Luisteren H1 en H2 KB 15-6-2023

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1,2

Luisteren en Kijken

Luisteren en Kijken

1. Over welke sport gaat dit fragment?
   
2. Speelde jouw team thuis of uit?
   
3. Heeft jouw club gewonnen, verloren of gelijkgespeeld?
   
4. Is Van den Linden een speelster van Jump'75?
   
5. Is Janine Beer een speelster van Jump'75?
   
6. Op welke plaats in de ranglijst staat Jump'75?

Antwoorden

1. Volleybal
2.  Uit
3. Gewonnen
4. Nee
5. Ja
6. Op de 4e plaats

Gericht luisteren en kijken

Hoe kies ik een manier van kijken en luisteren die het beste aansluit bij mijn doel?


Als je geen doel hebt om ergens naar te luisteren, vergeet je gauw wat er is gezegd of wat er is laten zien.

Als je echt op zoek bent naar bepaalde informatie, ga je gerichter luisteren en kijken.

Luisteren en Kijken

Om tot een doel te komen, kun je van tevoren bedenken wat je wilt weten van een radio- of televisieprogramma.

Signaalwoorden geven belangrijke relaties in een (luister)tekst aan.

Voorbeeld:

-> Het woord ‘omdat’ geeft aan dat er een reden of argument genoemd gaat worden.

Signaalwoorden

Signaalwoorden zijn woorden die verbanden binnen een (luister)tekst aangeven.

Voorbeeld: 

omdat - dan weet je dat er daarna een reden of argument genoemd gaat worden

Leren: blz 208!

Signaalwoorden blz. 208 boek A

opsomming

tegenstelling

reden/ argument

conclusie

kortom

ten eerste

omdat

want

dus

hoewel

vervolgens

echter

Luisteren en Kijken

Om je doel te behalen, kun je:

-> extra goed letten op het begin (je hoort dan vaak waarover de spreker het gaat hebben);

-> letten op de signaalwoorden;

-> letten op het beeld bij tv-programma’s of op internet om jou een beter beeld te geven van wat er gezegd wordt.

Luisteren en Kijken

1.2 Functie van beeld

Beeld is erg belangrijk, omdat het de aandacht van de luisteraar trekt. Beeld kan ook meer zeggen dan alleen de tekst.

Als er chaos ontstaat na een aardbeving, dan is dit duidelijker uit te leggen met beelden dan alleen met woorden.

Functie van beeld

Beeld kan verschillende functies hebben:

• de informatie verduidelijken
  
• extra informatie toevoegen
  
• sfeer oproepen
  

Functie van beeld

Let ook op de personen die in beeld komen. Aan hun non-verbale gedrag (lichaamstaal) kun je afleiden wat zij precies bedoelen.
Voorbeelden van non-verbale signalen:

• hoe een spreker kijkt
• hoe hij staat
• hoe hij zijn handen gebruikt.

Functie van beeld

Let ook op de manier en toon waarop de persoon iets vertelt.

Voorbeelden van de manieren en tonen waarop iets wordt verteld:

• de gezichtsuitdrukking van de spreken
• de blik in de ogen van de spreker
• hoe hard iemand spreekt.

Functie van beeld

Thuiswerk:

• Luisteren Hoofdstuk 1 (Lui1.1 t/m 1.3 en examenopdrachten)
  1.1 Gericht luisteren en kijken
  1.2 Functie van beeld
  1.3 aantekening maken
  
• Luisteren Hoofdstuk 1 (Lui2.1 t/m 2.3 en examenopdrachten)
  2.1 Informatieve teksten
  2.2 Instructieve teksten
  2.3 Meningen en argumenten herkennen
• Afmaken Lezen 1 t/m 4 en woordenschat H 3, 1 en 2
  

1.3 Aantekeningen maken

Wil je de belangrijkste informatie van een uitleg onthouden, of moet je vragen beantwoorden naar aanleiding van een kijk-/luisterfragment?
Maak dan aantekeningen.
Noteer hierbij alleen de belangrijkste informatie.
Wat belangrijk is, hangt uiteraard af van je luisterdoel: wat moet je na afloop weten? 

Aantekeningen maken

Kijken, luisteren en tegelijk schrijven is lastig, daarom moet je niet te veel opschrijven:

• Noteer het onderwerp en eventueel de deelonderwerpen.

• Noteer alleen de hoofdzaken. Gebruik daarvoor steekwoorden (= losse woorden of stukjes zin).

• Maak verbanden tussen woorden duidelijk met pijlen, streepjes of nummers.

