4.4 Kerk en staat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Kerk en staat

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• uitleggen waarom de paus vond dat hij het primaat moest hebben
• verklaren hoe het Christendom verspreid werd in de middeleeuwen
• de kern van de investituurstrijd benoemen

Doelen

Het conflict in de christelijke wereld over de vraag of de wereldlijke dan wel de geestelijke macht het primaat behoorde te hebben.

De machtsstrijd tussen kerk en staat is de kern van het KA. De investituurstrijd is slechts één voorbeeld van deze machtsstrijd. 

Macht

• Vanaf de 4de eeuw gebruiken de Romeinen het christendom als legitimatie van macht
• In westen neemt bisschop van Rome de macht van de keizer over
• Als opvolger van Petrus ziet hij zichzelf als belangrijkste patriarch
• Tweezwaardenleer: geestelijke en wereldlijke macht zijn gescheiden

Kern

• Kern van het christendom staat niet vast
• Op concilies en door kerkvaders wordt bepaald wat belangrijk is
• Voorbeeld: is Jezus de zoon van god of god zelf?
• Arrogantie paus én inhoudelijke verschillen zorgt voor twee christelijke kerken (1054):
• Katholieke kerk in Rome, orthodoxe kerk in Constantinopel
• In beide kerken zonderen geestelijken zich af in kloosters: monniken en nonnen

Verspreiding

• Missionarissen trekken rond om heidenen te kerstenen
• In Nederland zijn Willibrord en Bonifatius belangrijke missionarissen
• 754: Bonifatius wordt bij Dokkum vermoord
• Verspreiding christendom gaat traag door afwezigheid veilige handelswegen

11de eeuw

• Groeiende invloed van leken in de kerk
• Duitse keizer benoemd bisschoppen omdat deze zijn leenmannen zijn
• Daarnaast: bisschoppen krijgen geen kinderen
• Echter: recht van investituur ligt bij paus 
• Leken-bisschoppen houden zich minder aan de regels
• Gevolg: hervormingsbeweging in de kerk -> strenger in leer 

Verspreiding

• Gregorius VII: paus heeft primaat op aarde
  
• Echter: keizer Hendrik IV benoemt bisschop van Milaan
• Gevolg: Gregorius excommuniceert Hendrik IV
• Gevolg: Duitse adel komt in opstand
• Gevolg: Hendrik moet om vergeving smeken: Gang naar Canossa 
• Investituurstrijd blijft tot 1122 oplaaien (Concordaat van Worms)

De paus veroordeelt Marsilius van Padua als ketter en verstoot hem uit de kerk.
Toon met een verwijzing naar de bron aan welke politieke achtergrond deze veroordeling heeft, waarbij je je antwoord ondersteunt met een kenmerkend aspect