1dec 2E wwg nwg kww grammatica 3.4 talent

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom

• Zit je telefoon in de tas?

• Zit je jas in je kluisje?
• Zijn je oortjes uit?
  
• Pak dan je boek,
  
• zet je tas op de grond en
  
• wees stil als ik mijn hand opsteek.
  

Wat gaan we doen vandaag?

3.4 grammatica, blz. 118

• Herhalen naamwoordelijk gezegde en koppelwerkwoorden
  
  • Huiswerk nakijken
  • Maken opdracht 14 en 15
    

De vorige les

Werkwoordelijk gezegde = ?

Naamwoordelijk gezegde = ?

De vorige les

Werkwoordelijk gezegd = het onderwerp doet iets

Jan slaat de leraar

Naamwoordelijk gezegde = het onderwerp is iets

Jan is boos

De uitzondering

?

De uitzondering

Kun je het werkwoord 'zijn' vervangen door zich bevinden? Dan is het toch een wwg.

Jan is thuis   >>>  Jan bevindt zich thuis

WWG

Hoe vind je het hoofdwerkwoord?

?

Hoe vind je het hoofdwerkwoord?

Stap 1: zoek alle werkwoorden in de zin

Stap 2: welk werkwoord is het belangrijkst?

Mieke had graag bakker willen worden.

Hoe vind je het hoofdwerkwoord?

Stap 1: zoek alle werkwoorden in de zin

Stap 2: welk werkwoord is het belangrijkst en kun je niet weghalen?

Mieke had graag bakker willen worden.

Worden kun je niet weghalen. Dus worden is het hoofdwerkwoord
Worden = kww
Dus: had en willen zijn hww

Koppelwerkwoorden

Zijn

Worden

Blijven

Blijken

Lijken

Schijnen

(heten)

(dunken)

(voorkomen)

Huiswerk, opdracht 12

12 a. Welke werkwoorden kunnen koppelwerkwoorden zijn?

• zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen
  
• b. Noem er twee die ook zelfstandig werkwoord kunnen zijn.
• zijn, blijven, schijnen (hij is thuis, hij blijft op school) zich bevinden!
• c. Ons contact is altijd heel goed gebleven
  Is zijn of blijven hier het koppelwerkwoord? 
• gebleven = kww
  
• Wat voor werkwoord is het andere?
• is = hww
  

Huiswerk, opdracht 13

Huiswerk

3.4 grammatica, blz. 118

• Maken: opdracht 14 en 15

Hoe vind je het hoofdwerkwoord?

Stap 1: zoek alle werkwoorden in de zin

Stap 2: welk werkwoord is het belangrijkst?

Dirk had graag zanger willen worden.

Hoe vind je het hoofdwerkwoord?

Stap 1: zoek alle werkwoorden in de zin

Stap 2: welk werkwoord is het belangrijkst en kun je niet weghalen?

Dirk had graag zanger willen worden.

Worden kun je niet weghalen. Dus worden is het hoofdwerkwoord
Worden = kww
Dus: had en willen zijn hww

Zelfstandig werkwoord (zww)

Zelfstandige werkwoorden zijn woorden die aangeven wat er wordt gedaan (doe-woorden).

    Ik loop naar de stad.
    Ik ben naar de stad gelopen.
    Wij gaan naar school.
    Ik heb de was opgehangen.

Werkwoordelijk gezegde

Een zelfstandig werkwoord komt 1 keer voor in een zin met een werkwoordelijk gezegde.

Een zelfstandig werkwoord komt NIET voor in een zin met een naamwoordelijk gezegde.

Zelfstandig werkwoord (zww)

Zelfstandige werkwoorden zijn woorden die aangeven wat er wordt gedaan (doe-woorden).

    Ik loop naar de stad.
    Ik ben naar de stad gelopen.
    Wij gaan naar school.
    Ik heb de was opgehangen.

Werkwoordelijk gezegde

Een zelfstandig werkwoord komt 1 keer voor in een zin met een werkwoordelijk gezegde.

Een zelfstandig naamwoord komt NIET voor in een zin met een naamwoordelijk gezegde.

Koppelwerkwoord (kww)

Het koppelwerkwoord koppelt het onderwerp aan een eigenschap of kenmerk (het naamwoordelijk deel).

zijn	schijnen
worden	(dunken)
blijken	(heten)
blijven	(voorkomen)
lijken

Uit je hoofd leren!

