Over taal H4: uitleg pleonasme en tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

Woordenschat hoofdstuk 4

Pleonasme en tautologie

Lesdoelen

- Je weet wat tautologie en pleoasme zijn (en wanneer dit fout wordt gebruikt).

Pleonasme

Een pleonasme ontstaat wanneer je een eigenschap van een zaak of persoon

nog eens uitdrukkelijk omschrijft, zoals in:

 een houten boomstam (een boomstam is altijd van hout) of 

Tautologie

Een tautologie bestaat uit twee woorden van dezelfde woordsoort die

hetzelfde betekenen: 

vrolijk en blij

Foutief pleonasme en foutieve tautologie

Op het moment dat je tautologie of pleonasme niet als stijlfiguur, maar onbewust verkeerd in een tekst verwerkt, spreek je van foutief pleonasme en foutieve tautologie.

Bovendien moet ik morgen mijn huiswerk ook nog afmaken.

Wat zou het toch fijn zijn als er met Kerst een mooi pak witte sneeuw valt.

Wat is het?

Pleonasme en tautologie zijn stijlfiguren: manieren om iets op een bijzondere manier te vertellen. 

Doel: extra benadrukken of extra betekenis geven.

Wat is wat?

Pleonasme herhaalt een eigenschap dat al in een woord verwerkt zit (twee verschillende woordsoorten).

Tautologie zegt twee keer hetzelfde (synoniemen).

Voorbeelden pleonasme

• omhoog stijgen
• snelle sprint
• grijze mist

Voorbeelden tautologie

• keurig netjes
• maar echter

witte sneeuw

1. pleonasme
2. tautologie

vast en zeker

1. pleonasme
2. tautologie

Foutief gebruikt!

Wanneer een schrijver tautologie of pleonasme verkeerd of onbewust gebruikt, spreek je van:

- foutieve tautologie

- foutief pleonasme

Tautologie
‘Haastig liep ik snel naar het station, maar ik heb echter de trein niet gehaald’

1. goed
2. fout

Pleonasme
weer hervatten (‘hervatten’ is al ‘weer vatten’).

1. goed
2. fout

Huiswerk

Nu jullie:

maak opdracht 1 t/m 5

Let opdracht 4 is wel een wat lastige opdracht. Daag jezelf uit!