Blok 2 Typisch Nederlandse landschappen

• mens en maatschappij
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Welkom bij M&M.

Mobiel is thuis of in de kluis.

Zoek een plaats uit.

Laptop blijft in de tas.

Boek thema 4: mens en natuur, op tafel. 

Blok 2 Typisch Nederlandse landschappen

Les 1

Planning

Introductie

Bespreken deel van blok 2 

Zelfstandig werken

Afsluiting

Waar denk je aan bij het Nederlandse landschap?

Los zand

• NL: lagen zand, grind en klei.
• Ontstaan uit gesteente uit bergen: o.a Alpen, Ardennen, Eiffel. 
• Vervoerd door rivieren naar ons land. (sedimentatie)

IJstijden in NL

IJstijden hebben het landschap in NL veranderd.

-Landijs duwt aarde en gesteente naar hoge punten: Stuwwallen

-ontstaan van heuvels in NL

Laatste IJstijd

• 12.000 jaar geleden.
• Helft van NL onder dik pak ijs en sneeuw.
• Ontstaan in Scandinavië.
• Noordzee droog gevallen.
• Kou; weinig begroeiing.
• Wind vrij spel: zand land inwaards blazen. 

Zelfstandig werken: 

Maken opdrachten: 3 t/m 9, 12, 13, 15 t/m 17 en 20 óf 21

Verdiepingsopdrachten: 10, 11 en 17

Verkorte route (alleen in overleg met je docent

Maken: 3, 5, 7, 8, 12, 13, 16, 17, 20 of 21

Kennen en kunnen uitschrijven.

Welkom bij M&M.

Mobiel is thuis of in de kluis.

Zoek een plaats uit.

Laptop blijft in de tas.

Boek thema 4: mens en natuur, op tafel. 

Een spons van veen

• Na de ijstijden: warmer in NL.
• Gevolg 1: ijs smelt en land wordt zichtbaar. 
• Gevolg 2: zeespiegel steeg.
• Gevolg 3: rivieren treden buiten oevers: overstromingen

= Ideale omstandigheden voor ontstaan moerassen/ veengebieden.

Veen

• In NL: 2 soorten venen: hoog en laagveen.
• Laagveen is onder water, hoogveen ligt boven water
• Friesland, Groningen, Drenthe: Veen
• Vraag: Waar gingen de eerste mensen wonen in Nederland en waarom daar? 

Hoog en droog

1e mens in NL: woonachtig in Limburg op hogere zandgronden. 

Reden: bescherming tegen hoog water.

Rest van land onveilig; geen goede bescherming tegen zee en rivieren.

Terpen of Wierden

• Langs de kust in Groningen en Friesland bouwden boeren terpen.
• Reden: beschermen tegen hoog water en overstromingen.
• Gemaakt van: klei, mest, stenen en afval.
• Nog steeds terpen te zien in Noord-Nederland.

Zelfstandig werken: 

Maken opdrachten: 3 t/m 9, 12, 13, 15 t/m 17 en 20 óf 21

Verdiepingsopdrachten: 10, 11 en 17

Verkorte route (alleen in overleg met je docent

Maken: 3, 5, 7, 8, 12, 13, 16, 17, 20 of 21

Kennen en kunnen uitschrijven.

Aan de slag!

Maken opdracht:

3 t/m 9

Verdiepingsopdrachten 10 en 11

Ben je klaar? Kijk de opdrachten die je gemaakt hebt na.

Probeer verder te werken, kennen en kunnen samenvatten

Welkom bij M&M.

Mobiel is thuis of in de kluis.

Zoek een plaats uit.

Laptop blijft in de tas.

Boek thema 4: mens en natuur, op tafel. 

Vervolg bespreken:

Blok 2 Typisch Nederlandse landschappen

Planning

Herhaling vorige les

Uitleg blok 2

Zelfstandig werken

Afsluiten

Welke soorten grond kom je in de Nederlandse boden tegen?

1. Alleen klei
2. Zand en grind
3. Zowel Klei, zand als grind
4. Turf en löss

Hoe komen we in het oosten van Nederland aan zandgrond?

1. Wind die zand van drooggelegde Noordzee het land in blies.
2. Door IJs uit Scandinavië die zand meenam.
3. Via de Rijn die zand meenam uit sedimentatie.
4. Door de stuwwallen die het zand omhoog duwde.

Hoe hebben de rivieren invloed op de vorming van Nederland?

Hoe zijn de stuwwallen in Nederland ontstaan?

Waar vind je in Nederland vooral veenlandschappen?

1. Drenthe, Friesland en Groningen
2. Limburg en Noord-Brabant
3. Gelderland
4. Noord- en Zuid Holland

Waaruit bestaat veen?

Waarom trokken de eerste mensen in Nederland naar Limburg?

1. Omdat het daar warmer was
2. Laagland was te onveilig
3. Omdat daar meer eten te vinden was.
4. Rivieren treden buiten hun oevers

Wat zijn terpen of wierden?

Sloten graven en landbouw in het veen.

• Rond het jaar 1000: klimaat NL veranderd --> Warmer
• Gevolg korte termijn: Landbouw geeft grotere opbrengsten
• Gevolg langer termijn: bevolkingsgroei.

Oplossing: landbouwgronden en woongronden creëren uit veengebied. = Ontginning. (droogleggen van de gebieden)

Dammen en droogmakerijen

Rivieren en zee controleren door aanleg van dammen. 

Gebeurde rond de rivier de Amstel: Amsterdam.

Ook in de rivier de Rotte: Rotterdam. Enzovoort. 

Hoe ging dat droogmaken van land?

- Aanleggen van dammen ( water tegenhouden ).

-Slootjes in het veen aanleggen en daardoor droogde het veen op en er ontstonden langgerekte akkers.

-Aanleg ringdijken en kanalen. Met molens en later met een gemaal  werden de meren leeggepompt en liet men het water in ringvaart stromen = Droogmakerij

Ontstaan polders

Polder: is een stuk land dat is drooggelegd en die meters onder zeeniveau ligt. 

Molens en gemalen houden de polder droog.

Flevoland: grootste polder van NL

NAP = Normaal Amsterdams Peil

Nederland strijdt al jaren tegen het water.  Meten is weten, dus houden we bij hoe hoog de waterstanden zijn t.o.v. de zeespiegel.

Amsterdam bepaalde nulpunt.

 Andere metingen werden hiervan afgeleid.

 Pijlschaal kan je het aflezen.

Zelfstandig werken: 

Maken opdrachten: 3 t/m 9, 12, 13, 15 t/m 17 en 20 óf 21

Verdiepingsopdrachten: 10, 11 en 17

(Verkorte route alleen in overleg met je docent

Maken: 3, 5, 7, 8, 12, 13, 16, 17, 20 of 21)

Ben je klaar? Opdrachten nakijken en blok laten aftekenen

Kennen en kunnen samenvatten

Kennen en kunnen uitschrijven.

Waarom werden er in veengebieden sloten gegraven?

1. Om turf te steken
2. voor goederentransport per boot
3. Om drinkwater in op te slaan
4. Om water af te voeren en land droog te leggen

Leg het verband uit tussen de bevolkingsgroei na het jaar 1000 en het ontginnen van gebieden.

Waarvoor werden windmolens voor gebruikt in het westen van Nederland?

1. Om water uit de polders te pompen.
2. Om zout water zoet te maken.
3. Om drinkwater mee op te pompen.
4. Om water naar droge gebieden te brengen.

Omschrijf hoe een droogmakerij werkt.