Het koppelwerkwoord komt alleen voor in een zin met het naamwoordelijk gezegde

6

Opdracht 10

a. Een werkwoord met een duidelijk betekenis is een zelfstandig werkwoord.

b. In een werkwoordelijk gezegde staat een zelfstandig werkwoord.

c. Een naamwoordelijk gezegde bestaat alleen uit werkwoorden.

d. Met naamwoorden worden zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden bedoeld.

Opdracht 10

a. Een werkwoord met een duidelijk betekenis is een zelfstandig werkwoord.

b. In een werkwoordelijk gezegde staat een zelfstandig werkwoord.

c. Een naamwoordelijk gezegde bestaat alleen uit werkwoorden.

d. Met naamwoorden worden zelfstandige en bijvoeglijke naamwoorden bedoeld.

Opdracht 11

a. Jan Steen is een schilder uit de zeventiende eeuw.

pv:

o:

werkwoorden:
belangrijkst ww:

nwg of wwg?:

Opdracht 11

a. Jan Steen is een schilder uit de zeventiende eeuw.

pv: is

o: Jan Steen

werkwoorden: is
belangrijkst ww: is >>> kww   dus >>>

nwg of wwg?:      nwg    >>>   is een schilder uit de zeventiende eeuw

Opdracht 11

b. Ken je de uitdrukking Een huishouden van Jan Steen?

pv:

o:

werkwoorden:
belangrijkst ww:

nwg of wwg?:

Opdracht 11

b. Ken je de uitdrukking Een huishouden van Jan Steen?

pv: ken

o: je

werkwoorden: ken
belangrijkst ww: ken >>> zww      dus >>>

nwg of wwg?: wwg

Opdracht 11

Koppelwerkwoord (kww)

Maar let op!
Een koppelwerkwoord kan ook een hulpwerkwoord zijn!

Ja hallo! Wat nu weer dan?

Laten we even gaan oefenen!

Zww, hww, kww

Ik heb Ria gisteren gebeld.

Maarten heeft twee oudere broers.

Ik ben de hele dag thuis gebleven!

Spelen jullie graag met videospelletjes?

Vroeger was Nederlands veel saaier dan nu!

Ik moet vanavond zeker mijn les studeren.

De jongen wordt morgen door de chirurg geopereerd.

Jij wordt later piloot!

Heb je dat gezien?

Zww, hww, kww

Ik heb Ria gisteren gebeld.  hww (gebeld = zww)

Maarten heeft twee oudere broers. zww

Ik ben de hele dag thuis gebleven! hww (gebleven = zww)

Spelen jullie graag met videospelletjes? zww

Vroeger was Nederlands veel saaier dan nu!  kww

Ik moet vanavond zeker mijn les studeren. hww (studeren = zww)

De jongen wordt morgen door de chirurg geopereerd. hww (zww)

Jij wordt later piloot! kww

Heb je dat gezien? hww (gezien = zww)

Naamwoordelijk of werkwoordelijk gezegde?

Ik |heb | Ria |gisteren |gebeld.  hww                                                wwg

Maarten heeft twee oudere broers. zww                                           wwg

Ik ben de hele dag thuis gebleven! hww                                             nwg

Spelen jullie graag met videospelletjes? zww                                    wwg

Vroeger was Nederlands veel saaier dan nu!  kww                          nwg

Ik moet vanavond zeker mijn les studeren. hww                              wwg

De jongen wordt morgen door de chirurg geopereerd. hww        wwg

Jij wordt later piloot! kww                                                                     nwg

Heb je dat gezien? hww (gezien = zww)                                             wwg

Hoe vind je het naamwoordelijk gezegde?

