3 ag-herhaling-grammatica zinsdelen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom

goed geoefend met lezen en werkwoordspelling?!

Vandaag: grammatica zinsdelen 

(redekundig ontleden)

Wat moet je kunnen/weten? 

• Zinsontleding: pv, ond, wwg/nwg, lv, mv, (vzv), bwb , (bijv.bep) !!!
• Herkennen: samengestelde of enkelvoudige zinnen
• Benoemen: hoofdzin of bijzin 
• Benoemen: nevenschikkend of onderschikkend (voegwoorden kennen!)
• (Benoemen: bijzinnen of zinsdeelzinnen (let op bijvoeglijke bijzin, anders dan de rest!) (misschien heeft niet iedereen dit behandelt....))

Stap 1/2: onderstreep de PV en zet zinsdeelstrepen

PV = werkwoord dat verandert als je de tijd/het getal aanpast. 

zinsdelen = woorden die bij elkaar horen en blijven als je de volgorde verandert. 

1. Mijn vervelende zus en haar vriendengroep / worden / morgen / door mijn ouders / naar het vliegveld / gebracht / voor een vakantie naar Ibiza. 

 

ANTWOORDEN

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
   
3. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
4. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
5. Die pas geopende kledingwinkel/ schijnt /nu /alweer /failliet/ te zijn. 

Stap 3: onderwerp

Je vindt het onderwerp door de volgende vraag te stellen: 

Wie / wat + gezegde? Het antwoord is het onderwerp. 

Andere manier: het onderwerp verandert altijd van getal als je de pv van getal verandert. 

Het onderwerp kun (je) tussen haakjes zetten of zet er OW onder.

Het onderwerp kunnen (jullie) tussen haakjes zetten ...

Stap 4: NWG of WWG

Zoek eerst alle werkwoorden in de zin. 

Drukken die een toestand uit > nwg. 

Drukken die een handeling uit > wwg. 

NWG: 

• alleen koppelwerkwoorden (zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen) 
• koppelen het onderwerp aan een kenmerk. Dat kenmerk noem je dan ook een NWG.
• Dat kenmerk is het naamwoordelijk deel; een zelfstandig naamwoord of bijvoeglijk naamwoord. 

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
3. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
4. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
5. Die pas geopende kledingwinkel /schijnt/ nu /alweer/ failliet /te zijn. 

1. wwg = bedreigt   
2. wwg = waren         
3. wwg = is beloofd 
4. wwg = zijn verkocht  
5. nwg = schijnt failliet te zijn 

Stap 5: lijdend voorwerp

Let op! In een enkelvoudige zin met een NWG kan geen lijdend voorwerp staan.

Voor bepaalde handelingen heb je iets nodig. Je moet altijd iets geven. Je moet altijd iemand bellen. Datgene wat je nodig hebt, is vaak het lijdend voorwerp. Ik moet altijd iemand slaan of iets schoppen. 

Kijk goed naar de betekenis van het zelfstandig werkwoord.

Makkelijker: 

Wie/wat + wwg + ond? > lijdend voorwerp 

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
3. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
4. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
5. Die pas geopende kledingwinkel /schijnt/ nu /alweer/ failliet /te zijn. 

Stap 6: meewerkend voorwerp

Het meewerkend voorwerp is de ontvanger van de handeling/toestand. 

Het is altijd een persoon. 

Je geeft altijd iets aan iemand. Je bewaart iets voor iemand.

Aan/voor wie + gezegde + onderwerp (+lv)? > meerwerkend voorwerp

1. Volgens meteorologen / bedreigt / een zeer zware storm / de oostkust van de Verenigde staten.
   
2. Vorig weekend / waren / wij / op bezoek / bij familie / in Winsum, ten noorden van Groningen.
3. Ons /is /voor de herkansing van de rekentoets / een stiltelokaal / beloofd.
   
4. Op de actiedag voor Haïti / zijn / zelfgemaakte schilderijtjes van leerlingen/ aan ouders en leraren / verkocht.
   
5. Die pas geopende kledingwinkel /schijnt/ nu /alweer/ failliet /te zijn. 

Stap 7: bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling geeft meer informatie over het gezegde. Het geeft vaak antwoord op de vraag: 

• waar? wanneer? waarom? waardoor? hoe?  hoeveel? hoe vaak? hoe erg? waarheen? 

SAMENVATTING UITLEG

1. Onderstreep/benoem de PersoonsVorm. (tijdsproef)
2. Zet zinsdeelstrepen (alles wat voor de PV kan).
3. Bepaal het Onderwerp. (getalsproef)
4. Bepaal het WWG/NWG.
5. Lijdend Voorwerp (alleen bij wwg) = wie/wat + ond + wwg? 
6. Meewerkend Voorwerp = aan/voor wie + ond + gezegde (+lv)? 
7. Bijwoordelijke BePaling = geeft antwoord op hoe/wanneer/waar/etc.

