De grote repetitie 4: Spelling H1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

De grote repetitie

Woordenschat H1 = herhaling, tegenstelling, opsomming

Woordenschat H2 = hyperbool, understatement, eufemisme

Grammatica H2 = samentrekking

Formuleren H1 = zinnen correct begrenzen 

Formuleren H2 = samentrekking controleren

Spelling H1 = trema, apostrof, accent, cedille

Spelling H2 = met of zonder -n en werkwoordspelling

Wat en waarom? 

Deze les leer je hoe je een trema, apostrof, accent en cedille kunt gebruiken. Met deze tekens kun je betere teksten schrijven. Daarnaast helpt het je om te weten hoe je een woord moet uitspreken.

Trema

• om te voorkomen dat twee klinkers in één woord samen worden uitgesproken: kopiëren (maar: gekopieerd), creëren, beëindigen
  
• in sommige leenwoorden: fröbelen, conciërge

Let op: in samenstellingen geen trema, maar een koppelteken

met trema

zonder trema

coordinatie

officieel

officiele

poezie

patient

mecanicien

museum

dieet

Apostrof

• als weglatingsteken: 's nachts, 's morgens, Lars' scooter
  
• om uitspraakproblemen te voorkomen bij: i(k) (h)ou (v)a(n) y(s)   baby's, Hanna's, accu's
  
• in verkleinwoorden en meervouden van cijfer- en letterwoorden: A4'tje, pc's, dvd'tje
  
• in verkleinwoorden op-y, voorafgegaan door een medeklinker: baby'tje

De hoofdstad van Noord-Brabant is
s-Hertogenbosch

1. goed
2. fout

Waar is de apostrof goed geplaatst?

1. Lex's zusje
2. Lexs zusje
3. Lex' zusje

Waar schrijf je een apostrof?

1. Tims vader
2. Lisas vader

Wat is juist?

1. wcs
2. wc's

Accenten

• accent aigu: logé, soirée, café
  
• accent grave: barrière, crèche, fin de siècle
  
• accent circonflexe: enquête, crêpe

om klemtoon aan te geven, accent aigu: dé manier om rijk te worden, een héél mooie auto

met accent

zonder accent

enquete

premiere

acne

defile

genant

sate

abonnee

creme

ê

é

è

accent aigu 

accent grave

accent circonflexe

Welk accent bevat dit woord?

blèren

1. accent aigu
2. accent grave
3. accent circonflexe

Welk accent bevat dit woord?

coupé

1. accent aigu
2. accent grave
3. accent circonflexe

Welk accent bevat dit woord?

frêle (fijngebouwd)

1. accent aigu
2. accent grave
3. accent circonflexe

Cedille

• het 'kronkeltje' onder de c: ç
  
• zorgt ervoor dat de c als s klinkt voor een a, o of u: Curaçao, garçon
  
• in alle andere gevallen klinkt de c als k: caravan, decor

Neem de zin over en plaats hoofdletters, accenttekens, trema’s, apostrofs en cedilles.
‘ik houd uberhaupt niet van sate’, zei de actrice voorafgaand aan de premiere, terwijl ze met een fohn haar haren in model bracht.

Wat nu? 

Maak hoofdstuk 1 van Spelling

Aankomende maandag moet dat af zijn. 

werkwoordspelling

Waarom werkwoordspelling?

Overal kom je werkwoorden tegen. Het is belangrijk dat je weet hoe je werkwoorden schrijft, zodat je een professionele tekst kunt schrijven. Daarnaast kun je ook verwarring krijgen in betekenis als je fouten maakt in de werkwoordspelling. 

 Werkwoorden kun je alleen maar goed spellen, als je weet met welke vorm van het werkwoord je te maken hebt:

    fout: dat gebeurd nooit                                             goed: dat gebeurt nooit

Persoonsvorm         > T.T.

                                       

                                        > V.T.

Geen persoonsvorm   >    voltooid deelwoord ('t Kofschip)

                                           >    bijvoeglijk naamwoord (zo kort mogelijk)

                                           >    onvoltooid deelwoord ( hele ww + -d)

                                           >    gebiedende wijs (ik-vorm)

1. Ik of jij/je erachter = ik-vorm

2. ev: jij/hij/zij/het = ik-vorm + t

3. mv: wij/jullie/zij = hele werkwoord

Sterke werkwoorden: veranderen van tijd

Zwakke werkwoorden: ik-vorm + te(n)/de(n)

pvtt - ik-vorm

werkwoord                 ik-vorm

lachen                           lach                     

lopen                             loop                        

zweven                         zweef               

reizen                            reis

                        Let op bij s-z woorden en f-v woorden.

Wanneer gebruik je de ik-vorm?

• Als ik  het onderwerp is:                                                                                                                                  Ik loop door het bos.

                              Loop ik door het bos?

• Als je of jij  achter de pv staat:

                             Loop jij door het bos?

                             Krijg jij een ijsje?

• Bij de gebiedende wijs (bevel, let op uitroepteken)  

                             Kom hier!

                             Maak je huiswerk!

pv-tt-ev         hij-vorm

• De hij-vorm maak je door t achter het werkwoord te schrijven:

                  Hij loopt

                  Hij fietst

                  Hij slaapt

Wanneer gebruik je de hij-vorm?

• Als hij of zij  het onderwerp is:                                                                                                                    Hij loopt door het bos.
• Bij personen of dingen in het enkelvoud.

                              Het personeel ontvangt een bonus.

                              De stoel staat in de keuken.

• Als je of jij onderwerp is en voor de pv staat:

                             Jij verft de deur.

                             Je helpt mij goed vandaag.

werkwoorden op -d

Veel mensen maken fouten met werkwoorden met stam op -d.

•  Probleem 1: je hoort een t, maar schrijft een d:  ik word
• Probleem 2: de d blijft staan, ook als er t achter komt:  jij wordt

                  Bij twijfel, gebruik het werkwoord smurfen.

persoonsvorm tegenwoordige tijd meervoud

(pv-tt-mv)

• Heeft maar één vorm: de wij-vorm
• De wij-vorm maak je door het hele werkwoord te schrijven:

                  Wij lopen

                  Jullie fietsen

                  Zij rennen

Wanneer gebruik je de wij-vorm?

• Als wij, jullie of zij  het onderwerp is:                                                                                                         Wij klimmen in een boom. 

                               Jullie lopen door de stad.

                               Zij zwemmen in de rivier.

• Bij personen of dingen in het meervoud.

                              De leerlingen krijgen hun rapport.

                              De schoenen staan in de kast.

onregelmatige vormen

onregelmatige vormen

Het Nederlands heeft ook een aantal onregelmatige vormen. 

De ik-vorm, jij-vorm of hij-vorm wordt dan anders gespeld dan bij gewone werkwoorden.