• Gebruik alleen afkortingen waarvan je later zelf nog de betekenis weet.  

Aantekeningen maken

Weet je van tevoren dat je vragen krijgt over een kijk-/luisterfragment?

• Lees dan eerst de vragen. 
• Noteer tijdens het luisteren het antwoord in steekwoorden. 
• Werk de antwoorden daarna uit als dat nodig is.
  

Blijf rustig als je niet alles kunt volgen.

Belangrijke zaken worden vaak herhaald en tot slot nog eens samengevat.

Informatieve teksten

Veel kijk- en/of luisterteksten hebben als belangrijkste doel jou te informeren over een onderwerp. 

Bijvoorbeeld de werkaanwijzingen van een praktijkbegeleider, nieuwsberichten of interviews met bekende personen.

2.1 Informatieve teksten

In een informatieve tekst wordt meer verteld over een onderwerp, bijvoorbeeld:

- over de geschiedenis van de landbouw in Nederland 

- hoe het komt dat steeds meer toeristen naar Amsterdam komen -> gevolgen

Meestal bevat een informatieve tekst veel feiten, maar er zijn ook informatieve teksten waarin meningen voorkomen.

Informatieve teksten

In een informatieve reportage over windenergie 

-> tegenstander van windmolens zijn mening geven. 

-> voorstander van windmolens zijn mening geven

Het doel van de makers is dan niet om jou te overtuigen, maar om jou als kijker informatie te geven, zodat je zelf een mening kunt vormen over het onderwerp. 

Het is wel belangrijk dat je het verschil weet tussen meningen en feiten.

2.1 Instructieve teksten

In een instructie krijg je uitleg over hoe je iets moet doen.

Voorbeelden van instructies zijn:

-> de bediening van een brandblusapparaat 

-> het aanleggen van een mitella om een gekneusde arm te ondersteunen.

-> een katheter legen en vervangen bij een cliënt 

Instructieve teksten

Een instructie heeft vaak de volgende kenmerken:

 

• In de inleiding wordt het onderwerp van de instructie genoemd.
  
• De instructie bestaat uit een aantal aanwijzingen.
  
• Deze aanwijzingen zijn duidelijke stappen die je vaak in een vaste volgorde moet uitvoeren.

Instructieve teksten

Let op de signaalwoorden en werkwoorden. 

De signaalwoorden geven de volgorde aan, bijvoorbeeld met:

‘de eerste stap’, ‘daarna’, ‘uiteindelijk’. 

De werkwoorden geven aan wat je precies moet doen, zoals:

• ‘Haal de hendel naar beneden’ 
•  ‘Leg een knoop in de theedoek’.

Instructieve teksten

In de praktijk krijg je vaak uitleg aan de hand van een demonstratie. 

Ter verduidelijking laat de ander zien hoe iets werkt. 

Bijvoorbeeld hoe het afval gescheiden wordt. Dat betekent goed luisteren én goed kijken.

Instructieve teksten

Door beknopt samenvatten dwing je jezelf om te letten op de belangrijkste instructies.

• Noteer het onderwerp (‘brandblusser in werking zetten’; ‘mitella vouwen van theedoek en katheter legen en vervangen’)
  
• Noteer in steekwoorden de verschillende stappen in de instructie.

2.3 Meningen en argumenten

Feiten kun je controleren: 

- je kunt uitzoeken of ze waar of onwaar zijn. 

Meningen zeggen wat iemand van iets vindt: je kunt het ermee eens of oneens zijn.

Het is belangrijk dat je meningen in kijk-/luisterteksten herkent. Je kunt dan zelf bepalen of je het ermee eens bent of niet. 

Je herkent een mening vaak aan de volgende woorden:

 ik vind ..., volgens mij ..., ik denk dat ..., het is mijn overtuiging ..., mijn conclusie is ...

Meningen en argumenten

Om anderen te overtuigen van hun mening gebruiken mensen argumenten.

 

Ze leggen uit waarom ze iets vinden. 

Als je die argumenten herkent, kun je bepalen of je het goede of slechte argumenten vindt. 

Meningen en argumenten

Argumenten volgen vaak op signaalwoorden zoals:

• want …
• omdat …
• vanwege …
• daarom …
• aangezien …
• dus …

Meningen en argumenten

Let goed op, want soms wordt een mening of een argument gepresenteerd als een feit. 

Neem bijvoorbeeld deze uitspraak: 

->  ‘Rijlessen zijn veel te duur.’ 

