V3 2.3 gevaren van straling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat doen we vandaag?

- uitleg gevaren van straling

Wat leer je?

-welke schadelijke gevolgen straling kan hebben

-hoe je straling meet

-hoe je je beschermt tegen straling

Sleepvraag: wat is de lading?

Positief

Neutraal

Negatief

Lading: elektronen = negatief,
protonen = positief

www.rtlnieuws.nl

1. Waarom heeft de kerncentrale elektriciteit nodig denk je?
2. Wat is het grootste gevaar?

Paragraaf 2.3

Gevaren van straling

Straling en levende cellen

Waar komt de naam 'ioniserende straling' vandaan?

1. een atoom is neutraal geladen

2. als een atoom een elektron te weinig (of te veel heeft) noemen we het een ion

Als ioniserende straling op een atoom botst, dan maakt het van een atoom een ion.

Straling en levende cellen

Straling die schade aan kan richten noemen we 

ioniserende straling

Er bestaan radioactieve bronnen, er bestaat ioniserende straling ----- radioactieve straling bestaat niet!

Er waren 4 verschillende soorten 'ionisernde' (gevaarlijke) straling, Welke?

Overnemen in je schrift!!!!

Soort straling	lading	massa	doordringend vermogen	ioniserend vermogen
alpha
beta
gamma
rontgen

Doordringend vermogen

Niet elke straling dringt even ver door. Hoe ver straling doordringt hangt af van 

1. het type straling

2. de dichtheid van het

     materiaal

Overnemen in je schrift!!!!

Soort straling	lading	massa	doordringend vermogen	ioniserend vermogen
alpha	+	groot	laag
beta	-	zeer klein	middel
gamma	neutraal	geen	hoog
rontgen	neutraal	geen	hoog

Straling en levende cellen

Zijn ionen dan slecht?

1. Een ion KAN een chemische reactie aangaan met zijn omgeving
2. In het menselijk lichaam zijn heel veel ionen, die gaan goede chemische reacties aan.
3. Als een ion op de verkeerde plek ontstaat, dan kan het verkeerde chemische reacties aangaan.................

Effecten van ioniserende straling

Het KAN het DNA beschadigen:

- cellen overlijden, dit kun je zien aan haaruitval, 'brandwonden' op de huid en in de longen

- celproductie verstoren, dit kun je zien als de afweer verstoord is. Er worden dan geen witte bloedlichaampjes meer gemaakt

- DNA beschadigen, dit kan onzichtbaar blijven, leiden tot celdood, leiden tot overmatige celgroei (kanker)

- geslachtscellen beschadigen met gevolgen voor de kinderen 

Soms kan een beschadigde cel zichzelf ook weer repareren. 

Niet alleen cellen kunnen worden aangetast, maar ook materialen. Beton wordt bijvoorbeeld broos en gaat scheuren.

Bescherming

1. neem afstand
2. plaats iets tussen jezelf en de bron
3. minimaliseer de mogelijke blootstellingsduur

Leuk om te vertellen

1. Als je volgens de meter teveel straling hebt ontvangen mag je niet meer werken. 
2. vrouwen met kinderwens wordt geadviseerd snel aan kinderen te beginnen of niet dit werk te doen in het ziekenhuis

Halveringsdikten

Wat is de halveringsdikte?

Wat betekend n = 2?

Hoeveel is er over na n = 3?

Opgaven maken

lees nu paragraaf 2.3  door, maak 22 t/m 27

Vanaf hier les 2

Tsjernobyl

- Hoge dosis straling in één keer geeft stralingsziekte

Tsjernobyl

Veel jongeren uit 1986 hebben schildklierproblemen

Bij de ramp in Tsjernobyl kwam er veel radioactief jodium vrij. Jodium wordt goed opgenomen door je schildklier. Daarom is bij veel mensen de schildklier beschadigd.

veel leerlingen hebben jodiumpillen thuis omdat we binnen een bepaalde straal van een kerncentrale af wonen. 

wanneer ze zo'n jodiumpil slikken raakt de schildklier verzadigd met goed jodium. Het radioactieve jodium past er dan niet meer bij.

Tsjernobyl

Veel baby's uit 1986 en kinderen die later geboren zijn ondervinden de gevolgen van de ramp.

veel leerlingen hebben jodiumpillen thuis omdat we binnen een bepaalde straal van een kerncentrale af wonen. 

wanneer ze zo'n jodiumpil slikken raakt de schildklier verzadigd met goed jodium. Het radioactieve jodium past er dan niet meer bij.

Overnemen in je schrift!!!!

Soort straling	lading	massa	doordringend vermogen	ioniserend vermogen
alpha	+	groot	laag
beta	-	zeer klein	middel
gamma	neutraal	geen	hoog
rontgen	neutraal	geen	hoog

Effect van straling op je lichaam hangt af van 5 factoren

Deze moet je kennen (de 5 kollomen van de tabel op de vorige sheet), lees ze ook in je boek in paragraaf 5.2

Overnemen in je schrift!!!!

Soort straling	lading	massa	doordringend vermogen	ioniserend vermogen
alpha	+	groot	laag	zeer hoog
beta	-	zeer klein	middel	hoog
gamma	neutraal	geen	hoog	middel
rontgen	neutraal	geen	hoog	laag

Stralingsdosismeter

1. Meet alle straling
2. berekent stralingsdosis
   (gecorrigeerd voor het soort straling)
3. Stralingsdosis is de in het lichaam
   geabsorbeerde stralingsenergie met een correctie voor het soort straling

Telt hij alpha straling nu juist wél of niet zwaar mee?

Leuk om te vertellen

1. Als je volgens de meter teveel straling hebt ontvangen mag je niet meer werken. 
2. vrouwen met kinderwens wordt geadviseerd snel aan kinderen te beginnen of niet dit werk te doen in het ziekenhuis

Straling meten

• Lichtgevoelige plaat (aantal deeltjes, geladen plaat?)
• wilsonvat (aantal deeltjes, geladen plaat, sporen)
• Geigerteller

In welke eenheid meten we ioniserende straling?

00:03-00:18

Het getik wat je hoort is van een geigermuller teller. Hoe meer tikken, hoe meer straling.

00:48-00:58

de eenheid van straling 

is Sievert (Sv)

01:05

Potassium = Kalium

Een klein percentage van Kalium is van nature radioactief

01:51

De achtergrondstraling is gemiddeld zo'n 0,15 microSievert per uur. Hoeveel is dat per jaar?

1. 3,6 microSievert
2. 54,8 microSievert
3. 1315 microSievert
4. 540 microSievert

05:04

Tijdens welke bezigheid ontvang je de grootste hoeveelheid straling?

05:30

Waarom wordt je aan meer straling blootgesteld als je in een vliegtuig zit?

06:32

1 uur in de buurt van Tsjernobyl geeft een straling gelijkwaardig aan een rontgenfoto bij de tandarts. Als je er even op bezoek gaat is dat dus prima, maar ga je er wonen dan loopt het risico op schade op.

Nu is de straling in Tsjernobyl laag omdat ze heel veel aarde hebben afgegraven. Ook hebben ze een betonnen 'koepel' om de kerncentrale heen gebouwd. Daarbij is het ook al lang geleden gebeurd waardoor het stralingsniveau is afgenomen.

Werken in groepjes van 4

maak opgave 28 t/m 33