Opstanden op de plantages: Berbice - vmbo, mavo
1 / 20
Lesduur is: 45 minIntroductie
Omschrijving
Dit is een verdiepingsles (I van II) over slavernij en behandelt de opstanden op de plantages. Met behulp van originele bronnen leren de leerlingen twee opstanden (Berbice 1763 en Curaçao 1795) kennen en hun leiders. Ze leren dat mensen in slavernij zich niet neerlegden bij hun situatie.
Instructies
Archiefkast:
Archiefkasten zijn (veelal) lange, inhoudelijke lessen met veel bronmateriaal. Deze lessen bevatten alle noodzakelijke informatie uit de lesmethode en actieve, verwerkende werkvormen. Bij archiefkasten ligt de nadruk op kennisontwikkeling met enige vaardigheidsontwikkeling.
Instructie
Beide lessen duren ieder ongeveer 45 minuten.
Het zijn verdiepende lessen over georganiseerde opstanden op plantages in Nederlandse kolonies.
Les I behandelt de opstand in de Nederlandse kolonie Berbice (1763). In les II staat de opstand op Curaçao (1795) en de afschaffing van slavernij centraal. Deze les wordt afgesloten met reflecterende opdrachten. Beide lessen versterken elkaar. Indien gewenst kunt u ook één les geven.
In de notities staat achtergrondinformatie over de les.
Lees van tevoren de docentenhandleiding. De leerlingen doen mee via de LessonUp-app. Geef ze inlogcode waarmee zij individueel op de vragen kunnen reageren.
Instructies
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Archiefkast:
Archiefkasten zijn (veelal) lange, inhoudelijke lessen met veel bronmateriaal. Deze lessen bevatten alle noodzakelijke informatie uit de lesmethode en actieve, verwerkende werkvormen. Bij archiefkasten ligt de nadruk op kennisontwikkeling met enige vaardigheidsontwikkeling.
Brief van Kofi en Accara aan gouverneur Van Hoogenheim (8 maart 1763). Nationaal Archief.
Afbeelding:
Kaart van Berbice (1764). Bronnenbox, Nationaal Archief.
Slide 2 - Tekstslide
Doel van deze slide:
Uitleg van de interactieve elementen.
Zie ook de docentenhandleiding voor uitleg en achtergrondinformatie.
Slide 3 - Tekstslide
Tijdvak:
Tijd van Pruiken en Revoluties.
Kenmerkende aspecten:
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden Trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme.
Slide 4 - Tekstslide
Voorkennis:
Voor deze les moeten leerlingen beschikken over basiskennis over plantageslavernij en de Trans-Atlantische slavenhandel.
timer
1:00
Wat weet je al?
Slavernij
Slide 5 - Woordweb
Doel van de slide:
Ophalen voorkennis over slavernij.
Zo gewenst kan een timer gebruikt worden.
Slavernij was onlosmakelijk verbonden met Europees kolonialisme in het algemeen en plantagekoloniën in het bijzonder. Met de handel in mensen werden de Nederlandse kolonies voorzien van menskracht op de plantages. De slaafgemaakten deden het fysiek zware werk. De producten van de plantages, werden in Nederland met winst verkocht. De vraag naar producten van de plantages groeide, dus kwamen er steeds meer plantages. De vraag naar slaafgemaakten groeide daardoor ook.
De plantages waren eigendom van plantage-eigenaren die meestal in Nederland woonden, ze werden beheerd door Europese plantagehouders. De Nederlandse plantagehouders staan internationaal bekend om de slechte behandeling van de slaafgemaakten.
Slide 6 - Tekstslide
Doel van de slide:
Met behulp van een originele kaart kennis maken met de kolonie Berbice en de omstandigheden in de kolonie.
Berbice was in de 17e en 18e eeuw een kolonie van Nederland. De kolonie bestond bijna helemaal uit plantages. Deze plantages lagen langs twee rivieren: Rio Berbice en Rio Canje.
Zien de leerlingen nog andere dingen op de kaart die ze interesseren?
De kaart is in hogere kwaliteit te bekijken via de link in de hotspot.
Afbeelding:
Kaart van Berbice (1764). Bronnenbox, Nationaal Archief.
Slide 7 - Kaart
Doel van de slide
Met behulp van Google Maps kennis maken met de restanten van de kolonie Berbice in het moderne Guyana.
Berbice lag in het huidige Guyana, ten westen van Suriname. Door uit te zoomen (-) wordt duidelijk waar in Zuid-Amerika de kolonie lag.