De uitspraak klinkt als een feit, maar de spreker bedoelt: 

->  ‘Ik vind rijlessen veel te duur.’ 

Meningen en argumenten

Je moet dus altijd kritisch kijken en luisteren: 

- hoe betrouwbaar is de informatie

- ben ik het eens met de meningen

- wat vind ik van de argumenten? 

Als je op die manier naar informatie kijkt, kun je goed een eigen mening vormen.

Meer over feiten, meningen en argumenten vind je op bladzijde 85 en 91.

Meningen en argumenten

Thuiswerk:

• Luisteren Hoofdstuk 1 (Lui1.1 t/m 1.3 en examenopdrachten)
  1.1 Gericht luisteren en kijken
  1.2 Functie van beeld
  1.3 aantekening maken
  
• Luisteren Hoofdstuk 1 (Lui2.1 t/m 2.3 en examenopdrachten)
  2.1 Informatieve teksten
  2.2 Instructieve teksten
  2.3 Meningen en argumenten herkennen
• Afmaken Lezen 1 t/m 4 en woordenschat H 3, 1 en 2
  

Betekenis afleiden uit een tekst

Als je in een tekst een moeilijk woord tegenkomt, stop dan niet met lezen. 

Vaak kun je door het woord of de rest van de tekst goed te lezen, begrijpen wat er met een woord wordt bedoeld. 

Je hoeft daarvoor niet altijd precies de betekenis te weten.

Betekenis afleiden uit een tekst

Gebruik deze tips:

• Kijk of er in de tekst een synoniem staat. Dat is een ander woord dat ongeveer hetzelfde betekent.

• Lees de alinea waarin het woord staat helemaal. Soms geeft de schrijver in de zinnen voor of na het woord een uitleg of omschrijving.

• Zoek voorbeelden. Soms kun je hieruit de betekenis van het woord afleiden. Voorbeelden staan vaak na woorden zoals: bijvoorbeeld, denk aan, onder andere, zoals.

• Kijk of er in de tekst een tegenstelling staat. Ken je het tegenovergestelde woord, dan kun je de betekenis van het andere woord hieruit afleiden.

• Staat er een afbeelding bij de tekst? Soms kan die je ook helpen om de betekenis te vinden.

Synoniem

Woorden noemen we synoniem als ze (ongeveer) hetzelfde betekenen.

 
Een synoniem noemen we ook wel evenwoord.
Evenwoord is dus een synoniem van het woord synoniem!

Synoniem

Voorbeelden van synoniemen zijn:

• Kapot - stuk
• Hollen - rennen
• Maar - echter
• Beschonken - aangeschoten
• Bureau (leenwoord) - schrijftafel
• Etage (leenwoord) - verdieping
• Succes (leenwoord) - voorspoed
• Sowieso (leenwoord) - hoe dan ook
• Humeur (leenwoord) - stemming

Synoniem

Dit waren de meest gezochte trefwoorden in november 2022:

1(2) goed

2(1) belangrijk

3(3) ook

4(4) leuk

5(6) mooi

6(5) zoeken

7(7) echter

8(9) daarnaast

9(8) maar

10(14) groot

11(10) probleem

12(11) duidelijk

13(12) interessant

14(50) zien

15(13) veel

16(53) zeggen

17(68) werken

18(100) eten

19(15) moeilijk

20(17) snel

21(20) voor

22(18) dus

23(19) onderzoeken

24(-) bekijken

25(90) kijken

26(21) ervaring

27(34) gebruiken

28(41) maken

29(24) ontwikkelen

30(25) bijzonder

Synoniem

Dit waren de meest gezochte trefwoorden in november 2022:

20(17) snel  (beter, best)

21(20) voor

22(18) dus

23(19) onderzoeken

24(-) bekijken

25(90) kijken

26(21) ervaring

27(34) gebruiken

28(41) maken

29(24) ontwikkelen

30(25) bijzonder

Synoniem

Dit waren de meest gezochte trefwoorden in november 2022:

30(25) bijzonder-> 

afwijkend, afzonderlijk, apart, buitengewoon, eigenaardig, excentriek, exceptioneel, markant, ongewoon, opmerkelijk, origineel, raar, speciaal, specifiek, uniek, uitmuntend, vreemd, zeldzaam, zonderling, eigen, particulier, privaat, privé, singulier, buitengemeen, extra, in hoge mate, ongemeen, uitermate, uiterst, uitgelezen, uitzonderlijk, verregaand, zeer, bijster, erg, hard