Vochtbalans

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Voedingsproblemen en vochtbalans

VPK rekenen- deel 1

Leerdoelen

Je kunt: 

1. Uitleggen welke functies water heeft in ons lichaam.
2. Uitleggen hoe het lichaam de vochtbalans reguleert.
   
3. Verklaren welke zorg zinvol is bij (dreigende) afwijkingen in de vochtbalans.
   
4. Je kunt uitleggen hoe de vochtbalans van een zorgvrager gecontroleerd kan worden.
5. Je kunt minimaal twee voedingsproblemen omschrijven
   
6. Je kunt minimaal twee oorzaken van verslikken benoemen
7. Je kunt een vochtbalans invullen en een gevolg van een negatieve en positieve vochtbalans benoemen

Het menselijk lichaam bestaat uit ...% water.

1. 30
2. 40
3. 60
4. 90

Water in het lichaam

Het lichaam bestaat voor ongeveer 60% uit water

• het meeste zit in de cellen (intracellulair)
• daarna volgen de weefsels (extracellulair)
• en dan het bloed

We kunnen maar max 3 dagen zonder water!

Functies van vocht

• Onderhoud van de gezondheid van lichaamscellen
• Transportsysteem
• Verwijderen van bijproducten van de stofwisseling
• Regeling van lichaamstemperatuur door zweten
• Schokdemping in ogen, ruggenmerg en in vruchtzak rondom de foetus tijdens zwangerschap. 

H13, bladzijde 144

Osmose

Veel waterverplaatsing:

1. Nieren: 180 liter voorurine => 1,5 liter urine
   
2. Darmen: 8 liter spijsverteringssap => 200 ml vocht in feces
   

Vochtverplaatsing door osmose

Semipermeabel = halfdoorlatend

Verlies van vocht

• Via de luchtwegen ( 300 - 400ml)
• Via urine (wisselend)
• Via ontlasting (100ml per keer - bij diarree kan het oplopen tot enkele liters)
• Via de huid (500ml per dag) 

Vochtbalans

Het lichaam houdt het waterpeil in evenwicht

• een vochtbalans bestaat uit een hoeveelheid ingenomen vocht en een hoeveelheid uitgescheiden vocht

Dus heel simpel; wat komt erin en wat gaat eruit.

Nieren regelen hoeveelheid vocht

Negatieve vochtbalans?

=> nieren produceren minder urine

Urine sterk geconcentreerd = donkergeel

Veel vocht in het lichaam?

=> nieren produceren meer urine

Urine waterig / kleurloos

Belangrijke hormonen regulatie vochtbalans:

Aldosteron = meer natrium vasthouden

ADH (antidiuretisch hormoon) = meer water vasthouden

Oorzaak overhydratie

1. Circulatiestoornissen (hartfalen)
   
2. Chronisch tekort aan eiwit in het bloed (ondervoeding, leverstoornis, nierziekten)
   
3. Nieren houden teveel vocht vast (slechte doorbloeding)
   
4. Plaatselijk: trombose
   

Behandeling overhydratie

Afhankelijk van oorzaak

1. Hartfalen: vochtafdrijvende middelen / plastabletten (diuretica)
2. Nierstoornissen: zoutbeperking
   
3. Oedeem in benen? Zwachtels / elastische kousen
   

Behandeling dehydratie

Vocht toedienen evt met glucose en zout

Gevaar = hypovolemische shock

Tekort aan volume

Sterke bloeddrukdaling

Vitale organen krijgen te weinig bloed

Levensbedreigend!

Onmiddellijk vocht toedienen

Hypovolemische shock wordt veroorzaakt door een tekort aan volume in de bloedvaten. Dit kan gebeuren door ernstige inwendige of uitwendige bloedingen

Wat wordt DOORGAANS meegerekend bij het opstellen van de vochtbalans?

(Let op: het juiste antwoord is onvolledig!)

1. infusie, drinken, uitademing en UP
2. drinken, infusie, transpiratie en drains
3. infusie, sondevoeding, UP en diarree
4. infusie, drinken, UP en drainproductie

Mw O dronk 1200 ml afgelopen 24 uur. Ze had 750 ml SV. Drainproductie was 50 ml. UP was 900 ml.
Maak de balans op. Is deze positief of negatief?

vochtlijst bijhouden of wegen

Voedingsproblemen

Voedingsproblemen

Voeding bij koorts

Voeding bij darmproblemen --> diarree / obstipatie

Voeding bij kauw en slikproblemen

Voedselovergevoeligheid

Voedselintolerantie

Welke adviezen geef je bij slechte eetlust door ziekte?

- Bouillon om eetlust op te wekken

- Smakelijk opdienen van eten

- Vaker kleine hoeveelheden

- Geen vette voeding

- Zet het eten zo neer dat de patiënt er makkelijk bij kan

- Geef eten die de patiënt lekker vindt

- Geef eten met een zuurfrisse smaak

- Geef voeding wat makkelijk te kauwen en te doorslikken is

- Voeding op juiste temperatuur

- Hulpmiddelen gebruiken

- Luister goed naar de wensen van de patiënt.

Kauw en slikproblemen

• Neurologische aandoening

• Te hoge spierspanning

• Problemen met kauwen

• Problemen met slikken

• Overmatige vorming van speeksel

Specifieke problemen bij slikproblemen

Hoe herken je slikproblemen?

- voortdurend slikbewegingen maken

- voortdurend hoesten

- pijn bij het slikken

- erg langzaam eten

- snelle vermoeidheid tijdens het eten

- uit de mond lopen van eten en drinken

Wat kun je doen om de kans op
verslikken te verkleinen?

Te weinig voeding

• Ondergewicht overeenkomstig BMI

• Passief, lusteloos

• Chronisch vermoeidheid (altijd moe zijn)

• Verminderde functies lichaam

• Verminderde belemmerde stoelgang

Teveel voeding

• Overgewicht overeenkomstig BMI

• Verminderd bewegingspatroon

• Chronisch vermoeidheid

• Verminderde functies lichaam

• Verminderde, belemmerde stoelgang/uitscheiding

Vochttekort

• Lusteloosheid

• Sufheid

• Gebrek aan eetlust

• Inactief zijn

• Droge, beslagen tong

• Droge, diepliggende ogen

• Verminderde diurese (afscheiding / hoeveelheid urine)

Donkere urine

• Droge, niet elastische huid

Teveel vocht

Oedeem

Benauwdheid

Verhoogde hartslag (normale hartslag: 60-70)

Verhoogde plasdrang

Verhoogde bloeddruk (normaal 120/80)