2. Overeenkomst en verwantschap

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Leerdoelen 

1. Je kunt organismen indelen in hoofdgroepen en rijken.
   
2. Je kunt de celkenmerken noemen van dieren, planten, schimmels en bacteriën.
   
3. Je kunt de groepen noemen die ontstaan bij de verdere indeling van een rijk.

Introductie

Er zijn al zo'n 1,8 miljoen soorten organismen ontdekt en beschreven. En er zijn nog veel meer soorten die nog niet zijn ontdekt. Om een overzicht te krijgen, worden organismen geordend.

Groepen maken

• Bij ordenen van organismen verdeel je een verzameling organismen in groepen met hetzelfde kenmerk.
  
  
• Kenmerken zijn eigenschappen waarmee je een organisme kunt onderscheiden van andere organismen.

Hoofdgroepen en rijken

• Er zijn 2 hoofdgroepen: 
• 1. Prokaryoten en 2. Eukaryoten
  
  
• Deze groepen kun je indelen in rijken.
• 1. Prokaryoten in Archea en bacteriën 
• 2. Eukaryoten in chromista, protozoa, schimmels, planten en dieren.

Indeling van het leven op aarde

Wat is een prokaryoot?

• Naam voor bacteriën en archaea; een klein eencellig organisme zonder celkern.

Wat is een Eukaryoot?

• Een organisme met één of meerdere grote cellen met celkern.

Eencellig en meercellig

• Organismen die uit 1 cel bestaan noemen we eencellig. Bijv: bacteriën en archea en sommige schimmels.
  
  
• Organismen die uit meer cellen bestaan noemen we meercellig: Bijv: planten, dieren en schimmels. 

Celkenmerken

• Celkern. De cellen van eukaryoten hebben een celkern. De cellen van prokaryoten niet. Bacteriën en archaea zijn organismen zonder celkern.
  
  
• Celwand. Dieren hebben geen celwand om hun cellen. De cellen van bacteriën, archaea, schimmels en planten hebben wel een celwand.
  
  
• Bladgroenkorrels. Veel cellen van planten hebben bladgroenkorrels in het cytoplasma. Bacteriën, archaea, schimmels en dieren hebben geen bladgroenkorrels.

Steeds kleinere groepen

• Elk rijk kun je verder indelen in steeds kleinere groepen.
• Rijk: bacteriën, archaea, chromista, protozoa, schimmels, planten en dieren.
• Ristklorfagesora

Vertakkingsschema

• Weergave van de indeling in kleinere groepen. 

Het rijk van de dieren

Huiswerk

• Thema 3: Ordening
• Basisstof 1: opdracht 1 t/m 9.

Succes!

Ordening

Wat zijn de twee hoofdgroepen voor al het leven op aarde?

1. Bacteriën en Archaea
2. Prokaryoten en Rijken
3. Prokaryoten en Eukaryoten
4. Planten en Dieren

Wat is het verschil tussen Eukaryoten en Prokaryoten?

1. Prokaryoten hebben een celwand en Eukaryoten niet
2. Prokaryoten bestaan uit een cel en Eukaryoten uit meerdere
3. Prokaryoten hebben een celkern en Eukaryoten niet
4. Prokaryoten hebben geen celkern en Eukaryoten wel

Organismen zijn ingedeeld in groepen

• Alle organismen zijn verdeeld in twee hoofdgroepen: Prokaryoten en Eukaryoten.
• De hoofdgroepen zijn weer verdeeld in 7 rijken.

Rijken kunnen weer onderverdeeld worden in stammen...

Bekijk de afbeelding.
Bij welke rijk hoort deze cel?

1. Planten
2. Schimmels
3. Dieren
4. Chromista

Zet de volgende groepen van klein naar groot

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Rijken

Stammen

Klassen

Orden

Families

Geslachten

Soorten

2. Overeenkomst en verwantschap

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wanneer organismen tot dezelfde soort behoren.
• Je kunt uitleggen dat de indeling van organismen berust op overeenkomst en verwantschap. 

Een soort

• Soort is de kleinste groep waarin je organismen kunt indelen.
  
  
• Wanneer horen dieren tot dezelfde soort?

Een soort

• Organismen horen bij dezelfde soort als ze zich onderling kunnen voortplanten en de nakomelingen vruchtbaar zijn.
  
  
• Als organismen op elkaar lijken, betekent dat niet dat ze tot hetzelfde soort horen.

Wanneer behoort een organisme tot een soort?

Behoren een labrador,
een poedel en labradoedel
tot dezelfde soort?

1. Ja
2. Nee
3. Dat kun je niet weten

Verschillen in dieren van dezelfde soort

• Organismen die tot dezelfde soort behoren, hebben veel overeenkomsten maar hebben soms ook kleine verschillen.
• Kleine verschillen tussen organismen => variatie

Verschillen in dieren van dezelfde soort

• Kleine verschillen van dezelfde soort kan ervoor zorgen dat organismen beter overleven in een bepaalde omgeving.
• Donkere slakken vallen minder op, op een donkere bodem en worden door minder vogels gegeten => hogere overlevingskans.

Selectie

Proces waarbij niet alle organismen van dezelfde soort hetzelfde aantal nakomelingen krijgt.

Evolutie

• Door variatie en selectie kunnen soorten langzaam veranderen. Een soort kan zelfs helemaal verdwijnen, maar er kunnen ook nieuwe soorten ontstaan.
• De ontwikkeling van leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en verdwijnen => evolutie

Verwantschap

• De overeenkomst in DNA en uiterlijk van verschillende organismen.

Kleine verschillen tussen organismen van dezelfde soort

Het proces waarbij niet alle organismen van dezelfde soort hetzelfde aantal nakomelingen krijgt.

De overeenkomst in DNA en uiterlijk van verschillende organismen.

Verwantschap

Variatie

Selectie

01:47

Wat is een beer?

1. Amfibie
2. Geleedpotige
3. Zoogdier
4. Reptiel

01:57

Waarom is dat niet handig als de beer wilt jagen?

02:52

"Survival of the fittest". Dit is een andere omschrijving voor ...

1. Variatie
2. Selectie
3. Evolutie

04:14

Hoe noem je de verschillen in een soort?
Zoals de snavels van deze vinken

1. Variatie
2. Selectie
3. Evolutie

05:20

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

05:56

Wat is een schildpad?

1. Zoogdier
2. Geleedpotige
3. Reptiel
4. Weekdier

Huiswerk

• Lezen basisstof 2
• Maken opdrachten basisstof 2 
• Opdracht 1 t/m 9.