Poëzieanalyse Havo 5 collegezaal okt 2021

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Uit: Olijven moet je leren lezen

"Op poëziefestivals zijn er twee vragen die dichters altijd worden gesteld. De eerste vraag is of je misschien iets minder wilt drinken. De tweede vraag komt pas tegen het einde van de avond aan bod, en wordt vaak gesteld door een bezoeker die door zijn partner is meegesleept en een beetje ineengekrompen naar al die poëten heeft geluisterd." 

Wat zou de tweede vraag zijn die dichters altijd worden gesteld op poëziefestivals?

 Poëzie: vorm en inhoud

Bij poëzie gaat het zowel om de inhoud als om de vorm. Vaak is er een relatie tussen vorm en inhoud en brengt de vorm je dichter bij de inhoud. 

 Poëzie: vorm en inhoud

Bij poëzie gaat het zowel om de inhoud als om de vorm. Vaak is er een relatie tussen vorm en inhoud en brengt de vorm je dichter bij de inhoud. 

Rijm

Rijm betekent in de ruimste zin van het woord herhaling van klanken.

Meestal bedoelt men daarmee herhaling van klank aan het eind van een regel (eindrijm).

Eindrijm en rijmschema

De bekendste vorm van rijm (Sinterklaasrijm). 

De woorden aan het einde van de regel hebben dezelfde klank. 

Als je rijmende woorden aan het eind van een regel dezelfde letter geeft, ontstaat een rijmschema.

A.

Sint liep te denken

Wat moest hij jou schenken

Een boek of een bon

Of een flesje lotion?

B.

Sint liep te denken,

Een boek of een bon

Of een flesje lotion,

Wat moest hij jou schenken?

C.

Sint liep te denken

Een boek of een bon

Wat moest hij jou schenken

Een flesje lotion?

gepaard rijm

omarmend rijm

gekruist rijm

abab

aabb

abba

Welke vorm van rijm herken je hier?

1. gekruist rijm
2. gepaard rijm
3. omarmend rijm
4. verspringend rijm

Welke vorm van halfrijm herken je vooral in dit fragment?

1. assonantie
2. alliteratie

Vier kenmerken van poëzie

1.  een eigen uiterlijke vorm;
2. (rijm)klanken, maat en/of ritme spelen een rol;
3. er zijn versregels met een speciale zinsbouw;  
4. er wordt gespeeld met betekenissen.

2. Ook dit is poëzie

2.1 Beeldende poëzie — 2.2.1 Een typografisch gedicht  

Hoe noem je dit rijmschema? 

Wat wil je worden? vroeg de juf  

't was in de 3de klas  

Ik keek haar aan en wist het niet  

Ik dacht dat ik al iets was  

Hoe noem je het rijmschema?

1. omarmend rijm
2. gekruist rijm
3. gebroken rijm
4. gepaard rijm

Half rijm

Gelijkheid van klank.

Assonantie: klinkerrijm

Gelijkheid van de beklemtoonde lettergrepen

Martinus Nijhoff

Maar' t  leven is te vast en hard

Of we al een rustplaats graven

Nog nimmer kwam de grote nacht

En is een mensch gaan slapen

Martinus Nijhoff

Maar' t  leven is te vast en hard

Of we al een rustplaats graven

Nog nimmer kwam de grote nacht

En is een mensch gaan slapen

Beginrijm

Gelijkheid van de beginmedeklinkers. 

Ook wel stafrijm.

Guido Gezelle: 

"Stafrijmen zijn stapstenen waarop men steunt met de stemme."

Welke soort rijm herken je?  

Welke soort rijm herken je in de titels van Suske en Wiske?
De gladde glipper / Het Spaanse spook /Het statige standbeeld

Abdelkader Benali

Inburgering 2.0

Inburgering 2.0

Hiep, hiep, hoera! U bent Nederlander.
Vandaag is Genesis. Om dat te vieren eet u een
oliebol op straat. Leer om te houden van
de wind. Zuidoost of noordwestelijk, u

blaast een partijtje mee. Carnaval
slaat u niet over, in de polonaise
burgert u in. Aan die winter went u wel. Een
draai aan de cv-knop reguleert uw

innerlijk gemoed. In de zomer worden de dagen
lang en langer. Krijgt u terug wat u is afgenomen.
Op Koningsdag verkoopt u alles behalve de familie.

Houd de gordijnen open, opdat wij blijmoedig
zien hoe goed u het doet. Zet 'm op!