HST 4 Algemene oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Algemene oncologie

ZZB.2SA

Week 1	Algemene oncologie	4
Week 2	Dementie	13
Week 3	M. Parkinson	12
Week 4	Infectieziekten	2
Week 5	Aandoeningen luchtwegen	7

Week 6	Aandoeningen spijsvertering	8
Week 7	Aandoeningen urinewegen	9
Week 8	Slaapstoornissen	5
Week 9	Multimorbiditeit

Leerdoelen

Je kunt uitleggen 

• Hoe de celgroei in het lichaam kan ontsporen.
  
• Wat de eigenschappen zijn van goed en kwaadaardige tumoren.
  
• Op welke manier kankercellen zich kunnen verspreiden in het lichaam.
  
• Welke onderzoeken nodig kunnen zijn om de diagnose kanker te stellen.
• Op welke manieren kanker kan worden voorkomen of in een vroeg stadium opgespoord kan worden.

Terug naar de basis...

Hoe ziet een cel er ook alweer uit?

Opdracht: 

1. Teken in tweetallen een cel 
2. Benoem wat er in de cel zit met de functie (denk aan celmembraan, cytoplasma, celkern, celorganellen, chromosomen)

Celwand

Andere naam = celmembraan​

​

• grens binnen/buiten cel 
• uitwisseling stoffen met omgeving

Cytoplasma

Cytoplasma = werkplaats van een cel​

Water 70% + vet, eiwit, koolhydraat, vitamine, ​zuurstof, mineralen​

In het cytoplasma zitten celonderdelen = organellen​

Voeren celstofwisseling uit. 

Elk organel eigen taak

Celkern

De meeste cellen hebben een celkern = informatie voor leven

​

Vloeistof + kernlichaampjes + chromosomen

Elke lichaamscel bezit een kern behalve de rode bloedcel.

Ook cellen met meerdere kernen zoals spiercellen en cellen van skelet

Chromosomen

Bevatten DNA​

Erfelijke eigenschappen​

​

23 paren (= 46 chromosomen)​

=> 22 normaal​

=> 1 ‘geslachtschromosoom’​

​

Vrouw = XX​

Man = XY​

Terug naar de basis...

Hoe deelt een cel?

Opdracht

1. Leg de celdeling in juiste volgorde. 
2. Beschrijf per plaatje in je eigen woorden wat er gebeurd

Wat is oncologie?

De wetenschap die de gezwellen bestudeert, heet de oncologie.

Zoek een plaatje op internet wat jij associeert met oncologie

Hoe ontstaan gezwellen?

Cellen kunnen onder invloed van inwendige en uitwendige prikkels veranderen. Zelfs zo dat ze de bestaande regels van groei en functie niet meer volgen. Er ontstaat dan een ongeremde deling van cellen. 

Celdeling, waar gaat het mis?

• Chromosomen zijn tijdens het delingsproces erg gevoelig voor beschadiging. 
• Bij beschadiging ontstaat een cel met heel andere eigenschappen. 
• De mate van beschadiging is bepalend voor de groeikenmerken, namelijk goedaardig of kwaadaardig.

Welke risicofactoren
vergroten de kans
om een gezwel te krijgen?

erfelijke factoren. 

virussen. 

chemische stoffen. 

straling. 

voedingsgewoonten. 

Overgewicht 

roken. 

alcohol. 

hormonen als oestrogeen, progesteron en testosteron. 

Goedaardige tumor​

• Goedaardig = Benigne​
  
• Expansieve groei (​de gevormde cellen dringen omliggende weefsel niet binnen)
• Zaait niet uit​
  
• Bijna nooit dodelijk

Kunnen wel klachten geven (naast slokdarm problemen met slikken/in hersenen omliggende weefsel in verdrukking)

Naamgeving

Goedaardige gezwellen:​

Latijnse weefselnaam +oom 

een wrat op de huid

een poliep in de darm

een vleesboom in de baarmoeder.

een knobbel van vetweefsel (lipoom)

Kwaadaardige tumor

• Kwaadaardig = Maligne​
  
• Infiltratieve groei​
  
• Zaait wel uit = metastasen ​
  
• Zonder behandeling uiteindelijk dodelijk

Naamgeving kwaadaardige tumoren​

Van dekweefsel (huid / slijmvliezen / klierweefsel) = 

Latijnse weefselnaam + carcinoom​

Van steunweefsel (bindweefsel / spier / botten) = 

Latijnse weefselnaam + sarcoom

Opdracht

1. Zet de namen op de volgende sheet onder het juiste kopje:
2. Zet vervolgens erachter waar het zich bevind

Benigne  (goedaardig)                                  Maligne (kwaadaardig)

