H3A - 10 januari 2025

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

We zitten volgens de plattegrond

Geschiedenis

H3A

10 januari 2025

H3A 10 januari 2025. 

Agenda

• 10 januari


• Herhaling huiswerk (2.4 - Voor elk wat wils)
• Uitleg 4.2.2
• Zelfstandig werken

10 januari

• 10 januari 1920: Het Verdrag van Versailles treedt in werking.
• Officieel einde van WO1
• Verdrag van de Volkerenbond (voorloper Verenigde Naties) treedt eveneens in werking

2.4. Voor elk wat wils, 1848-1919

KA1: De voortschrijdende democratisering, met deelname van meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.

KA2: Discussies over de 'sociale kwestie'.

KA3: De opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: liberalisme, socialisme, confessionalisme en feminisme.

KA4: De opkomst van emancipatiebewegingen.

Politieke Partijen in NL in de 19e eeuw

ARP - Anti-Revolutionaire Partij. (1879) - Protestants

Liberale Unie (1885)

SDAP - Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (socialistisch)

RKSP - Rooms Katholieke Staatspartij (1896)

3 kwesties beheersen de NL politiek begin 20e eeuw

De schoolstrijd. Moet de overheid religieus onderwijs betalen?

De kiesrechtstrijd. Moet er algemeen kiesrecht komen?

De sociale kwestie. Moet de overheid iets doen aan de armoede onder arbeiders?

We gaan nu naar het Duitsland van na WO1

Waarom?

4.2 Duitsland wordt een republiek, 1918-1925

Leerdoelen 4.2

• Je kunt 3 bepalingen noemen van het Verdrag van Versailles
• Je kunt één overeenkomst met en één verschil tussen de politieke ontwikkeling van NL in de 19e en Duitsland in de 20e eeuw

Einde WO1: 1918

• Duitse volk gaf eind 1918 keizer Wilhelm II de schuld van de nederlaag.
  
• De marine in opstand.
• Het leger wilde de keizer niet langer gehoorzamen. 
  

Na WO1: 1918

• In november 1918 vroeg Wilhelm II in Nederland asiel aan.
  
• 'Bekendste asielzoeker van Nederland'
• Nederland: neutraliteitspolitiek

Ex-keizer Wilhelm II (1933)

Huis Doorn

Duitsland: een nieuw bestuur

• Sociaaldemocratische en liberale partijen: een democratie 
  
• Maar andere partijen: confessionelen, communisten en nationalisten, waren het hier niet mee eens.
  

Spartakisten

• De Duitse communisten die probeerden de macht te grijpen
• Verwees naar de Romeinse slaaf Spartacus
  
• Spartakusbond: Rosa van Luxemburg, Karl Liebknecht
• 1919: mislukte staatsgreep

Onvrede

• Duitse verlies van WO1 -> vernedering bij nationalisten en militairen
  
• "Duitsland had de oorlog nog prima kunnen winnen."

Dolkstootlegende

Legende: de communistische partijen en de democratische partijen zouden stiekem de wapenstilstand hebben geregeld.

Een nieuwe bestuur

• 1918: Het Duitse Keizerrijk -> De Weimarrepubliek 
• Duitsland: parlementaire democratie

1919: Vrede van Versailles

- Duitsland moest gebieden in Europa af staan 

- Duitsland al zijn koloniën moest afstaan.

- Duitsland moet de oorlogsschade betalen.

- Het Duitse leger: max. 100.000 soldaten.

- Duitsland als enige schuldig was aan de oorlog.

Vrede van Versailles: gevolgen

• 132 miljard goudmark (zo'n 1750 miljard euro): diepe economische crisis 
  
• 1923: Franse leger bezet het Ruhrgebied (groot industriegebieden)
• Fabrieksarbeiders in opstand -> lonen verhogen -> geldbiljetten bijdrukken
• Hyper-inflatie

brood van 1 kilo 201.000.000.000 mark

November 1923: staatsgreep

Een poging om de Weimarrepubliek te beëindigen.

• Nationaalsocialisten, leider: Adolf Hitler
• Conservatieve nationalisten, leider: generaal Erich Ludendorff
• Staatsgreep mislukt -> Hitler in de gevangenis

Herhaling leerdoelen 4.2

• Je kunt 3 bepalingen noemen van het Verdrag van Versailles
• Je kunt één overeenkomst met en één verschil tussen de politieke ontwikkeling van NL in de 19e en Duitsland in de 20e eeuw

Wat is het verband met de dolkstootlegende?

Korte pauze

Blijf in het lokaal, tenzij je naar de wc moet.

Vraag dit dan even aan de docent.

Aan de slag

Wat: maak opdrachten 1, 2, 5, 6 & 8 van 4.2

Hoe: alleen, overleggen mag, oortjes mogen in

Klaar? Laat je werk aan de docent zien

Toch weer iets beter

- Het Dawesplan van de Verenigde Staten

- Nieuwe verkiezingen voor de president van de republiek

Duitsland leek dus tot 1929 op de goede weg om een vreedzame, nieuwe staat te worden.