§6.6 De Bataafsche Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

tijdvak 7: Pruiken & Revoluties 

1700 - 1800 (18e eeuw)

De Bataafse Republiek

Hierna: 10 tijdvakken

In deze les kun je 18 punten verdienen!

Tijdvak 7:

Pruiken & Revoluties

1700-1800

Hierna: leerdoelen

Leerdoelen:

1. Je kunt uitleggen waarom jij een Staatsgezinde of een Oranjegezinde bent;

2. Je kunt verschillende Nederlandse staatsvormen beschrijven tussen 1795 en 1810;

3. Je kunt de rol van stadhouder Willem V, politicus van der Cappellen en koning Lodewijk Napoleon in de Nederlandse geschiedenis beschrijven.

+ kun je drie gebeurtenissen rondom de Bataafse Revolutie in de juiste tijdsvolgorde benoemen. 

Hierna: sleepvraag

Sleep de punaise naar het logo van tijdvak  'Pruiken & Revoluties' (1700-1800):

Hierna: uitleg

Een stadhouder als koning

"Hallo, mijn naam is Joan Derk van der Capellen en ik bemoei mij graag met de politiek in ons land. In mijn tijd ben je òf fan van het Oranje-huis (Oranjegezind, ook wel Orangist), of je hebt een hekel aan het Oranje-huis (Staatsgezinde).

Ik ben een Staatsgezinde. Samen met een groepje zeer rijke (regenten)families (oligarchie) bestuurt stadhouder Willem V van Oranje (1748-1806) ons land. Ik vind dat hij zich steeds meer als een koning gaat gedragen met absolute macht. 

Ik ben ook de leider van de patriotten, dit is een groep mensen die meer democratie bij het volk en minder macht bij stadhouder wil hebben. Met  een zelfgemaakt leger (vrijkorps) probeer ik de macht van de stadhouder te verminderen. 

Ik maak anoniem een pamflet      met de naam 'Aan het volk van Nederland' en wordt in de nacht van 25 op 26 september 1781 stiekem vanuit geblindeerde koetsen verspreid in de grote steden met als doel samen in opstand te komen tegen de Oranjegezinden o.l.v. stadhouder Willem V.  

Hoe verloopt deze opstand / burgeroorlog (1784-1787)?

Een pamflet is een stuk papier waarop kort en duidelijk informatie staat, vaak met een politieke inhoud of mening. Het heeft hetzelfde effect als gebruik van social media.

Hierna: een poll

Welke positie zou jij innemen als jij eind 18e eeuw leefde? Ben jij een Oranje-gezinde of een Staatsgezinde?

Hierna: uitleg Bataafse Republiek

Ik ben een Oranje-gezinde!

Ik ben een Staatsgezinde!

De Bataafse Republiek

Hoe verloopt de opstand / burgeroorlog? 

Stadhouder Willem V woont in Den Haag, maar uit angst voor de patriotten verhuist hij samen met zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen naar Nijmegen.  Na een tijdje reist zij in het geheim alleen terug naar Den Haag. Daar wilt zij de Staatsgezinden oproepen tot verzet. Maar bij het plaatsje Goejanverwellesluis wordt zij tegengehouden door patriotten en keert zij woedend terug naar Nijmegen. Zij vraagt aan haar broer, de koning van de Pruisen (Noord-Duitsland) steun.

Er komen 25.000 soldaten van de Pruisen die mijn patriotten verjagen. Velen vluchtten in 1786 massaal naar Frankrijk vlucht, een land dat veel toleranter is.

Een paar jaar later komt weer mijn patriottenleger met hulp van Franse troepen  die heel eenvoudig over de dichtgevroren rivieren in ons land kunnen lopen. En nu vlucht Willem V vanuit Scheveningen naar Engeland, waarna mijn patriotten de macht overnemen. 

Ondertussen hebben mijn patriotten zichzelf een nieuwe naam gegeven, de Bataven en het land krijgt in 1795 een nieuwe naam: de Bataafse Republiek. 

