Spelling + schrijven les 4 M3E vrijdag 20-5 DEEL 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Uitleg door leerling

Waarom is het belangrijk om de regels voor een zakelijke brief goed te leren? 

Op welke drie onderdelen word je schrijfvaardigheid beoordeeld? 

Waarom mag je een zakelijke brief niet met 'ik' beginnen? 

Liggend streepje

Het liggend streepje (-) werd vroeger koppelteken genoemd. Je gebruikt het wanneer een samenstelling verkeerd kan worden gelezen. Een samenstelling is een woord dat is gemaakt van twee woorden die ook los kunnen voorkomen.

Voorbeeld:

wind + molen = windmolen politie + agent = politieagent

In de volgende gevallen gebruik je een liggend streepje. 

Liggend streepje (1)

1. Bij letterverwarring in samenstellingen.

Je zou een samenstelling verkeerd kunnen lezen, als de laatste letter van het voorste

woord en de eerste letter van het achterste woord samen een klank kunnen aangeven.

Voorbeeld:

astma-aanval (niet: astmaaanval), auto-ongeluk (niet: autoongeluk),

radio-uitzending (niet: radiouitzending), ski-jack (niet: skijack)

Liggend streepje (1)

Let op woorden als: na-apen, mede-eigenaar, mee-eten, zee-egel, zo-even. Dit zijn ook samenstellingen. Veel andere letters kunnen gewoon naast elkaar staan zonder streepje, die spreek je zonder problemen goed uit.

Voorbeeld: autoalarm, groenteafdeling, milieuonvriendelijk, rijexamen, antiroestmiddel

Liggend streepje (2/3)

2. In samenstellingen met letters, afkortingen, cijfers en andere tekens.

Zonder streepje zijn deze samenstellingen niet goed te lezen.

Voorbeeld: S-bocht, NS-station, tv-kijker, vmbo-leerling, 20+-kaas, mp4-speler

3. Na de voorvoegsels: adjunct-, aspirant-, leerling-, ex-, niet-, non-, oud Voorbeeld: niet-roker, aspirant-lid, leerling-kok, ex-vriend

Let op: na anti plaats je nooit een koppelteken!

Voorbeeld: antirookbeleid, antiabortusdemonstratie

Liggend streepje (4/5)

4. In samenstellingen met Sint (St., sint).

Voorbeeld: Sint-Nicolaas, St.-Franciscus, sint-bernardshond

5. Bij woorden uit het Engels met een voorzetsel dat achteraan staat.

Voorbeeld: knock-out, drive-in, back-up

Liggend streepje (6/7)

6. In samengestelde aardrijkskundige namen en na ’s in plaatsnamen.

Voorbeeld: Amsterdam-Centrum, Noord-Brabant, ‘s-Gravenhage

7. Bij gelijke delen.

Voorbeeld: mevrouw Lida Bakker-de Wit, Chinees-Indisch restaurant,

collega-docent, woon-werkverkeer

Liggend streepje (8/9)

8. Er zijn ook samengestelde woorden met meer dan één streepje.

Voorbeeld: doe-het-zelf, laag-bij-de-gronds, peper-en-zoutstel

9. Als er een deel van het woord weggelaten wordt, zet je een weglatingsteken.

Voorbeeld: in- en uitgang, voor- en achterdeur, bootverkoop en -verhuur

Liggend streepje

1. Zuid Europa
2. Zuid-Europa

Liggend streepje

1. flex-medewerkers
2. flexmedewerkers

Liggend streepje

1. voor en nawerk
2. voor- en nawerk

Liggend streepje

1. exman
2. ex-man

Liggend streepje

1. mevrouw Baars-van Valburg
2. mevrouw Baars van Valburg

Liggend streepje

1. Sint Nicolaas
2. Sint-Nicolaas

Liggend streepje

1. back up
2. back-up

Liggend streepje

1. vmbo-leerling
2. vmbo leerling

Liggend streepje

1. doe het zelf
2. doe-het-zelf

Liggend streepje

1. autoalarm
2. auto-alarm

Opdrachten maken: 

Leren blz. 26 en maken/nakijken opdracht 14. 

Bespreken correctiemodel zakelijke brief.

Nakijken brief van klasgenoot en invullen correctiemodel. 

GEEN BRIEF? Maak oefenbrief 1 en/of 2. Zorg dat je jouw brief 1 a.s. maandag kunt laten zien! 

Lees blz. 4 t/m 9 en 11 . Maak opdrachten 11 en 17 (huiswerk maandag).