1.4 De Nederlandse Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

1.4 De Nederlandse Opstand

• Terugblik Reformatie
• Centralisatie en vervolging
• Smeekschrift der Edelen
• Beeldenstorm
  

Veranderingen religie

• Na de reformatie zijn er twee kampen
• Protestanten en katholieken
• ENG/ZW/DK/Delen van Duitsland worden protestant
• Waarom?
• Óók de Nederlandse Gewesten
• Dit botst met Karel V
  

Het Spaanse Rijk

De Nederlandse Gewesten

• De gewesten hebben een grote mate van zelfbestuur
• Calvenistisch
  
• In 1515 krijgt Karel V de gewesten in handen
• Hij is een fanatiek in het vervolgen van protestanten
  
• Ook voert probeert hij zijn land te centralizeren (centralisatie politiek)
  

Karel V

Filips II

Centralisatie en vervolging

• In 1555 wordt Filips II koning
• Ook hij vervolgt protestanten
• + Centralisatie
  Dus: centrale overheid/ wetten/ belasting
• Dit verloopt stroef, wánt:
  de Adel/ Kerk/ Gewesten en Steden
  hebben veel macht
  
• Vooral de adel is niet blij
   Zij worden vervangen door beroepsambtenaren
• Maar ook: Strenge winter/ werkloosheid/ en honger
  

De Spaanse inquisitie

Smeekschrift Edelen

• Groeiende onrust onder de bevolking
• Ook de adel maakt zich zorgen
• 1566 Smeekschrift der edelen
   Verzoek aan landvoogdes Margaretha van Parma
   Stop met vervolging van protestanten!
• Margaretha gaat akkoord
   Zij versoepeld tijdelijk de kettervervolging
  

Beeldenstorm

• Protestanten worden nu niet vervolgt: Hagenpreken
• 1566 groeit een hagenpreek uit tot de beeldenstorm
• Men sloopt beelden in katholieke kerken
• Filips II stuurt de hertog van alva met een leger
• straffen van daders & edelen
• Doodstraf martelingen ect. (Raad van beroerte)
• Veel edelen vluchten naar Duitsland
   Óók Willem van Oranje
   
  

De opstand begint

• 1568 Willem van Oranje valt aan met huurlegers, dit loopt uit op een mislukking
• Willem schakelt de hulp van de geuzen in
• 1572, de watergeuzen nemen Den Briel in
• Veel steden in Holland + Zeeland kiezen de kant van de watergeuzen
• Wánt o.a. beleid van Alva & 10e penning

Tegenaanval Spanje

• Veel geweld tegen burgers (Alva)
• Doel, opstand de kop in drukken
   Dit werkt juist voor de opstand!
• 1576 Spaanse Furie
• 1589 Unie van Utrecht
  (militaire samenwerking opstandelingen)
• 1589 Unie van Atrecht
  (militaire samenwerking loyale gewesten)
  
• 1580 Willem van Oranje: vogelvrij
• 1581 Filips II wordt afgezet door: gewesten Unie v Utrecht
• 1584 moord Willem van Oranje

Wat is de Unie van Utrecht?

1579

De noordelijke gewesten die de oorlog tegen Filips II wilden voortzetten sloten zich ook aaneen in een verbond.

De Unie van Utrecht.

Splitsing: de Unie van Atrecht

De zuidelijke gewesten kiezen

steeds meer voor Spanje.

Ze zijn katholieker en sluiten

goede deals met de landvoogd.

In 1579 sluiten ze de Unie van Atrecht.

De Unie van Utrecht

• 1581: Unie van Utrecht zette Filips II officieel af als vorst.

• Begin Nederlandse onafhankelijkheid

Republiek der Verenigde Nederlanden

• Vanaf 1581 gaat men zonder Filips II verder
  (plakaat van verlatinge)
• In 1588 wordt de Republiek der Verenigde Nederlanden uitgeroepen
• Géén centraal bestuurde staat
• soevereiniteit ligt bij afzonderlijke gewesten
  Zij beslissen dus hun eigen zaken
• Bij de Staten-Generaal worden gezamelijke zaken geregeld
• Willem zijn zoon, maurits, wordt de stadhouder
• In 1648 pas vrede met Spanje
  

• 1588: De Republiek der zeven Verenigde Nederlanden.

• Zoon Willem van Oranje, Maurits van Oranje, wordt Stadhouder van de Republiek.

• Stadhouder was toen Militair leider i.p.v. plaatsvervanger vorst

Maurits van Oranje

hetverhaalvannederland.ntr.nl