Deze grote verandering heet ook wel de Bataafse Revolutie (1795-1802) en is een voorbeeld van een democratische revolutie. 

Oorzaken Bataafse Revolutie:

1. Armoede in de Republiek door oorlog (met Engeland, want de Bataafsche Republiek erkent als eerste de VS als nieuw land);

2. Slecht bestuur door Willem V en steeds dezelfde families hebben de macht;

3. Willem V gedraagt zich te veel als koning.

Hierna: uitleg Koninkrijk Holland

Het Koninkrijk Holland

Tussen 1795 en 1806 is ons land dus een republiek met een volksvertegenwoordiging en een grondwet, maar wordt daarna een zelfstandig land met een Franse koning. Hoe komt dat? 

In 1806 vindt de Franse keizer Napoleon Bonaparte dat ons land moet veranderen van een republiek naar een koninkrijk, waarin zijn broertje Lodewijk Napoleon koning moet worden van het land Koninkrijk Holland (1806-1810). Dit broertje is erg geliefd bij het volk. Zo helpt hij bij enkele rampen, zorgt ervoor dat jongemannen niet in het Franse leger hoeven, houdt zich niet aan het Continentaal Stelsel       en probeert zelfs de Nederlandse taal te leren. Hij zegt: "Ik ben konijn van Olland!" 

De grote Franse keizer Napoleon vindt dat zijn broertje niet streng genoeg is voor het volk en wordt dan zelf keizer van ons land, waardoor ons land onderdeel wordt van het Franse Keizerrijk. Maar hierna wordt Napoleon Bonaparte verslagen (Waterloo, 1815), waarna de zoon van de  gevluchte stadhouder Willem V, Willem I de eerste koning wordt van het nieuwe land Koninkrijk der Verenigde Nederlanden (huidige Nederland en België  samen) dat bij het Congres van Wenen officieel wordt erkend door de andere landen in Europa.

Maatregel van Napoleon Bonaparte waarbij alle handel tussen Engeland en het Europese vasteland verboden is.

Doel hiervan is om aartsvijand Engeland economisch pijn te doen.

Hierna: filmpje Lodewijk Napoleon helpt bij rampen (+ 3 min.)

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet een print screen van het filmpje.

Wie zie je in de afbeelding?

1. Willem I
2. Napoleon Bonaparte
3. van der Capellen
4. Geen van de genoemde namen is juist

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Eind 18e eeuw werden veel pamfletten en spotprenten gemaakt.

In deze tijd worden Oranje-gezinden (ofwel Orangisten) ook wel 'ezels' genoemd, zoals je ook in de spotprent kunt zien.

Welke uitspraak is juist?

1. van der Capellen is de leider van de Staatsgezinden
2. De spotprent op de afbeelding is gemaakt door een Staatsgezinde
3. Staatgezinden willen graag dat het Koningshuis verdwijnt.
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist

Klik op de afbeelding van een spotprent om in te zoomen.

Twee uitspraken:

1. De spotprent is gemaakt door een Oranjegezinde / Staatsgezinde

1. Het varken is stadhouder Willem V / patriottenleider van der Capellen

1. 1. Oranjegezinde, 2. Willem V
2. 1. Oranjegezinde, 2. van der Capellen
3. 1. Staatsgezinde, 2. Willem V
4. 1. Staatsgezinde, 2. van der Capellen

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Wie is de persoon bij de rode pijl?

1. Stadhouder Willem V
2. Lodewijk Napoleon
3. Napoleon Bonaparte
4. van der Capellen

Schrijf de woorden naar de juiste plek in de tabel:

Hierna: filmpje Bataafse Revolutie (+ 3 min).

Lodewijk Napoleon

Koninkrijk

Willem V

Republiek

Keizerrijk

Napoleon Bonaparte

Bataafse Republiek

Twee uitspraken:

1. Volgens het filmpje van zojuist is er een overeenkomst / verschil tussen een pamflet en social media (bv Twitter en Instagram).

2. In Frankrijk vond de Franse Revolutie plaats, zo'n revolutie wilden de Staatsgezinden / Oranjegezinden vervolgens ook graag in ons land. 

