Zorg rondom sterven

• Verzorging
• Secundair onderwijs

Zorg rondom sterven

Zorg rondom sterven

• De rol van zorgkundige bij de zorg van een palliatieve en/of terminale cliënt 
  
  
• Comfortzorg bij palliatieve en terminale zorg zorgvragers
  
  
• De laatste zorg toedienen aan de overleden cliënt. 

Waarom?

Is genezing niet meer mogelijk?

Nadert het levenseinde?

Het zorgdoel verandert &

onze zorg wordt aangepast.

JUIST OF FOUT?
palliatieve zorg = terminale zorg

JUIST OF FOUT?

 

palliatieve zorg = terminale zorg

Palliatieve zorg

PALLIATIEVE ZORG

• ZV kan niet meer genezen
   
• Doel = een nog zo lang mogelijk kwaliteitsvol leven
   
• Volgens eigen wensen en keuzes van de ZV
   
• Ongemakken voorkomen
   
• Klachten / pijn verlichten
  

Palliatieve zorg

PALLIATIEVE ZORG

 = totaalzorg: de 4 pijlers van palliatieve zorg

1.  aandacht voor fysiek lijden
2.  aandacht voor psychische behoeften
3.  aandacht voor sociale behoeften. 
4.  aandacht voor spirituele behoeften 
   

 

ondersteuning aan ZV + zijn omgeving

]

Palliatieve zorg

TERMINALE ZORG

• Levensverwachting 3 maanden of minder
   
• Levenseinde is nabij, de ZV is stervende
    
• Ziekteverschijnselen zoals pijn, jeuk of benauwdheid worden tegengegaan.
   
• Steun bij psychische klachten vb. angst, depressiviteit.
    
• Maatregelen voor een zo goed mogelijk levenseinde
  

Palliatieve zorg

palliatieve zorg  VS. terminale zorg

Cursus p. 6 Wat is nu het verschil?

+ ………………………………………………………………………………………………………………………………………….....................................................................................................................................................

+………………………………………………………………………………………………………………………………………….....................................................................................................................................................

+………………………………………………………………………………………………………………………………………….....................................................................................................................................................

Palliatieve zorg

De houding van ZK. bij palliatieve zorg

Cursus p. 7  

Wat is volgens jou een goede houding als zorgkundige bij het geven van palliatieve zorg?
 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………

Palliatieve zorg

De houding van ZK. bij palliatieve zorg

Van aanvaarden naar welzijn

• Focus op accepteren & het niet onnodig uitstellen van de dood. 
   
• NIET ‘doen’ & ‘ingrijpen’ 
   
• WEL ‘afwachten’, ‘aanwezig zijn’ & ‘laten gebeuren’. 

    

Palliatieve zorg

De houding van ZK. bij palliatieve zorg

• je bent opmerkzaam
• je toont belangstelling in ZV & omgeving
• je pikt signalen op waarmee de behoefte aan zorg van iemand duidelijk wordt.  
• je bent betrokken.   
• je bent open.
• je bouwt een vertrouwensband op

Integrale zorg: Aandacht voor lichamelijke, psychosociale en spirituele behoeften

Emotionele ondersteuning: voor ZV + naasten

 

Multidisciplinaire zorg: Samenwerken met als doel om aan alle noden van patiënten en hun naasten tegemoet te komen.

Kwaliteit van leven: een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven bereiken

De ondersteuning van naasten 

 

https://onderwijs.hetarchief.be/item/qz22c02j3v 

Palliatieve zorg

Het waken bij een stervende

Cursus p. 10

Wat zou jij als zorgkundige doen bij een zorgvrager die stervende is? Welke zorgen geef je?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Palliatieve zorg

Omgaan met stervenden

• Heb aandacht voor de nood van ZV+ familie.
• Reinig de mond regelmatig.
  
• Gebruik kleine ijsblokjes om de mond te verfrissen.
  
• Oogzorg: kunsttranen, specifieke ooggel
  
• Verfris het hoofd --> washandje met koud water
• Enkel de hoogstnodige hygiënische zorgen. Verfris in verschillende fasen de belangrijkste delen van het lichaam (gezicht, handen en stuit).

Palliatieve zorg

Omgaan met stervenden

• Bodylotion: rug en/of voeten inwrijven/masseren.
   
• Praat nog met/tegen de zorgvrager, ook als je geen reactie (meer) krijgt.
   
• Raak de zorgvrager geregeld aan.
   
• Familie kans geven om te overnachten.
   
• Radio opzetten

Palliatieve zorg

Het laatste stadium

Cursus p. 11

Waaraan zou je kunnen herkennen dat de dood van een zorgvrager zeer nabij is? 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Palliatieve zorg

Het laatste stadium

• Dood dichterbij --> reacties van het lichaam
   
• Hoe duidelijker de symptomen + hoe meer symptomen = stervensproces vordert
   
• Niet alle symptomen zullen aanwezig zijn
   
• De waarneembaarheid van de symptomen kunnen verschillen per persoon.

Palliatieve zorg

Het laatste stadium: symptomen

• Verminderd bewustzijn
  
• Verminderde urineproductie
  
• Verdwijnen van eetlust & dorstprikkel 
• Algehele verzwakking
  
• Mond en ogen kunnen halfgeopend zijn
  
• Incontinentie van urine en ontlasting
  
• Onrustig zijn
  
• 'Gebroken' ogen  

Palliatieve zorg

Het laatste stadium: symptomen

Cursus p. 11

• Cyanose = …………………………………………………………………………………………………………
   ....................................................................................................................................................
• Een spitste neus / doodsmasker hebben
  
• Lijkvlekken 
• Reutelende ademhaling
  
• Weinig of geen reactie op aanspreken
  
• Slechte bloedcirculatie
  

Palliatieve zorg

Het laatste stadium: symptomen

Cursus p. 12

• Koorts en/of koude ledematen (doordat.......................................................
   ....................................................................................................................................................) 
• Cheyne stokes ademhaling = ............................................................................... ……………………………………………………………………………………………...........................................
   
