Beeldspraak, vergelijking, metafoor en spreekwoorden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom

Formuleren

bijzonder taalgebruik

Nederlands

"Ik heb overal schijt aan, letterlijk en figuurlijk."

Wat is de letterlijke betekenis?

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• weet je wat het verschil is tussen een metafoor en een vergelijking (met als).
• Weet je wat beeldspraak is.

• kun je figuurlijk taalgebruik herkennen en de betekenis ervan uitleggen.

• kun je zelf voorbeelden verzinnen van figuurlijk taalgebruik. 

Waarom figuurlijk taalgebruik?

• In teksten kom je vaak zinnen met figuurlijke betekenis tegen.
• Door dit toe te passen kan iemand iets op een sprekende manier verwoorden, teksten worden er sterker en aantrekkelijker van.  
  
  
• Om teksten goed te kunnen begrijpen, is het belangrijk om figuurlijk taalgebruik te herkennen.
  
  
  
• Wanneer je zinnen met een figuurlijke betekenis letterlijk opvat, dan is het moeilijk om de tekst te begrijpen.

• De zandkorrels kietelden de zolen van mijn voet.
• Ze verdrinkt in emoties.
• Zijn gezicht bloeide op…
• Een deken van sneeuw bedekte de hele straat.

• Als een bliksemschicht schoot hij ervandoor
• De stilte werd in diggelen gebroken door haar gil.
• Haar blauwe ogen waren stralend als de zon, blauw als de lucht en zacht als zijde.

Letterlijk of figuurlijk

LETTERLIJK TAALGEBRUIK

• Men bedoelt precies dat wat er geschreven is.

FIGUURLIJK TAALGEBRUIK

• Bij wijze van spreken: er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat.
• Ook wel beeldspraak genoemd.

Als je beeldspraak niet herkent, zijn teksten lastiger te begrijpen.

Beeldspraak

• Bij beeldspraak gebruik je woorden in een figuurlijke betekenis. Figuurlijk taalgebruik = alles wat niet letterlijk bedoeld wordt.
  
  
• Er is sprake van een overeenkomst tussen een object (wat is dat?) en het beeld.
  
  
• Goede beeldspraak maakt een (gesproken)tekst mooier;
  
• Duidelijker en krachtiger.

De vergelijking

• Er is sprake van een overeenkomst tussen een object (wat is dat?) en het beeld.
  
  
• Bij een vergelijking hoort meestal het woordje 'als' of 'lijkt':
  Zo ziek als een hond.
   Je lijkt wel een verzopen hond. 

• Maar een vergelijking kan ook gemaakt worden zonder de woorden 'als' en 'lijkt':
  Wat een vuile hond, ben jij!

Zo blind als een...

Je kamer ziet eruit als...

een zwijnenstal!

De metafoor

Het object (de werkelijkheid) wordt helemaal vervangen door het beeld. Het is er nog wel, maar wordt niet genoemd, je moet het figuurlijk zien:

• Het schip der woestijn (kameel).

• Een tsunami van nieuwe voorschriften (een enorme berg).

Spreekwoorden en gezegdes

• Een spreekwoord of gezegde is een korte, krachtige  uitspraak die een waarheid of wijsheid bevat.
  

• Ze hebben vaak een figuurlijke betekenis. 

Welke spreekwoord wordt hier uitgebeeld? Wat betekent dit spreekwoord?

"De jongen die een tien had gehaald was zo trots als een pauw."
Wat is hier het object?

1. De jongen
2. een pauw

"Het 'neuzen' van eskimo's is al zo oud als de weg naar Rome."
Wat is hier het beeld?

1. Het 'neuzen' van eskimo's
2. de weg naar Rome

Welke zin bevat een metafoor?

1. Jouw ogen zijn als sterren.
2. Wat een boom van een kerel.
3. Als het kalf verdronken is, dempt men de put.
4. Dat meisje lijkt wel een prinses, zo elegant!

"Wie de schoen past, trekke hem aan."
Is dit een metafoor of een vergelijking?

1. metafoor
2. vergelijking

"Dat oude dametje is zo mager als een lat." Is dit een metafoor of een vergelijking?

1. metafoor
2. vergelijking

Wat is de letterlijke betekenis van:
"De jongen stond in zijn hemd"?

Wat is de figuurlijke betekenis van:
"De jongen stond in zijn hemd"?

Letterlijk taalgebruik

figuurlijk taalgebruik

Ik heb vlinders in mijn buik.

Ik heb vlinder op mijn hand.

Het paard slaat op hol.

Mijn hart slaat op hol.

Wat is de letterlijke betekenis van:
"Op mij kun je bouwen"?

Wat is de figuurlijke betekenis van:
"Op mij kun je bouwen"?

Bedenk zelf een vergelijking en schrijf deze op
en leg uit waarom het een vergelijking is.

Welke spreekwoord wordt hier uitgebeeld? Wat betekent dit spreekwoord?

Wat betekent:
'De hond in de pot vinden?'

1. De hond is in de pot gaan zitten.
2. De hond heeft al het eten opgegeten.
3. Je hond kwijt zijn.
4. Je bent te laat voor het eten en alles is op.

Los de rebus op!

Wat betekent 'Het is weer koek en ei tussen hen'?

1. Ze hebben ruzie.
2. Ze zijn verliefd.
3. De ruzie is voorbij, ze zijn weer vrienden.
4. Ze gaan samen koken.

Wat betekent 'Met het verkeerde been uit bed stappen?'

1. Uit bed vallen.
2. Met een slecht humeur de dag starten.
3. Aan de verkeerde kant van het bed uitstappen.
4. Slaapwandelen.

Schrijf 2 dingen op die je dit uur hebt geleerd.

Waar heb je nog een vraag over/wat vind jij het lastigste van deze les?