1. 1. overeenkomst, 2. Staatsgezinden
2. 1. overeenkomst, 2. Oranjegezinden
3. 1. verschil, 2. Staatsgezinden
4. 1. verschil, 2. Oranjegezinden.

Twee uitspraken:

1. Een oorzaak / gevolg van de Bataafse Revolutie is de armoede in ons land door dure oorlogen (bv de Vierde Engels-Nederlandse Zeeoorlog).

2. Een oorzaak / gevolg van de Bataafse Revolutie is dat ons land uiteindelijk een soort provincie van Frankrijk wordt. 

1. 1. oorzaak, 2. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. gevolg
3. 1. gevolg, 2. oorzaak
4. 1. gevolg, 2. gevolg

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Deze spotprent is gemaakt door een ....

1. Staatsgezinde
2. Oranjegezinde

Objectief is een feit, subjectief is een mening.

Twee uitspraken:

1. "van der Capellen is een lafaard, omdat hij zijn naam niet durft te zetten onder het pamflet 'Aan het volk van Nederland". Deze zin is objectief / subjectief. 

2. 2000 jaar geleden komen de Bataven in ons land in opstand tegen de Romeinen. Dit is een overeenkomst / verschil als je kijkt wat de Patriotten doen richting de Oranjegezinden. 

Hierna: een sleepvraag

1. 1. Objectief, 2. Overeenkomst
2. 1. Objectief, 2. Verschil
3. 1. Subjectief, 2. Overeenkomst
4. 1. Subjectief, 2. Verschil

Sleep de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde (van vroeger naar later):

Hierna: Patriotten & Prinsgezinden - Het verhaal van Nederland in de klas (+ 11:00)

Stadhouder Willem V vlucht van Den Haag naar Nijmegen.

De broer van prinses Wilhelmina stuurt zijn Pruisisch leger van 26.000 soldaten naar ons land om de Patriotten te verjagen.

De vrouw van stadhouder Willem V, Wilhelmina, wordt in Goejanverwellesluis tegengehouden door de Patriotten

Ons land krijgt een nieuwe naam, namelijk Koninkrijk Holland

Ons land krijgt een nieuwe leider, namelijk keizer Napoleon Bonaparte.

Bij het vak geschiedenis heb je 4 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.

2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.

3. Vergelijkende vragen: gebruik je als je overeenkomsten en verschillen van een situatie of verschijnsel wilt weten.

4. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat jij ergens van vindt.

Hierna: 6 quizvragen

Beschrijvende vraag

Verklarende vraag

Vergelijkende vraag

Waarderende vraag

Naar welk land vlucht stadhouder Willem V als de Patriotten de Bataafse Republiek oprichten?

Waarom vluchtten de Patriotten juist massaal naar Frankrijk en niet naar een ander land als het Pruisisisch leger met 25.000 soldaten hun wegjaagt?

In hoeverre waren de Patriotten ook echt anders gekleed dan de Oranjegezinden?

Ben jij een Staatsgezinde of een Oranjegezinde?

Bekijk hiernaast een printscreen van 2:30.

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

1. De persoon bij de gele pijl is van der Capellen / Willem V

2. De spotprent is gemaakt door een Staatsgezinde / Oranjegezinde.

1. 1. van der Capellen, 2. Staatsgezinde
2. 1. van der Capellen, 2. Oranjegezinde
3. 1. Willem V, 2. Staatsgezinde
4. 1. Willem V, 2. Oranjegezinde

Een oorzaak is een dieperliggende reden waarom iets gebeurt en dat meerdere jaren duurt.

Een aanleiding is een kleinere reden/ incident waarom iets gebeurt en duurt maar heel kort (bv 1 dag).

1. Een oorzaak / aanleiding van de Bataafse Revolutie is de verspreiding van het pamflet 'Aan het volk van Nederland' in de nacht van 25 op 26 september  1781.

2. Een oorzaak / aanleiding van de Bataafse Revolutie is dat stadhouder Willem V steeds meer macht probeert te grijpen en zich steeds meer gaat gedragen als absoluut vorst/ koning. 

