Verzorgingsstaat les 1

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Maatschappijleer 

We proberen dit thema antwoord te geven op de vraag:

In hoeverre zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun eigen welvaart en welzijn?

En hoeveel moet / mag de overheid daar zich mee bemoeien?

Verzorgingsstaat..

Is een sociaal systeem waarin de overheid de primaire verantwoordelijkheid draagt voor voor het welzijn en de welvaart van haar burgers. 

Het gaat daarbij over bijvoorbeeld gezondheidszorg, onderwijs, werkgelegenheid en sociale zekerheid. 

Verzorgingsstaat..

Is dus een politieke keuze. Elke politieke partij in Nederland denkt anders over de hoofdvraag:

In hoeverre zijn mensen zelf verantwoordelijk voor hun eigen welvaart en welzijn? En hoeveel mag /moet de overheid daar zich mee bemoeien?

Sociale zekerheid en de verzorgingsstaat

Geschiedenis van de verzorgingsstaat

Industriële revolutie

0

Waarom wordt in de openingsscene een beeld van schapen gebruikt denk je?

Welk contrast wordt er laten zien tussen een arbeider en een fabriekseigenaar?

Het hele fragment is een kritiek op fabrieksarbeid. Leg uit!

Gevolgen van de industriële revolutie

Industriële Revolutie: Veel mensen en kinderen werken in fabrieken. Ze worden slecht behandeld en krijgen lage lonen. 

De straten zijn vies. Ziektes krijgen vrij spel.

 1874: Kinderwetje van Houten: Niet meer werken onder de 12 jaar. Tussen 1900 en 1970 volgden meer sociale wetten = wetten om het welzijn van mensen te verbeteren.

Uitbouw van de verzorgingsstaat

• Tussen 1948 en 1958 was Willem Drees minister-president.
• Drees wilde maatregelen nemen om de armoede te verminderen en begon met de opbouw van de verzorgingsstaat. Dat betekent dat de regering ervoor zorgt dat niemand in echte armoede hoeft te leven.
• Mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen, krijgen een uitkering.

Praktische opdracht

Uitleg PO periode 2

Klaar en tijd over? Maak een start met onderdeel 1

Zie Google Classroom

Kenmerken van de verzorgingsstaat

• Werkloosheidswet (WW, 1952)
• Algemene Ouderdomswet (AOW, 1957)
• Algemene Bijstandswet (ABW, 1965)
• Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen (WAO, 1967)

• Op deze manier ontstond sociale zekerheid: iedereen die niet voor zichzelf kan zorgen, heeft recht op een uitkering van de regering.

Bejaarden vieren de invoering van de AOW. Applaus voor minister Drees. (Foto uit: 1956)

Problemen van de verzorgingsstaat

• In de jaren zeventig maakt een economische crisis een einde aan de welvaart.
• Het aantal werklozen steeg en steeds meer mensen kregen uitkeringen.
• De verzorgingsstaat werd onbetaalbaar --> de regering moest bezuinigen op uitkeringen.
• Ook gingen steeds meer vrouwen scheidden nadat de Algemene Bijstandswet werd aangenomen.
• Sommige mensen maakten misbruik van de sociale zekerheid.

Van 1982 tot 1994 was Ruud Lubbers minister-president. Zijn regeringen namen een aantal maatregelen om de verzorgingsstaat betaalbaar te maken:

• regels voor het krijgen van een uitkering werden strenger
• hoogte van uitkeringen ging omlaag
• periode van uitkeringen werd korter
• er kwam meer controle om fraude tegen te gaan

Deze maatregelen hadden succes! Toch zijn er tegenwoordig weer nieuwe zorgen over de toekomst van de verzorgingsstaat.

Begrippen uit deze les

• harmoniemodel
• verzorgingsstaat
• sociale zekerheid

Personen uit deze les

• Willem Drees (PvdA)
• Ruud Lubbers (CDA)

'De verzorgingsstaat'

Inrichting & Geschiedenis

Industriële revolutie

Een spotprent uit de Volkskrant over kinderarbeid in de industriële revolutie. 

Industriële revolutie: Mens- en paardenkracht worden vervangen door stoomkracht en elektrische kracht.

Klik op het vraagteken voor de uitleg van de industriële revolutie en klik op het oogje voor een spotprent over kinderarbeid uit die tijd. 

De drie hoofdrolspelers

1. Burgers
Burgers betalen de VZS en zijn verantwoordelijk voor zichzelf.

2. Overheid, zie ook Grondwet.

De overheid heeft als taak collectieve voorzieningen te organiseren, werkgelegenheid te stimuleren, goede werkomstandigheden en -voorwaarden te creëren en het welzijn te bevorderen. 

3. Werkgevers en werknemersorganisaties, Sociaal Economische Raad en CAO-overleg.

Werkgevers organisaties komen op voor de belangen van werkgevers. 

Vakbonden komen op voor de belangen van werknemers. 

Samen heten deze twee groepen de sociale partners en zij maken afspraken over arbeid. 

Wetten

Instituties

Instellingen

De inrichting van de verzorgingsstaat

Welzijnsdilemma

Links

Midden

• Bestaanszekerheid

• Solidariteit

Rechts

• Eigen verantwoordelijkheid

Samuël van Houten (1874)

Sociale wetgeving

Kinderwetje van Van Houten - 

De fabriekskinderen: 

"Leve mijnheer van Houten"

Klik op het vraagteken voor een afbeelding uit een oude krant van die tijd (1874, Elias Spanier).

Artikel 19

1. Bevordering van voldoende werkgelegenheid is voorwerp van zorg der

overheid.

2. De wet stelt regels omtrent de rechtspositie van hen die arbeid verrichten en omtrent hun bescherming daarbij, alsmede omtrent medezeggenschap.

Artikel 20

1. De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.

2. De wet stelt regels omtrent de aanspraken op sociale zekerheid.

3. Nederlanders hier te lande, die niet in het bestaan kunnen voorzien, hebben een bij de wet te regelen recht op bijstand van overheidswege.

De Grondwet en de Verzorgingsstaat