Hoofdstuk 10 paragraaf 3 Welvaart en cultuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

Welvaart en cultuur

• Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘Welvaart en de sociale-culturele veranderingen in de jaren 1960’.

• Je kan de ontwikkeling van de westerse welvaart uitleggen.

• Je kan de sociale-culturele veranderingen in de jaren 1960 uitleggen.

• Je kan uitleggen wat een consumptiemaatschappij is. 

• Je kan uitleggen waarom Minister-president Drees niet wilden dat de aankoop van een TV zou leiden tot het aankopen van nutteloze luxeartikelen?

• Je kan uitleggen waardoor de verzorgingsstaat betaald kon worden.

• Je kan uitleggen waarom de christendemocratie zorgden voor politieke stabiliteit.

• Je kan 3 oorzaken noemen van de individualisering.

• Je kan uitleggen hoe de stijging van de welvaart de jongerencultuur heeft beïnvloed.

• Je kan uitleggen hoe het studentenleven de jongerencultuur heeft beïnvloed.

• Je kan uitleggen waar de protestgeneratie zich tegen afzette.

• Je kan uitleggen het man-vrouwrelatie na 1960 veranderde.

• Je kan uitleggen hoe de uitvindingen in het huishouden de rol van de huisvrouw heeft beïnvloed.

• Je kan uitleggen waarin de Dolle Mina’s verder gingen dat de eerste feministen.

Lesdoel: Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘Welvaart en de sociale-culturele veranderingen in de jaren 1960’.

Wederopbouw

• Meteen na de oorlog begon Nederland met het herstellen van de oorlogsschade.
• Eind jaren 50 was de meeste schade hersteld!
• Deze periode heet de wederopbouw. 

Overzicht :

Jaren '50: Wederopbouw Nederland na WO2

- Veel werkloosheid, armoede en onzekerheid

- Hard werken, weinig geld. Veel mensen trekken weg uit NL

Jaren '60: Stijgende welvaart: hogere lonen en meer luxe

- Opkomst amerikanisering, jongerencultuur en Tweede Feministische Golf

- Politieke verandering: meer inspraak voor burgers (democratisering)

Wat waren de fatbikes van de jaren 60?

Leg uit waarom de Nederlandse overheid tegen het aanschaffen van de TV was na het einde van de Tweede Wereldoorlog.

Televisie

1. In het begin was de overheid tegen de komst van de TV.
2. Het zou volgens de regering mensen verleiden tot het aankopen van nutteloze luxe producten. Terwijl iedereen zuinig moest zijn tijdens de wederopbouw. 
3. De regering was ook bang dat de TV alleen maar plat vermaak zou brengen. 

Televisie

1. De eerste jaren konden maar weinig mensen een toestel verkopen. 
2. In 1960 hadden 20% van de huishoudens een TV. 
3. In 1964 hadden 50% van de huishoudens een TV. 
4. In 1970 had bijna alle huishoudens een TV. 

Leg het verband tussen de consumptiemaatschappij en de jaren na de Tweede Wereldoorlog.

Welvaart

• In 1948 verrees West-Europa uit het puin van de oorlog. 
• Tussen 1955 en 1973 was er enorme toename van welvaart dat mensen luxe producten gingen kopen zoals koelkasten, wasmachines en auto's. 
• Omdat werknemers nu doorbetaald kregen in vakanties nam de toerisme ook toe. 
• Consumptie van levensmiddelen en genotmiddelen steeg ook sensationeel. 
• Nederland was van binnen één generatie van schaarste naar een maatschappij van overvloed. Een consumptiemaatschappij was ontstaan. 

Leg uit wat de verzorgingsmaatschappij is.

Verzorgingsstaat

• Door de enorme welvaart toename, kon de overheid uitgaven ook stijgen. 
• Er ontstond een verzorgingsstaat. In deze verzorgingsstaat was de overheid verantwoordelijk voor 

1. Het welzijn van de burgers. 
2. Dit door te streven naar volledige werkgelegenheid,. 
3. Rechtvaardig inkomensverdeling. 
4. Sociale zekerheid, 
5. Onderwijs .
6. Gezondheidszorg. 

Wat is het tegenovergestelde van een verzorgingsstaat?

Welvaart en cultuur

Lesdoel: Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘Welvaart en de sociale-culturele veranderingen in de jaren 1960’.

Verzorgingsstaat

• Door de enorme welvaart toename, kon de overheid uitgaven ook stijgen. 
• Er ontstond een verzorgingsstaat. In deze verzorgingsstaat was de overheid verantwoordelijk voor 

1. Het welzijn van de burgers. 
2. Dit door te streven naar volledige werkgelegenheid,. 
3. Rechtvaardig inkomensverdeling. 
4. Sociale zekerheid, 
5. Onderwijs .
6. Gezondheidszorg. 