1. 1. oorzaak, 1. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. aanleiding
3. 1. aanleiding, 2. oorzaak
4. 1. aanleiding, 2. aanleiding

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet het pamflet 'Aan het volk van Nederland' van van der Capellen uit 1781

Geschreven bronnen zijn bronnen met tekst.

Ongeschreven bronnen zijn afbeeldingen of voorwerpen.

Primaire bronnen zijn bronnen die uit de tijd zelf komen.

Secundaire bronnen komen van iemand uit een andere tijd.

De pamflet is een .....

1. geschreven primaire bron
2. ongeschreven primaire bron
3. geschreven secundaire bron
4. ongeschreven secundaire bron

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

Je ziet een schoolplaat uit 1946 met de titel 'De aanhouding van Prinses Wilhelmina aan de Goejanverwellesluis'.

Deze schoolplaat is een....

1. geschreven primaire bron
2. ongeschreven primaire bron
3. geschreven secundaire bron
4. ongeschreven secundaire bron

Klik op de afbeelding om in te zoomen.

De twee witte pijlen in de afbeelding zijn.....

1. de Fransen
2. de Pruisen (Duitsers)
3. de Oranjegezinden
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist

Wat wordt de nieuwe naam van ons land nadat de
Fransen de patriotten helpen het land over te nemen?

Hierna: een sleepvraag

1. Republiek der zeven verenigde Nederlanden
2. Bataafsche Republiek
3. Koninkrijk der Nederlanden
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist

Sleep de omschrijvingen naar de juiste kolom:

Hierna: een poll.

de  Patriotten / Staatsgezinden

de Oranjegezinden

Ik ben soldaat in een Vrijkorps.

Ik ben tegen gelijkheid en democratie!

Ik ben Herman Daendels uit Hattem.

Ik ben mijn leven niet zeker en vlucht daarom in 1786 naar het tolerante Frankrijk.

Ik hoop dat de Fraanse Revolutie niet overwaait naar ons land!

Ik heb een grote hekel aan de Verlichting!

Welk begrip begrijp je nog niet helemaal en moet volgens jou in de volgende les nog een keer terugkomen?

van der Capellen

Pamflet

Stadhouder Willem V

Democratische Revolutie

Bataafse Republiek

het Continentaal Stelsel

Koninkrijk Holland

Lodewijk Napoleon

Napoleon Bonaparte

Leerdoelen:

1. Je kunt uitleggen waarom jij een Staatsgezinde of een Oranjegezinde bent;

2. Je kunt verschillende Nederlandse staatsvormen beschrijven tussen 1795 en 1810;

3. Je kunt de rol van stadhouder Willem V, politicus van der Cappellen en koning Lodewijk Napoleon in de Nederlandse geschiedenis beschrijven.

+ kun je drie gebeurtenissen rondom de Bataafse Revolutie in de juiste tijdsvolgorde benoemen. 

Maak tijdens de aflevering over de Bataafse Republiek enkele kijkvragen ( + antwoord) in de volgende vorm:

1. Welke rol speelt.....?

2. Wat zou er zijn gebeurd als.......

3. Waarom is er gekozen om in......

4. Waarin verschilt ...............ten opzichte van.........?

5. Hoe heeft het zover kunnen komen dat.....?

+ Wat is momenteel..........?

Aflevering kijken: Patriotten - Het Klokhuis (+ 14:00).

Aan het eind lever je de kijkvragen + antwoorden via Lesson Up in.

hetklokhuis.ntr.nl

Maak tijdens de aflevering over de Bataafse Republiek enkele kijkvragen ( + antwoord) in de volgende vorm:

1. Welke rol speelt.....?

2. Wat zou er zijn gebeurd als.......

3. Waarom is er gekozen om in......

4. Waarin verschilt ...............ten opzichte van.........?

5. Hoe heeft het zover kunnen komen dat.....?

+ Wat is momenteel..........?

Aflevering kijken: Patriotten - Het Klokhuis(+ 14:00)