Op Google Maps is de rivier Berbice goed te zien. Rechts van de Rio Berbice loopt de kleinere rivier Rio Canje. Dat hier een Nederlandse kolonie was is nu nog terug te zien in plaats- en straatnamen. Waar de Rio Berbice en de Rio Canje samenkomen ligt bijvoorbeeld de stad Nieuw-Amsterdam.
Slide 8 - Video
Doel van de slide:
Korte introductie van geschiedenis van Berbice, het belang van slavernij voor de kolonie en de aanloop naar de opstand.
Slide 9 - Tekstslide
Doel van de slide:
Leerlingen komen aan de hand van de brief er achter wie de leiders van de opstand zijn, wat ze van plan zijn en waarom de slaafgemaakten in opstand zijn gekomen.
Vertel de leerlingen dat de leiders van de opstand een paar dagen na de start van de opstand een brief aan de gouverneur van Berbice hebben geschreven.
De originele brief van Kofi en Accara is verloren gegaan. De gouverneur heeft destijds alle brieven in zijn dagrapport overgeschreven voor zijn meerderen.
Kofi en Accara konden waarschijnlijk niet lezen of schrijven. Kofi dicteerde zijn brieven. Dit is dus niet het handschrift van Kofi.
Slide 10 - Tekstslide
Doel van de slide:
De slechte behandeling is een van de redenen die Kofi benoemt om in opstand te komen. Vrijheid is natuurlijk de bovenliggende reden .
Deze tekst (hertaald) komt uit een van de brieven van Kofi. Laat leerlingen ook naar de afbeelding kijken.
Dit is de letterlijke tekst uit de brief: ‘daen de Hr. Planters en Directeuren sijn de oorsaak weegens het oorlog, wijlen Sie het volk Seere mishandelt hebben, en og over de natuur met schleegen shwippen getracteerd, soo hebben wij er niet lenger kunnen uitstaan’
Afbeelding:
Afbeelding van John Gabriël Stedman (1770). Stedman was een Schots-Nederlandse officier in het Nederlandse leger. Hij is niet in Berbice geweest, maar heeft wel opstanden helpen onderdrukken in Suriname.
Maar:
- Geen twijfel aan de positie van Filips II.
- De religieuze problemen worden vooruit geschoven.
Maar:
- Geen twijfel aan de positie van Filips II.
- De religieuze problemen worden vooruit geschoven.
De opstand is een [...] van de slechte behandeling van tot slaafgemaakten.
Wij Vrouwen Eisen
Welk woord ontbreekt?
A
Oorzaak
B
Gevolg
C
Aanleiding
Slide 11 - Quizvraag
Doel van de slide:
Bespreken van oorzaak en gevolg.
De mensen in slavernij werden slecht behandeld. Daarom komen ze in opstand. De opstand volgt dus na de slechte behandeling.
De slechte behandeling is de oorzaak van de opstand.
Slide 12 - Tekstslide
Doel van de slide:
Leerlingen begrijpen de machtsverhoudingen aan het begin van de opstand.
De verhoudingen tussen de aantallen Europeanen en de mensen in slavernij. Er zijn ruim 10 keer zoveel mensen in slavernij als Europeanen. De gouverneur schrijft een noodkreet. Er zijn al een aantal Europeanen vermoord.
De brief van Van Hoogenheim was gericht aan de Directeuren van de Sociëteit van Berbice, de eigenaren van de kolonie. Er staat letterlijk:
‘de revolteerende Negros hun hebben verspreijd als een loopend vuur, overal de plantagies aflopende met moorden, doodslaan en brandstigten, zoo dat binnen 24 uure 18 plantagies van de kerk af tot aan de plantagie La solitude toe zijn geabandonneert en afgeloopen.’
Kofi weet dat de gouverneur waarschijnlijk versterking zal krijgen uit Nederland.
Wat zou jij doen als je Kofi was?
Bronnen van Onafhankelijkheid, 1576-1581
Bronnen van Onafhankelijkheid, 1576-1581
Beredeneer!
Slide 13 - Open vraag
Doel van de slide:
Leerlingen laten nadenken over de situatie en zich inleven in de situatie van Kofi. Dit is een open vraag.
Bespreek met de leerlingen de keuzes, waarom maken ze die keuze? Wat zouden de gevolgen zijn?
Hoe kijken ze aan tegen de onderlinge verhoudingen. Wie staat sterk en wat zou er kunnen veranderen?
Slide 14 - Tekstslide
Doel van de slide:
Leerlingen leren over de strategische keuze van Kofi en het hoofddoel van de opstand.