Uitzondering: Kun je het koppelwerkwoord vervangen door 'zich bevinden'? Dan is het een zelfstandig werkwoord >>> dus geen nwg maar wwg

1. Zoek de persoonsvorm	Zoek de persoonsvorm
2. Zoek het onderwerp	Zoek het onderwerp
3. Kijk of er meer werkwoorden in de zin staan	Kijk of er meer werkwoorden in de zin staan
6. Is een van de werkwoorden een koppelwerkwoord?	4. Doet het onderwerp iets? Werkwoordelijk gezegde
7. Kijk of dat werkwoord een naamwoord aan het onderwerp koppelt	5. Is het onderwerp iets? Naamwoordelijk gezegde

Hoe zat het ook al weer?

nwg	wwg
naamwoordelijk gezegde:	werkwoordelijk gezegde:
koppelwerkwoord +	zelfstandig werkwoord +
(hulpwerkwoorden)+	(hulpwerkwoorden)+
naamwoordelijk deel	(lijdend voorwerp)

lijdend voorwerp

Een naawoordelijk gezegde heeft nooit een lijdend voorwerp!

Uitzondering!

Kun je de kww's zijn en blijven vervangen door 'zich bevinden'? Dan zijn het geen kww's maar zww's:

Hij is thuis >>> Hij bevindt zich thuis. Dat kan, dus nwg.

Hij is ziek >>> Hij bevindt zich ziek. Kan niet, dus wwg.

Hij blijft thuis >>> Hij bevindt zich thuis. Dat kan, dus nwg.
Hij blijft ziek >>> Hij bevindt zich ziek. Kan niet, dus wwg.

Aan de slag!

3.4 grammatica, blz. 117

Maken: opdracht 11

!Over 20 minuten gaan we nakijken!

1-minuutspel

Noteer de pv, ow, wg of ng. Doorloop het stappenplan. Voorbeeld:
(15)    Na de marathon waren de meeste lopers bekaf.
Stap 1     pv = waren; ow = de meeste lopers
Stap 2     Vraag: Is er een vorm van zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen?
        Antwoord: ja, waren => Stap 3
Stap 3    Vraag: Is er een werkwoord met een duidelijke betekenis?
        Antwoord: nee, dus ng => Stap 4
Stap 4    Vraag: Wat waren de meeste lopers?
        Antwoord: bekaf => ng = waren bekaf.

Naamwoordelijk gezegde

5.    Iedereen is verbaasd.

6.    Hij is veranderd.

7.    Mijn ouders zijn getrouwd.

1.    Onze winkel is geopend.
2.    Het politiebureau is uitgebrand.
3.    Niemand is geïnteresseerd in deze oefening.
4.    Deze serie is in één keer uitgezonden.

Opdracht 1

Ga voor iedere zin na wat de betekenis is van vrijdag nog als je dit toevoegt onmiddellijk na het werkwoord is/zijn. Er zijn twee mogelijkheden: vrijdag nog betekent afgelopen vrijdag nog, of het betekent aanstaande vrijdag nog (eventueel elke vrijdag nog). Verdeel de zinnen in drie groepen: een groep waarin vrijdag nog duidelijk de betekenis "afgelopen vrijdag nog" heeft, een waarin vrijdag nog duidelijk "aanstaande/elke vrijdag nog" betekent, en een groep waarin beide betekenissen mogelijk zijn.

Allebei:

1. Onze winkel is aanstaande/afgelopen vrijdag nog geopend.

5. Iedereen is aanstaande/afgelopen vrijdag nog verbaasd.

7. Mijn ouders zijn aanstaande/afgelopen vrijdag nog getrouwd.

Aanstaande vrijdag

3. Niemand is aanstaande vrijdag nog geïnteresseerd in deze oefening.

Afgelopen vrijdag:

2. Het politiebureau is afgelopen vrijdag nog afgebrand.

4. Deze serie is afgelopen vrijdag nog in één keer uitgezonden.

6. Hij is afgelopen vrijdag nog veranderd.

Opdracht 2

De vraag is nu: hoe komt dit? Allereerst gaan we het werkwoord is/zijn vervangen door was/waren (dus Onze winkel was geopend, enzovoorts). Wat gebeurt er nu met de betekenis van vrijdag nog? Ga dit na voor alle zinnen.

Verleden tijd

5.    Iedereen was afgelopen vrijdag nog verbaasd.

6.    Hij was afgelopen vrijdag nog veranderd.

7.    Mijn ouders waren afgelopen vrijdag nog getrouwd.

1.    Onze winkel was afgelopen vrijdag nog geopend.
2.    Het politiebureau was afgelopen vrijdag nog uitgebrand.
3.    Niemand was afgelopen vrijdag nog geïnteresseerd in deze oefening.
4.    Deze serie was afgelopen vrijdag nog in één keer uitgezonden.