5.2 Deel 2 + Oorzaken Reformatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.2 Ontdekkers van 'nieuwe'  werelden

KA 18:  Het begin van de Europese Overzeese expansie

KA 19: Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling.

KA 20: Hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid 

Programma 

1. Terugblik + spel  (15 min.)
2. Uitleg Driehoekshandel (15 min) 
3. Examenvraag (Rest van de les) 

Lesdoelen 

• Je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Midden-Amerika door de Spanjaarden verliep
• Je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking van Amerika en voor de Europeanen beschrijven 
• Je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie 

Raad het begrip 

1.  Overzeese expansie (8P) 
2. Concurrentiestrijd (6P) 
3. Paus (4p)
4. Verdeling wereld (2p) 

• = Verdrag van Tordesillas 

Opdracht Leerdoelen (10 min.):  

Jullie krijgen allemaal een nummer van 1 t/m 4. Hieronder zie je wat je per nummer moet doen: 

1. Werk leerdoel 1 uit in circa 100 woorden  (Blz. 101). 

2.Werk leerdoel 2 uit in circa 100 woorden (Blz. 101). 

3. Werk leerdoel 3 uit in circa 100 woorden (Blz. 101). 

4. Werk leerdoel 4 uit in circa 100 woorden (Blz. 101).  

Je werkt in stilte..... 

Noem drie oorzaken van de Europese overzeese expansie

Wat zijn is een verschil en een overeenkomst tussen de overzeese expansie van Spanje en Portugal?

Wat zijn de conquistadores en waarom konden zij de inheemse bevolking relatief makkelijk verslaan?

Waarom ging er zo'n groot deel van de inheemse bevolking dood na de komst van de Spanjaarden? (geef minstens drie oorzaken)

Wat is de trans-atlantische slavenhandel en waarom ontstond deze handel

Noteer minstens 3 gevolgen van de overzeese expansie

Gevolgen overzeese expansie (KA 18)

1. Toename macht Spanje en Portugal 
2. Afname macht Italiaanse handelssteden en Midden-Oosten 
3. Stimulering (wetenschappelijke) nieuwsgierigheid (KA 19)
4. Uitsterven Inheemse bevolking Amerika  
5. Ontstaan driehoekshandel en later wereldeconomie 
6. Ontstaan Trans-Atlantische slavenhandel 

Wat is driehoekshandel en waarom was hier geen geld voor nodig?

Driehoekshandel, ook wel bekend als 

de Trans-Atlantische slavenhandel

Driehoekshandel

1. Nijverheidsproducten (wapens, alcohol, kleding) naar Afrika

2. In Afrika worden slaven gekocht en naar Amerika verscheept

3. In Amerika worden de slaven verkocht en specerijen (suiker, katoen, koffie) ingekocht

4. Specerijen worden verscheept naar Europa

Controlevraag

De bron kan gezien worden als voorbeeld van twee kenmerkende aspecten van TV 5. Maak dit duidelijk door:

- beide kenmerkende aspecten te noemen en

- bij elk met een bronelement uit te leggen wat de bron ermee te maken heeft.

Antwoord terugblikvraag

Lesdoelen check 

• Je weet hoe in de 16e eeuw de kolonisatie van Midden-Amerika door de Spanjaarden verliep
• Je kunt de gevolgen van de ontdekkingsreizen voor de inheemse bevolking van Amerika en voor de Europeanen beschrijven 
• Je kunt beschrijven hoe het wereldbeeld van de Europeanen veranderde door de combinatie van ontdekkingsreizen en kolonisatie 

Opdracht (rest van de les) 

1. Lees Par. 5.3 
2. Maak de volgende vragen van 5.3: 1, 3 t/m 6 (blz. 90) 
3. Werk de volgende leerdoelen van 5.3 uit: 

- Je kunt de kritiek van Luther en Calvijn op de kerk beschrijven en verklaren. 
- Je kunt beschrijven welke tegenmaatregelen de Kerk nam ten aanzien van de hervormers.

De verering van Columbus moet stoppen

1. Ja
2. Nee

Nederland moet excuses aanbieden voor haar aandeel in de slavenhandel

1. Ja
2. Nee

Situatie katholieke kerk rond 1500

1.  Stevige greep op de Europese samenleving: veel rijkdommen en geestelijke en politiek macht: Paus voerde oorlogen

2. Geestelijken gefocust op geld verdienen 

3. Kerk hield zich niet aan eigen regels 

4. Kerk stond ver af van bevolking: alles in het latijn 

5. Kritiek werd niet geaccepteerd: Iedereen met kritiek werd Ketter genoemd en kon rekenen op zware straffen. 

Welke oorzaken van de kerkhervorming kwamen terug in de video?

Oorzaken Kerkhervorming (reformatie)

1. Misstanden in de katholieke kerk: Geestelijke met vrouwen, rijkdommen en dronkenschap, aflaten (geld voor een plekje in de hemel)
2. Renaissance en Humanisme: Door bestuderen bijbel, ontdekking dat geestelijke zich niet aan de regels hielden.
3. Uitvinding boekdrukkunst: snelle verspreiding geschrifte reformatie 
4. Centralisatie: boze edelen maakte gebruik van deze strijd in de kerk, om in opstand te komen tegen de vorst. 

Opdracht voor de volgende les 

Verplicht voor iedereen: 

1. Mensen met een achternaam beginnend op A t/m G: bekijken video Erasmus 

2. Mensen met een achternaam beginnend op H t/m N: bekijken video Luther 

3.Mensen met een achternaam beginnend op O t/m Z: bekijken video Calvijn 

Zorg dat je het volgende weet over jouw geestelijke: 

1. Wat was zijn functie/werk en waar kwam hij vandaan?

2. Was was zijn kritiek op de katholieke kerk?

3. Blijf hij uiteindelijk in katholieke kerk? Zo nee, welke kerk ging hij naar toe?

4. Hoe kon je volgens hem in de hemel komen? 

5. Hoe dacht hij over de relatie tussen burgers en hun koning?