De opstandelingen strijden voor hun vrijheid. Ze hebben niet als doel om de slavernij af te schaffen. Zo'n groot doel zou hun strijd alleen maar moeilijker maken. Kofi ziet diplomatie als de beste manier om een stuk grond te krijgen waar ze hun eigen leven kunnen leiden en voedsel kunnen verbouwen. Daarom hij wil met Van Hoogenheim onderhandelen over een verdeling van Berbice. Over de hoeveelheid grond kan onderhandeld worden. Over de vrijheid van de opstandeling niet.
Afbeelding:
Afbeelding van John Gabriël Stedman (1770). Dit is geen afbeelding van Kofi, maar een stereotype beeld van een Marron (vrijgevochten of ontsnapte tot slaafgemaakte).
Slide 15 - Video
Doel van de slide:
Leerlingen leren over de strategie van de gouverneur en het einde van de opstand.
Van Hoogenheim besluit de opstandelingen aan het lijntje te houden om hen uiteindelijk met militair geweld te verslaan. Kofi blijft, ondanks interne tegenstand, geloven dat diplomatie de beste kans op vrijheid geeft. Van Hoogenheim en Kofi elkaar daarom maandenlang brieven schrijven. Ondertussen gaan ook de gevechten door.
Slide 16 - Tekstslide
Doel van de slide:
Leerlingen leren over de gevolgen van de opstand.
De opstand duurt maar liefst 10 maanden. Voor een aantal opstandelingen is dat te lang. Kofi wordt afgezet. Hij komt door zelfdoding om het leven. In delen van West-Afrika, waar Kofi vandaan kwam, was het gebruikelijk dat leiders die hun steun verloren zichzelf doodden. Daardoor voorkwamen ze publieke schade, verdienden ze respect en werd verder geweld voorkomen.
De opstand wordt met veel geweld neergeslagen. De leiders van de opstand worden doodgemarteld, opgehangen, geradbraakt of verbrand op de brandstapel. De opstandelingen lijden de grootste verliezen. Maar liefst 45% van de mensen in slavernij worden gedood (1800 van de 4000). 4% Van de Europeanen worden gedood (40 van de 360 + 600 man versterking). De plantages zijn lange tijd niet bruikbaar.
Slide 17 - Kaart
Doel van de slide:
Leerlingen leren over de doorwerking van de strijd van Kofi in Guyana.
Dit is Monument 1763 in Georgetown, de hoofdstad van Guyana. Kofi (Cuffy in lokale taal) is namelijk een nationale held en de dag dat de opstand begon is een nationale feestdag in Guyana.
Dit monument is in 2013 opgericht.
foto met informatiebord in het Engels:
Maar:
- Geen twijfel aan de positie van Filips II.
- De religieuze problemen worden vooruit geschoven.
Maar:
- Geen twijfel aan de positie van Filips II.
- De religieuze problemen worden vooruit geschoven.
Wat kun je zeggen over de bronnen over Berbice die je hebt bekeken?
Wij Vrouwen Eisen
Wat is juist?
A
Dit zijn ongeschreven, primaire bronnen
B
Dit zijn ongeschreven, secundaire bronnen
C
Dit zijn geschreven,
primaire bronnen
D
Dit zijn geschreven,
secundaire bronnen
Slide 18 - Quizvraag
Doel van de slide:
Het verschil tussen geschreven/ongeschreven bronnen en primaire/secundaire bronnen bespreken.
De bronnen zijn allemaal geschreven bronnen. Alles is gemaakt door direct betrokkenen.
- De aantekeningen komen allemaal uit het dagrapport van gouverneur van Hoogenheim. Hij heeft de brieven van de opstandelingen overgeschreven met als doel de correspondentie aan zijn meerderen te melden.
- De kaart van Berbice is meteen na de opstand gemaakt.
- De tekeningen uit het boek van John Gabriël Stedman zijn rond 1770 in Suriname gemaakt.
Bronnen van Onafhankelijkheid, 1576-1581
Bronnen van Onafhankelijkheid, 1576-1581
Noem minstens drie dingen die je geleerd hebt van deze les.
Wat weet je nu?
Slide 19 - Open vraag
Doel van de slide:
Controleren leeropbrengst.
Bronnen van Onafhankelijkheid, 1576-1581
Bronnen van Onafhankelijkheid, 1576-1581
Deel 1 ding dat je nog niet goed hebt begrepen.
Nog vragen?
Slide 20 - Open vraag
Doel van de slide:
Een laatste gelegenheid om mogelijke pijnpunten te behandelen.