•  Spieren verslappen, hartspier als laatste --> hartstilstand

Palliatieve zorg

Tekenen van een waarschijnlijke dood

Palliatieve zorg

Tekenen van een waarschijnlijke dood

• Geen AH meer 
• Geen hartslag meer te voelen
• Geen reactie meer op pijnprikkels.
• De ZV ligt volledig stil.
   
• De ogen sluiten niet meer bij aanraking, de pupilreflex is verdwenen, de ogen staan wijd open 
    
• Het lichaam koelt af.

 

Palliatieve zorg

Het lichaam na overlijden

Cursus p. 12

Snel na intreden van de dood -->  aanvang ontbindingsproces

+ Livor mortis = ………………………………………………………………..

+ Rigor mortis = ……………………………………………………………….. 

+ Algor mortis = ………………………………………………………………..

+ Indroging / uitdroging.

 

Palliatieve zorg

Het lichaam na overlijden

Cursus p. 14: Vervolgens drie natuurlijke vormen van 
                         ontbindingsproces die kunnen optreden. 

 

+ Ontbinding / verrotting

+ Mummificatie

+ Adipocirevorming (= ……………………………………..)  

 

+ Maceratie (= ……………………………………..).  

Palliatieve zorg

De lijktooi

Palliatieve zorg

De lijktooi: voorbereiding

• HA verwittigen
   
• Familie verwittigen
   
• Aandacht voor levensbeschouwing & spirituele dimensie ZV
   
• Leg de overlijdensakte, ID-kaart & trouwboekje klaar. 
   
• ZV een pacemaker:  vóór crematie te verwijderen door HA

Palliatieve zorg

De lijktooi: uitvoering

• Ruim de kamer op
• Maak de vuilnisbak leeg
• Verlucht de kamer 
• Vang de familie op, betuig je deelneming en bied steun 
• Informeer naar de kledingkeuze voor de lijktooi.
• Laat de familie in een rustige ruimte plaatsnemen  

Palliatieve zorg

De lijktooi: uitvoering

• Medisch materiaal verwijderen
• Was ZV met zeep, spoel niet af
• Haar kammen, propere nagels, tandprothese in.
• Stoma? --> vervang het stomazakje.
• Vul de holtes op met watten: aars, vagina, stoma.
• Incontinentiemateriaal 
• Gewenste kleding 
• Plaatsing van de handen 
• Propere lakens 
• Aangepaste verlichting op de kamer.
  

 

Palliatieve zorg

De lijktooi: uitvoering

Ruim de kamer op

• Sluit de gordijnen.
  
• Berg het verband- en verzorgingsmateriaal op.
  
• Berg de WC-stoel, zuurstoffles, … op.
  
• Ruim voeding en drank op.
  
• Fris zo nodig de vloer wat op.
  

Palliatieve zorg

De lijktooi: uitvoering

Het groeten van de overledene

• Begeleid de familie naar de kamer en bied hen de kans om even alleen te blijven 
   
• Geef ook de medebewoners en medewerkers de kans tot groeten.

Palliatieve zorg

De lijktooi: uitvoering

Aankomst begrafenisondernemer

• Overhandig de overlijdensakte, crematieformulier, ID-kaart + het trouwboekje 
   
• Geef evt. de naam + telefoonnummer van een familielid 
   
• Bied indien nodig hulp aan.
  

Palliatieve zorg

De lijktooi: nazorg

• Verwijder het bedlinnen + leg evt. een sprei op het bed.
   
• Voer de administratieve taken onmiddellijk na het overlijden uit
    --> Wat doe je?  

Palliatieve zorg

Rituelen bij overlijden

Palliatieve zorg

Rituelen bij overlijden

Allerlei vormen: godsdienstig, cultureel, traditioneel, zelfverzonnen.

Betrekking op de overledene, de sociale omgeving of de cultuur. 

• Katholiek geloof
• Islam
• Jodendom

Palliatieve zorg

Palliatieve sedatie

Palliatieve zorg

Palliatieve sedatie

Cursus p. 18 

Palliatieve sedatie betekent dat een terminale patiënt …………………………………………………………………….............................................................................. …………………………………………………………………………………..............................................................

Palliatieve zorg

Palliatieve sedatie

• Fysieke of mentale symptomen onvoldoende onder controle te 
   krijgen
   
• Lichte vermindering van het bewustzijn of diepe sedatie
   
• Intermittent (= met tussenpozen) of continu

Palliatieve zorg

Euthanasie

Palliatieve zorg

Euthanasie

Cursus p. 19

Euthanasie betekent dat een arts op verzoek van de patiënt ………………………………………………................................................................................................
toedient, waardoor de patiënt vrijwel onmiddellijk overlijdt. 

België is één van de weinige landen ter wereld waar euthanasie wettelijk toegelaten is.  

https://onderwijs.hetarchief.be/item/8w38071t2d 

https://onderwijs.hetarchief.be/item/8w38071t2d 

Euthanasie bij dementie?  

Palliatieve zorg

DNR

Palliatieve zorg

DNR

• Nu uitgebreider: therapiebeperkingscodes   

code 0: geen beperking van therapie 
code 1: ‘niet reanimeren’
code 2: ‘therapie niet uitbreiden’  
code 3: ‘therapie afbouwen’  

--> stopt bij ontslag van P of bij overdracht aan een andere arts. 

Opdracht: Bookwidgets levenseinde

Smartschool --> vakken --> verzorging 7 BZ --> oefeningen