  

1. adenocarcinoom
2. basaalcelcarcinoom
3. fibroom
4. fibrosarcoom
5. myosarcoom
6. lipoom
7. lymfosarcoom
8. osteoom
9. meningeoom
   

10. chondrosarcoom

11. adenoom

12. neurinoom

13. plaveiselcelcarcinoom

14. chondroom

15. myoom

16. osteosarcoom

Groei kwaadaardige gezwellen

1. Infiltratie. Agressieve doorgroei in omliggende weefsels en organen. De functies van verschillende weefsels raken verstoord;
   
2. Hematogene metastasering. Groeit door in de bloedvaten die rondom het weefsel liggen.  In andere organen groeien deze cellen weer uit tot dochtergezwellen;
   
3. Lymfogene metastasering. Via de lymfe die door het weefsel stroomt, bereiken de kwaadaardige cellen de lymfebanen. De kwaadaardige cellen blijven steken in de eerstvolgende lymfeklieren. 

Preventie

Opdracht:

1. Maak 2 tallen
2. Ga op zoek naar/bedenk 8 verschijnselen, onderzoeken of preventieve manieren die je zelf kan zien waarbij je kanker vroeg kunt opsporen. 
3. Schrijf deze uit en vertel in je eigen woorden waarom deze manier kan helpen kanker vroeg op te sporen

-elk zweer die niet snel geneest (mond)

-elke langdurige blijvende heesheid, hoest (mogelijk met bloed in opgehoest slijm) en slikklachten;

-elke onverklaarbare verandering in een voorheen normaal ontlastingspatroon, bloedverlies en/of slijm;

-elke zwelling of elk knobbeltje dat pijnloos is, in bijvoorbeeld borst, zaadballen, hals, oksel, lies, 

-nieuwe of duidelijk veranderende huid, moedervlekken of wrat in vorm, omvang, kleur en/of die gaan jeuken of bloeden;

-elk ongewoon vaginaal bloedverlies of abnormale afscheiding tussen twee menstruaties;

-elke verandering bij het plassen zoals moeilijker kunnen plassen, vaker moeten plassen, pijn bij het plassen of bloed in de urine;

-elke blijvende klacht van maag of darmen;

-elk gewichtsverlies zonder directe aanleiding.

-bevolkingsonderzoek (borstkanker, uitstrijkje, 

Preventie maatregelen:

Preventie maatregelen

-elk zweer die niet snel geneest (mond)

-elke langdurige blijvende heesheid, hoest (mogelijk met bloed) en slikklachten;

-elke onverklaarbare verandering in een ontlastingspatroon, bloedverlies en/of slijm;

-elke zwelling of knobbeltje dat pijnloos is, in bv borst, zaadballen, hals, oksel, lies,

-nieuwe of duidelijk veranderende huid, moedervlekken of wrat in vorm, omvang, kleur en/of die gaan jeuken of bloeden;

-elk ongewoon vaginaal bloedverlies of abnormale afscheiding tussen twee menstruaties;

-elke verandering bij plassen zoals moeilijker of vaker plassen, pijn bij plassen of bloed in urine;

-elke blijvende klacht van maag of darmen;

-elk gewichtsverlies zonder directe aanleiding.

-bevolkingsonderzoek (borstkanker, uitstrijkje, darmonderzoek)

Diagnostiek

• Biopt​
  
• Bloedonderzoek ​
  
• Beeldvormend onderzoek ​(CT, MRI, röntgen, echografie, PET scan)

 

- Is het kanker? ​           - Is het goedaardig of kwaadaardig? ​

- Welk type is het? ​     - Hoe ernstig is het? 

Onderzoek en behandeling zijn volgens protocol obv wetenschappelijk onderzoek. 

Behandeling

curatieve behandeling

adjuvante behandeling

neo-adjuvante behandeling

palliatieve behandeling

Zoek op wat deze behandelingen inhouden.

Behandeling

1. curatieve behandeling: gericht op genezing, (bv operatief)
2. adjuvante behandeling: een toegevoegde behandeling die wordt uitgevoerd na een curatieve behandeling, (bv chemo na operatie)
3. neo-adjuvante behandeling: een toegevoegde behandeling die wordt uitgevoerd voor een curatieve behandeling, (bv bestraling voorafgaand aan een operatie)
4. palliatieve behandeling: gericht op het afremmen van de tumorgroei of verminderen van de klachten.

Thieme meulenhoff

Pathologie, hoofdstuk 4 'gezwelleer'. 

Opdrachten maken