deze bacteriën in een nierbekken terecht komen, dan kan een nierbekkenonsteking ontstaan.
Via welke delen van het uitscheidingsstelsel zijn deze bacteriën achtereenvolgens van buitenaf in het nierbekken terecht gekomen?

1. Urineblaas -> urinebuis-> urineleider -> nierbekken
2. Urineblaas -> urineleider -> urinebuis -> nierbekken
3. Urineleider -> urinebuis -> urineblaas -> nierbekken
4. Urinebuis -> urineblaas -> urineleider -> nierbekken

De nieren filteren je bloed. In welk proces steken de nieren de meeste energie (ATP)?

1. Bloed filteren
2. Terughalen glucose
3. Terughalen water
4. Afvalstoffen weghalen

Ook de nieren ondervinden problemen. Dit kan veroorzaakt worden door de verlaagde bloeddruk.
-Welk proces kan door de verlaging van de bloeddruk niet meer voldoende kunnen plaatsvinden?
-Op welke plaats vindt dit proces plaats?

1. Ultrafiltratie - bij 1
2. Ultrafiltratie - bij 3
3. Terugresorptie - bij 1
4. Terugresorptie - bij 3

Wat is terugresorptie?

1. Verplaatsen van nuttige stoffen van het bloed naar de voorurine
2. Verplaatsen van nuttige stoffen van de voorurine naar het bloed
3. Verplaatsen van afvalstoffen van het bloed naar de voorurine
4. Verplaatsen van afvalstoffen van de voorurine naar het bloed

Hormoon dat de terugresorptie van water in de nierkanaaltjes stimuleert

1. ADH
2. ATH
3. ADHD
4. ADD

Het antidiuretisch hormoon (ADH) uit de hypofyse stimuleert de terugresorptie van water uit de nierkanaaltjes en verzamelbuisjes. Wat is de invloed daarvan op
de osmotische waarde van urine?

1. daalt
2. stijgt
3. blijft even hoog
4. kun je niet weten

Je drinkt erg weinig. Wat gebeurt de ADH concentratie? En de terugresorptie van water?

1. ADH neemt toe, terugresorptie toe
2. ADH neemt af, terugresorptie toe
3. ADH neemt toe, terugresorptie af
4. ADH neemt af, terugresorptie af

Zuurstof gaat hier de lever in

Veel voedingsstoffen komen de lever binnen

Hier mondt de galgang in uit

Bloed stroomt de lever uit

Poortader

Leverader

Leverslagader

Twaalfvingerige darm

Functies van de lever:

De lever kan voedingsstoffen zoals eiwitten omzetten in .....

glycogeen

gal

ureum

alchol, drug en medicijnen

de lever kan schadelijke stoffen zoals ...............  afbreken

de lever breekt overtollige eiwitten af, bij dit proces ontstaat ...........

De lever produceert ......... en dit helpt bij het afbreken van vet.

De lever kan de glucosegehalte op pijl houden door ................ om te zetten naar glycogeen

fibrogeen

Wat is geen taak van de lever?

1. Opslag glucose
2. Afbraak afvalstoffen
3. Aanmaak essentiële aminozuren
4. Opbouw cholesterol

Wat voor lichaamskleur heeft iemand die een leveraandoening heeft?

1. blauw
2. rood
3. geel
4. wit

Wat is de functie van de lever met betrekking tot gal?

1. Gal verwijderen
2. Gal maken
3. Gal opslaan
4. Gal verteren