Spelling - aan elkaar of los (paragraaf 6 -7)

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Spelling

Uitleg: Aan elkaar of los?

Tot nu toe gedaan

Werkwoordspelling

Interpunctie

Hoofdletters

Meervoudsvorming

Tussenklanken in samenstellingen

Verkleinwoorden

Woorden los of aan elkaar?

Het gebruik van het liggend streepje

Wanneer aan elkaar (blz. 265):

Woorden schrijf je aan elkaar bij: 

• Samenstellingen van twee of drie woorden: bagagedrager, fietspomp 
• Samenstellingen van woorden die vaak met elkaar voorkomen: lesgeven, koffiedrinken, 
  
• Getallen tot duizend (in letters) en samenstellingen met honderd en duizend: drieëntwintig, achthonderdtien, twintigduizend. Maar: drie miljoen, vijf miljard.
  
• Combinaties van voorzetsels en/of bijwoorden: voorin, dichtbij
• Voornaamwoordelijke bijwoorden die bestaan uit er, hier, daar, waar + vz: eronderdoor, hiertegenover, daarover, waarheen, waarbij.

LET OP: is het voorzetsel onderdeel van een werkwoord of hoort het bij een zelfstandig naamwoord dan schrijf je het voorzetsel los. (Lees de theorie in het boek!)

Welk woord is juist gespeld?

1. Rode bessenjam
2. Spoedeisendehulp
3. Lange afstandsloper
4. Goedgehumeurd

Welk woord is juist gespeld?

1. viool spelen
2. bagage drager
3. erbovenop
4. achthonderd tien

Welk woord is juist gespeld?

1. erop uittrekken
2. erop uit trekken
3. er opuittrekken
4. eropuit trekken

Welk woord is juist gespeld?
(roest+vrij+stalen+pannen)

1. roest vrijstalenpannen
2. roestvrij stalenpannen
3. roestvrijstalen pannen
4. roest vrijstalenpannen

Welk woord is juist gespeld?

1. korte termijnplanning
2. korte termijn planning
3. kortetermijnplanning
4. kortetermijn planning

Kies de juiste spelling: Mijn fiets stond.... (meerdere antwoorden)

1. Dichtbij
2. Dichtbij de kerk
3. Dicht bij
4. Dicht bij de kerk

Liggend streepje (blz. 266-268)

• Als koppelteken: Bij (uitspraak)problemen in een samenstellingen 
• Als weglatingsteken: je laat een (gedeelte) van een woord weg en vervangt het door een liggend streepje
• Als afbreekteken: aan het eind van de zin, tussen twee lettergrepen.

Liggend streepje- koppelteken (1)

Bij klinkerbotsing:

• autoongeluk => auto-ongeluk
• naapen => na-apen
• zeeeend => zee-eend

Bij samenstellingen met letters, cijfers en andere tekens en samenstellingen met Sint of St.: 

• NS-personeel, 06-nummer, %-teken, Sint-Pancras

Liggend streepje - koppelteken (2)

In combinaties met de voorvoegsels adjunct-, aspirant-,ex-, interim-, niet-, non-, oud-.

• Ex-vrouw, aspirant-lid, non-response

bij de volledige naam van gehuwde vrouwen:

• Voorbeeld: Mevrouw Smit-De Boer

bij gelijkwaardige delen zoals combinaties van titels en beroepen:

• minister-president, chef-kok, PSV-Ajax

Liggend streepje - koppelteken (3)

Voor een hoofdletter

• oer-Hollands, de commissie-Van Dam, on-Amerikaans

Bij aardrijkskundige delen of woorden daarvan afgeleid

• Noord-Holland, de Zuid-Limburgse docent

In woordgroepen die anders onoverzichtelijk worden, ook meerdere streepjes: 

• kant-en-klaarmaaltijd, huis-aan-huisblad, woon-werkverkeer, olie-en-azijnstel

Welk woord is juist gespeld?

1. diploma-bijeenkomst
2. giro-rekening
3. arbodienst
4. pabo-student

Kies de juiste spelling

1. anti-discriminatiewet
2. antidiscriminatie-wet
3. vwo-leerling
4. vwoleerling

Kies de juiste spelling.

1. Noord-oostlimburg
2. zwart-wit-foto
3. mede-oprichter
4. chef-kok

Liggend streepje - weglatingsteken

• Zet een streepje op de plaats waar een deel van het woord is weggelaten: voor- en achterdeuren, binnen- en buitenland, douche-, garage- en keukenraam;
• Als je een heel woord weglaat, gebruik je het weglatings-streepje niet: oude boeken en nieuwe boeken wordt oude en nieuwe boeken;
  
• Worden van losse woorden en een samenstelling gecombineerd dan noteer je alleen een weglatingsstreepje bij de samenstelling. Laurierdrop en zoute drop wordt laurier- en zoute drop.

Liggend streepje - afbreekteken

Je breekt een woord af:

• als het niet meer op de regel past; 
  
• tussen twee lettergrepen.

Het is raar, maar  in onze woonkamer staan twee dezelfde ban-

ken.

                                                                                       Ik houd van tomaten-

                                                                                           soep.

Kies de juiste spelling

1. vwo- en havo-leerlingen
2. vwo- en havoleerlingen
3. vwo leerlingen en havo leerlingen
4. vwo en havo-leerlingen

Kies de juiste spelling.

1. oude- en nieuwe wegen
2. Keel, neus en oorarts
3. autoin- en verkopers
4. carnavalsfeesten en - optochten

Welk woord is juist afgebroken? (Meerdere antwoorden juist)

1. ban-gste
2. konin-gin
3. koning-in
4. bang-ste

Weglatingsstreepje

Bij de volgende opdrachten spel je de woorden correct: schrijf aan elkaar wat aan elkaar moet en gebruik waar dat kan een weglatingsteken.

vb.: dorps straten en dorps pleinen --> dorpsstraten en -pleinen

baby voeding en peuter voeding

televisie films en televisie documentaires

hoog opgeleide werknemers en laag opgeleide werknemers

Aan de slag!

Kijk de gemaakte opdrachten na, vraag een antwoordenboek.

4H: Maak opdracht 16, 18, 19 en 21 (blz. 267/268)

Niet af: huiswerk voor as. dinsdag!