1.4 De Nederlandse Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.4 De Nederlandse Opstand

• Terugblik Reformatie
• Centralisatie en vervolging
• Smeekschrift der Edelen
• Beeldenstorm
  

Veranderingen religie

• Na de reformatie zijn er twee kampen
• Protestanten en katholieken
• ENG/ZW/DK/Delen van Duitsland worden protestant
• Waarom?
• Óók de Nederlandse Gewesten
• Dit botst met Karel V
  

Het Spaanse Rijk

De Nederlandse Gewesten

• De gewesten hebben een grote mate van zelfbestuur
• Calvenistisch
  
• In 1515 krijgt Karel V de gewesten in handen
• Hij is een fanatiek in het vervolgen van protestanten
  
• Ook voert probeert hij zijn land te centralizeren (centralisatie politiek)
  

Karel V

Filips II

Centralisatie en vervolging

• In 1555 wordt Filips II koning
• Ook hij vervolgt protestanten
• + Centralisatie
  Dus: centrale overheid/ wetten/ belasting
• Dit verloopt stroef, wánt:
  de Adel/ Kerk/ Gewesten en Steden
  hebben veel macht
  
• Vooral de adel is niet blij
   Zij worden vervangen door beroepsambtenaren
• Maar ook: Strenge winter/ werkloosheid/ en honger
  

De Spaanse inquisitie

Smeekschrift Edelen

• Groeiende onrust onder de bevolking
• Ook de adel maakt zich zorgen
• 1566 Smeekschrift der edelen
   Verzoek aan landvoogdes Margaretha van Parma
   Stop met vervolging van protestanten!
• Margaretha gaat akkoord
   Zij versoepeld tijdelijk de kettervervolging
  

Beeldenstorm

• Protestanten worden nu niet vervolgt: Hagenpreken
• 1566 groeit een hagenpreek uit tot de beeldenstorm
• Men sloopt beelden in katholieke kerken
• Filips II stuurt de hertog van alva met een leger
• straffen van daders & edelen
• Doodstraf martelingen ect. (Raad van beroerte)
• Veel edelen vluchten naar Duitsland
   Óók Willem van Oranje
   
  

De opstand begint

• 1568 Willem van Oranje valt aan met huurlegers, dit loopt uit op een mislukking
• Willem schakelt de hulp van de geuzen in
• 1572, de watergeuzen nemen Den Briel in
• Veel steden in Holland + Zeeland kiezen de kant van de watergeuzen
• Wánt o.a. beleid van Alva & 10e penning

Tegenaanval Spanje

• Veel geweld tegen burgers (Alva)
• Doel, opstand de kop in drukken
   Dit werkt juist voor de opstand!
• 1576 Spaanse Furie
• 1589 Unie van Utrecht
  (militaire samenwerking opstandelingen)
• 1589 Unie van Atrecht
  (militaire samenwerking loyale gewesten)
  
• 1580 Willem van Oranje: vogelvrij
• 1581 Filips II wordt afgezet door: gewesten Unie v Utrecht
• 1584 moord Willem van Oranje

Republiek der Verenigde Nederlanden

• Vanaf 1581 gaat men zonder Filips II verder
  (plakaat van verlatinge)
• In 1588 wordt de Republiek der Verenigde Nederlanden uitgeroepen
• Géén centraal bestuurde staat
• soevereiniteit ligt bij afzonderlijke gewesten
  Zij beslissen dus hun eigen zaken
• Bij de Staten-Generaal worden gezamelijke zaken geregeld
• Willem zijn zoon, maurits, wordt de stadhouder
• In 1648 pas vrede met Spanje
  

hetverhaalvannederland.ntr.nl

Huiswerk P 1.4

Opdracht 1/ 2!/ 3/ 4/ 6/ 8/ 10/ 11