H4 Marktresultaat en overheidsinvloed (4.1 t/m 4.7)

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom

5 vwo ECONOMIE  ||  2021-2022

Programma

• Vorige les
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Asymmetrische informatie aantonen en bepalen hoe partijen daarop inspelen. 
• Averechtse selectie aantonen. 
• Goederen indelen in individuele en collectieve goederen. 
• Met behulp van het gevangenendilemma problemen analyseren. 
• Uitleggen dat er meetliftersgedrag kan optreden.  
• Uitleggen waardoor de suboptimale uitkomst beïnvloed kan worden. 

Sommige economen zeggen dat de overheid zich niet met de markt moet bemoeien. Behalve als er sprake is van .....

Er wordt een hek gebouwd in het dorp van Jan. De buren van Jan zijn hier heel blij mee en vinden de bouw van dit hek ook erg belangrijk. De buren van Jan betalen daarom ook voor dit hek. Jan betaalt niet. Hij denkt: als mijn buren al voor dit nieuwe hek gaan betalen, waarom zou ik dan ook nog gaan betalen? Dit is een typisch voorbeeld van meeliftersgedrag, maar hoe kan meeliftersgedrag voorkomen worden?

1. Als de buren van Jan, Jan dwingen om ook mee te betalen
2. Door belasting
3. Door gedwongen belastinginning door de overheid
4. Als Jan betaalt voor een andere nieuwe voorziening in het dorp

Marktfalen

De markt werkt niet perfect.

Oorzaken van marktfalen zijn:

1. Marktmacht (vb. Monopolie)
2.  Externe effecten (vb. milieuvervuiling, gezondheidseffecten)
3. Gebrekkige informatie
4. collectieve goederen, die niet via de markt verhandeld kunnen worden omdat er geen individueel prijskaartje aan hangt (vb. dijken en rechtspraak)

Welk economisch begrip geeft aan dat we te maken hebben met gebrekkige informatie?

Asymmetrische informatie

Asymmetrische informatie: Wanneer de ene partij meer informatie heeft dan de andere partij

Voorbeeld: Ziektekostenverzekering: Verzekeringsnemer weet meer over zijn gezondheid/persoonlijke risico's dan verzekeringsmaatschappij 

Wat kan er tegen asymmetrische informatie worden gedaan? En wat is het nadeel?

Asymmetrische info leidt tot averechtse selectie

Averechtse selectie

Averechtse selectie: Mensen met een hoog risico op schade verzekeren zich en mensen met een laag risico niet

Verzekeraars kunnen hun verzekeringen alleen in stand houden als zij ook inkomsten ontvangen van mensen met een laag risico op schade!

Uitleg

Averechtse selectie: alleen mensen die van zichzelf weten dat ze groot risico lopen nemen de verzekering.

• Wat gebeurt er met de premie door averechtse selectie?
• Risico dat de verzekeraar moet dekken wordt groter > premie gaat omhoog

Collectieve goederen

• Niet-uitsluitbaar
• Niet-rivaliserend (producten blijven beschikbaar)
• Bij allocatie door de markt zouden er geen collectieve goederen tot stand komen.
  
• Aanbod van collectieve goederen door de overheid waarbij iedereen gedwongen meebetaalt. (belasting)
  

Waarom zijn collectieve goederen schaars?

1. Neem de matrix over en zet streepjes. 

2. Schrijf de strategie uit van de rijspeler. 

3. Schrijf de strategie uit van de kolomspeler. 

4. Noteer het evenwicht.

5. Is er sprake van een gevangenendilemma?

Tip: Noteer de getallen!

Wat is de dominante strategie van de rijspeler? Noteer op de juiste manier.

Stelling: het Nash-evenwicht is altijd de beste uitkomst van het spel

1. Juist
2. Onjuist

Een evenwicht in dominante strategieën is per definitie een Nash-evenwicht.

1. Juist
2. Onjuist

Aan de slag

Maken H4.1 t/m 4.7

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen via Google Meet

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!