4.5 Socialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

4.5 Socialisme

Voorkennis testen

par. 5 gelezen? steek je digitale handje op

Wanneer begon Nederland te industrialiseren?

1. 2e helft 18e eeuw
2. 1e helft 19e eeuw
3. 2e helft 19e eeuw
4. 1e helft 20e eeuw

Wat verbeterde de internationale handel met Nederland?

1. de komst van zware industrie
2. de verbeterde infrastructuur
3. de sociale wetten
4. de komst van textiefabrieken

Er waren lage lonen en veel kinderarbeid. Welk begrip past daarbij?

1. sociale kwestie
2. sociaal probleem
3. sociaal punt
4. sociale pijn

Waarom gebeurde er in de politiek weinig aan de sociale kwestie? (er zijn 2 goede antwoorden

1. omdat de fabrikanten in de politiek zaten
2. door het censuskiesrecht
3. door de macht van de koning
4. te weinig mensen gingen stemmen

Wie bedacht het communisme of socialisme?

Wat voorspelde Marx?
1 antwoord hoort er NIET bij

1. een klassenstrijd
2. een revolutie van arbeiders
3. een opstand van boeren
4. een klasseloze samenleving

Hoe willen sociaaldemocraten gelijkheid bereiken? (2 goede antwoorden)

1. via sociale wetten
2. via het parlement
3. via een gewelddadige revolutie
4. via een wereldrevolutie

WIE IS WIE?

Domela Nieuwenhuis

Troelstra

Karl Marx

Laatste vraag....

Wat was de eerste sociale wet in Nederland?

1. Uitkering bij arbeidsongeschiktheid
2. Tegen kinderarbeid
3. Leerplicht
4. Meer vakantiedagen

Kijkopdracht Karl Marx

1. Hoe worden arbeiders steeds armer?

2. Wat bedoelt Marx met 'vervreemding'?

2. Waarom is Marx nog actueel?

01:15

Hoe worden arbeiders steeds armer?

02:14

Marx spreekt over de 'vervreemding' van de arbeider. Wat bedoelt hij?

03:00

Waarom is Marx
nog actueel?

Komst socialisme

• oorzaak: sociale kwestie (slechte leef- en werkomstandigheden arbeiders > armen steeds armer
• Karl Marx > voorspelt revolutie/klassenstrijd arbeiders > klasseloze samenleving/gelijkheid 
• Splitsing: sociaaldemocratie > gelijkheid via parlement > verkiezingen > sociale wetten

Waarom werden vóór 1850 arbeiders alleen geholpen door liefdadigheid?

Sociale Kwestie

- Censuskiesrecht > rijken in politiek > doen niks 

- eind 19e eeuw opkomst socialisme Nederland

1. Pieter Jelles Troelstra > SDAP (Sociaaldemocratische Arbeiderspartij, voorloper PvdA)

2. Ferdinand Domela Nieuwenhuis > socialist

- 1e sociale wet 1874 = liberaal (Kinderwetje van Van Houten)

Noem met HB bron 2 drie socialistische voorstellen van Nieuwenhuis die nu heel gewoon zijn.

Start les socialisme deel 2

communisme &
sociaaldemocratie

WIE IS WIE?

Domela Nieuwenhuis

Troelstra

Karl Marx

Waarover gaat de sociale kwestie?

1. censuskiesrecht
2. problemen arbeiders
3. socialisme
4. grondwet

Waarover gaat de sociale kwestie?

1. censuskiesrecht
2. problemen arbeiders
3. socialisme
4. grondwet

Waarom gebeurde er in de 19e eeuw weinig aan de sociale kwestie?
1 reden hoort er NIET bij

1. fabrikanten en rijken zaten in de politiek
2. arbeiders hadden geen stemrecht
3. fabrikanten vonden winst het belangrijkst
4. arbeiders durfden niet in opstand te komen

Hoe komen er wel veranderingen?

1872: vakbonden toegestaan

- verenigingen werknemers

'samen sta je sterk'

- stakingen > druk uitoefenen werkgevers

vanaf 1874: sociale wetten

1917: algemeen kiesrecht

Hoe zorgt het algemeen kiesrecht ervoor dat de sociale kwestie wordt aangepakt?

01:07

Waarom konden ouders vanaf 1901 hun kinderen vaker wel naar school sturen?

1. doordat de kinderen vrij kregen
2. doordat er meer scholen kwamen
3. door de economische groei

01:32

Leg uit dat de Leerplichtwet nog niet betekende dat iedereen zijn hele kindertijd naar school ging.

02:54

Waarom kon alleen onderwijs kinderen redden van de armoede?

02:59

Wat hopen jouw ouders
dat je later wordt?

04:30

Hoe kunnen ouders hun kinderen
beïnvloeden als het gaat om hun carrière?