Hoofdzinnen en bijzinnen

1. Ik ging gisteren naar school toen mijn moeder naar haar werk ging.

Bovenstaande zinnen bestaat eigenlijk uit twee zinnen. Het is een samengestelde zin.  In een samengestelde zin kunnen hoofdzinnen en bijzinnen gebruikt zijn.

Hoofdzin = de  zin waarin de persoonsvorm het eerste of tweede zinsdeel is.

Bijzin = de zin waarin de persoonsvorm niet het eerste of tweede zinsdeel is.

Hoofdzinnen en bijzinnen

Tussen de twee zinnen staan voegwoorden. Die voegwoorden kunnen nevenschikkend of onderscikkend zijn. 

nevenschikkende voegwoorden = en, want, maar , of 

Bijzinnen maken en vervangen

Je kan van een zinsdeel vaak een bijzin maken, door een onderwerp en persoonsvorm toe te voegen aan het zinsdeel. Bijvoorbeeld: 

--> Diegene mag zich melden bij de rector. 

In deze zin kan je diegene vervangen door een bijzin: degene die dit gedaan heeft. Zo krijg je een samengestelde zin: 

--> Degene die dit gedaan heeft, mag zich melden bij de rector. 

Bijzinnen maken en vervangen

Je kan het onderwerp, lijdend voorwerp, naamwoordelijk gezegde, meewerkend voorwerp en de bijwoordelijke bepaling vervangen door een bijzin. 

1. Ik heb haar een bos bloemen gegeven. / Ik heb een bos bloemen gegeven aan de docent die mij zo goed geholpen heeft. (mv)
2. Mijn vader heeft in Winterswijk gewoond. Mijn vader, die in Winterswijk gewoond heeft, woont nu in Vught. (bwb)
3. Die man is helemaal niet grappig. (nwg)

Bijzinnen maken en vervangen

Andersom kan het ook: je kan een bijzin vervangen door één zinsdeel. 

1. Ik had niet verwacht dat hij dat echt zou doen. / Ik had dat niet verwacht.
2. Wij zijn gisteren langs het huis waar mijn oma vroeger woonde gefietst./ Wij zijn daar gisteren langs gefietst.
3. Tijdens het feest dat volledig uit hand liep, ben ik mijn telefoon verloren. / Toen ben ik mijn telefoon verloren.
4. Het meisje die die mooie tekeningen heeft gemaakt, is tot winnaar bekroond. / Dat meisje is tot winnaar bekroond.

Samengestelde zinnen ontleden

Als je een samengestelde zin moet ontleden, ontleed je alleen de hoofdzin. De bijzin benoem je op basis van de functie die de zin heeft als: 

• onderwerpszin
• lijdendvoorwerpszin
• gezegdezin
• meewerkendvoorwerpszin
• voorzetselvoorwerpszin kennen jullie nog niet
• bijwoordelijke bijzin
• bijvoeglijke bijzin

Samengestelde zinnen ontleden

Bepaal eerst wat de bijzin en wat de hoofdzin is. De hoofdzin kan je 'gewoon' ontleden. Denk aan volgorde zinsdelen!

Als je gelijk ziet welke functie de bijzin heeft, kan je 'm direct benoemen. Als je dat lastig vindt, vervang je de bijzin eerst door één zinsdeel. Dan kan je gewoon het stappenplan van zinsontleding volgen. Welk zinsdeel is het? Schrijf dit als ....... - zin en je hebt de bijzin benoemd! 

Moeilijk: de bijvoeglijke bijzin

Hij is erg blij met het kapsel dat zijn kapper geknipt heeft. 

bijzin = dat zijn kapper geknipt heeft.

Vervangen? 

Hij is erg blij met het nieuwe kapsel. 

Je vervangt het voor een bvb, dus een bijvoeglijke bijzin. 

Oefenen, benoem de bijzinnen:

1. Wie de leukste oplossing had, werd ook een prijs gegeven. 
2. Als je de antwoorden wil, mag je mij mailen.
3. Het resultaat was wat ik verwachtte. 

Zie de vorige slide,
type de 3 over en benoem de bijzin.

antwoorden:

1. Wie de leukste oplossing had = mv-zin

2.Als je de antwoorden wil = bijwoordelijke bijzin

3. wat ik verwachtte = lv-zin

huiswerk voor maandag 7 sept: 

De Brug, grammatica> zinsdelen

- digitaal 

-  boek blz.263 t/m 267, opdracht 1 t/m 7