Jaren '50

Jaren '60 - '70

Wederopbouw

verzuiling

Jeugdculturen

gemeenschap

Individualisering

secularisatie

verzorgingsstaat

Crisis

Verzorgingsstaat

Politiek gezien kon dit ook gerealiseerd worden omdat in die tijd veel regeringen in handen waren van: 

1. Sociaaldemocraten. 
2. Christendemocraten. 

Leg uit waarom de verzorgingsstaat en de toenemende welvaart resulteerde in individualisering.

Individualisering

De toename in sociale zekerheid leidden tot een grote sociaal-culturele verandering:

1. Het individu met zijn behoeftes kwam centraal te staan. 
2. Mensen waren minder afhankelijk van buren of familie. 
3. De kerk en zijn traditionele moraal nam ook af. 

Individualisering

De afname in de invloed van de kerk had de volgende gevolgen: 

1. Het werd eenvoudiger om te scheiden. 
2. Homoseksualiteit werd bespreekbaar gemaakt en daarom minder een taboe. 

Jongeren

Vanaf de jaren 50' ontstond er ook een aparte jongeren cultuur. 

Oorzaak: Door de stijging van de welvaart hielden jongeren vaak geld voor zichzelf over. 

Deze gaven het geld dan uit aan uitgaan of kleren en elektronica  waarmee zij zich onderscheiden van de ouderen. 

Jongeren

1. De jongerencultuur ontwikkelde zich ook door de groei van het onderwijs. 
2. Steeds meer jongeren gingen studeren en bleven daar onder elkaar. 
3. Zij verschilden enorm met hun ouders in uiterlijk, muziek en normen en waarden. 
4. Zij ontwikkelde zich tot een protestgeneratie die zich afzette tegen de gevestigde orde. 

npokennis.nl

Artistiekelingen

Elite

Kuiven

Lagere en middenklasse

'Kikkers' (Puch)

'Nozems' (Kreidler of Zündapp)

Wie was het (internationale) voorbeeld van de Nozems?

Waar protesteert De Groot met het nummer tegen?

Provo

• jaren 60
• 'provoceren' 
• protesteren (tegen alles)
• lang haar
• pacifisme 

Hippies

- In Amerika ontstaan door protest tegen de oorlog in Vietnam. 

- Ook wel de flowerpowercultuur genoemd.

- Eind jaren zestig ook in Nederland. 

- Lange haren en vrolijke, kleurrijke kleding. 

- Willen zo eenvoudig mogelijk leven

- De slogan van de hippies is: 

‘Make love, not war’.          pacifistisch

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Welvaart en cultuur

Nozem is een acroniem. Waar staat Nozem voor?

1. Nieuwsgierig - Ongebonden - Zelfexpressie - Eigenzinnig - Moed
2. Nederlandse Onderdaan Zonder Enige Moraal
3. Nieuwe Organisatie Zonder Emotionele Maturiteit (= volwassenheid)
4. Nederlanders Onderzoeken Zinloze Entertainment-Mogelijkheden

welke uitspraak past bij punkers?

1. Make love not war
2. Jongens hadden lang haar en meisjes minirokken
3. We gaan dat huisje ff kraken
4. XTC om de hele nacht uit mijn dak te gaan

Jeugdculturen

• Punk: tegen de maatschappij, gebruiken geweld
• Gabbers:  feesten voor je volwassen bent, drugsgebruik

Waarom doorbreken de jeugdculturen de verzuiling, maar eigenlijk ook weer niet?

Leg de verschillen uit tussen de eerste en tweede feministische golf.

Tweede feministische golf

Door het afnemen van de invloed van de kerk veranderde ook de man-vrouwrelaties en de opvatting over seksualiteit en voortplanting: 

• Anticonceptie werd meer geaccepteerd. 
• Seks voor het huwelijk werd meer genormaliseerd. 
• Kindertal daalde daarom enorm. 
• Er kwamen meer hoogopgeleide vrouwen. 
• Gelijke kansen op de arbeidsmarkt. 
• Verdeling van de huishoudelijke taken. 
• Verdeling van de zorg voor kinderen. 

Sleep de omschrijvingen naar de juiste plek 

Voor de jaren 60 

Vanaf de jaren 60 

gehoorzaamheid

verzuiling

Ontzuiling

conformeren aan de groep

welvaart

individualisering

secularisatie

Veel armoede

Jaren '30

Jaren '40

Jaren '60

Jaren '80/'90

Oprichting DDR

Blokkade van Berlijn

Marshallplan

Val Berlijnse muur

Bouw Berlijnse muur

Cuba crisis

Conferentie van Múnchen

Glasnost

Lesdoel: Je kan het volgende kenmerkend aspect in je eigen woorden uitleggen: ‘Welvaart en de sociale-culturele veranderingen in de jaren 1960’.

Aan de slag: Huiswerk

• Maken paragraaf 10.3. 
• Leren leerdoelen 10.3. 
• Nakijken 10.3.