H12 Evolutie - Variatie & Selectie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 12

blz 154 lesboek ina st

Evolutie

Wat is volgens jou evolutie?

0

Leerdoelen 12.1

• Je kunt uitleggen hoe verschillende rassen ontstaan.
• Je kunt uitleggen wat natuurlijke selectie is.
• Je kunt uitleggen hoe nieuwe soorten ontstaan.
• Je kunt uitleggen hoe erfelijke variatie ontstaat.
• Je kunt uitleggen wat evolutie is.

Begrippen die je moet kennen

• Evolutie - geleidelijke aanpassing aan omstandigheden
• Genetische of erfelijke variatie
• Mutaties - kleine veranderingen in erfelijk materiaal
• Selectie: natuurlijke & kunstmatig
• Isolatie
• Soort

Hoe werkt evolutie?

Hoe ontstaat variatie in fenotype?

1. Door de omgeving - bijvoorbeeld veel eten, weinig eten
   
2. Door verschillen in genen, ofwel verschil in genotype = erfelijke variatie.
   

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie = de best aangepaste organismen geven hun genen vaker door aan de volgende generatie dan de minder goed aangepaste organismen. Het aandeel van de goed aangepaste individuen van een soort in de volgende generatie wordt daardoor groter. 

• overlevingskans
  
• meest voordelige eigenschappen
  
• beste aanpassingen
  

Voorbeeld van natuurlijke selectie

("Survival of the Fittest") 

van evolutie

Best aangepast aan leefomgeving 

Wie van de giraffe's kan zich het best voortplanten?

Hoe onstaan verschillende rassen?

Definitie ras: 

een groep individuen van dezelfde soort, met ongeveer hetzelfde fenotype

Veredelen of kunstmatige selectie

1. selecteren bepaalde eigenschap

2. kruisen [laten paren]

3. selecteren bepaalde eigenschap

4. kruisen

In een bepaalde populatie komen ongeveer evenveel slakken met lichtgekleurde huisjes voor als slakken met donkergekleurde huisjes. De kleur van de huisjes is erfelijk bepaald. Door een verandering in de omgeving wordt de ondergrond waarop ze leven donkerder. Vogels eten daardoor slakken met lichte huisjes eerder op dan die met donkere. Na een paar generaties blijken er in die populatie bijna geen slakken met lichte huisjes meer te zijn. Is er in deze populatie sprake van selectie?

1. Nee
2. Ja, van kunstmatige selectie
3. Ja , van natuurlijke selectie

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

1. Isolatie
   
2. Variatie van een bepaalde erfelijke eigenschap
   
3. Erfelijke eigenschap is erfelijk
   
4. Natuurlijke selectie; de best aangepaste organismen kunnen zich het beste voortplanten. 
   

Het ontstaan van nieuwe soorten volgens Darwin

Nieuwe soorten

• Variatie in snavelvorm
• Snavelvorm is erfelijk 
  
• Verschillende biotopen 
• Isolatie

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

1. Isolatie
   
2. Variatie van een bepaalde erfelijke eigenschap
   
3. Erfelijke eigenschap is erfelijk
   
4. Natuurlijke selectie; de best aangepaste organismen kunnen zich het beste voortplanten. 
   

Erfelijke variatie

Erfelijk variatie onstaat door mutaties in het DNA van een geslachtscel --> het  individu heeft een iets ander genotype gekregen.

Door variatie in genotype is ook variatie in fenotype.

Sommige mutaties zijn gunstig, dus leveren een grotere overlevingskans op, dus ook meer kans op nakomelingen. 

Het nieuwe fenotype komt dan steeds vaker voor. 

Evolutie

Definitie: 

De langzame verandering van soorten of het ontstaan van nieuwe soorten.

Evolutietheorie

De theorie die uitlegt hoe en waardoor soorten veranderen. 

3 voorwaarden voor evolutie

1.  Er is variatie

2. De variatie is erfelijk

3. Er is (natuurlijke) selectie

Argumenten evolutietheorie

1. Fossielen
   
2. Overeenkomsten in bouw
   
3. Rudimentaire organen
   
4. Overeenkomst in embryonale ontwikkeling
   

De ontwikkeling van vissen tot amfibieën is een voorbeeld van evolutie.

1. juist
2. onjuist

De ontwikkeling van larve van het lieveheersbeestje tot een volwassen lieveheersbeestje is een voorbeeld van evolutie?

1. juist
2. onjuist

Wat is een organisme?

1. Een steen
2. Darwin's evolutietheorie
3. Een levend wezen
4. Een bedrijf

Wat is GEEN belangrijk sleutelbegrip bij evolutie?

1. Omgeving
2. Generaties
3. Het aangepast zijn van soorten
4. Leergedrag van dieren

Wat is volgens Darwin de drijvende kracht achter evolutie?

1. Natuurlijke extinctie
2. Natuurlijke selectie
3. Natuurlijke sequentie
4. Natuurlijke reproductie