1.2 Extreem weer

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

1.2 Extreem weer

Beschrijving:

In de VS komen er veel orkanen en tornado's voor. Hier in beeld een orkaan die over het land raasde.

Openingsfoto

Wat zie je?

Waar komt dit voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de openingsfoto:

Je ziet een satelliet opname van het orkaan Katrina (bron: knmi.nl). Op 29 augustus 2005 ging Katrina in de omgeving van New Orleans (VS) als een orkaan in de hoogste klasse. Katrina groeide boven het extreem warme water van de Golf van Mexico conform de verwachtingen van het National Hurricane Center uit tot een orkaan van categorie 5, de hoogste klasse op de schaal voor orkanen. De gemiddelde windsnelheden lopen in een klasse vijf orkaan op tot meer dan 250 km/uur; in windstoten liggen de snelheden nog enkele tientallen kilometers hoger. 

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

(2) De extreme weersituaties in de VS verklaren;

Benodigde voorkennis 

Je weet wat wind is;
Je weet wat een hoog- en laagdrukgebied is;
Je weet wat tornado's en orkanen zijn;
Je weet wat Hazard Mangement is;

Het grote plaatje

Steeds vaker, steeds erger;

Orkanen, wat valt op?

Beschrijving:

In de meteorologie is een luchtmassa of luchtsoort een groot volume lucht (aardatmosfeer) met een bepaalde temperatuur en vochtigheid. Boven de zee is de lucht vochtig, boven land droog. In het zuiden is de lucht warm en in het noorden koel of koud. 

Tornado's, wat valt op?

Orkanen en Tornado's

Wanneer en waarom?

Droogte en wildfires

Overstromingen

Tot hier de basis

en nu verder....

Luchtdrukverschillen

Beschrijving:

Hogedrukgebieden gaan gepaard met dalende luchtbewegingen, terwijl bij lagedrukgebieden de lucht stijgt. Hierdoor ontstaat er respectievelijk een overschot en tekort aan lucht. Bij lagedrukgebieden is sprake van stijgende lucht en daarmee vorming van wolken, buien en regengebieden. Onbestendig weer dus. Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken.

Luchtcirculatie

Beschrijving:

Hogedrukgebieden gaan gepaard met dalende luchtbewegingen, terwijl bij lagedrukgebieden de lucht stijgt. Hierdoor ontstaat er respectievelijk een overschot en tekort aan lucht. Bij lagedrukgebieden is sprake van stijgende lucht en daarmee vorming van wolken, buien en regengebieden. Onbestendig weer dus. Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken.

Luchtdruk en wind

Corioliseffect

Wet van Buys Ballot

Wet van Buys Ballot

Beschrijving: Wet van Buys Ballot - Coriolliseffect

Je zou verwachten dat de lucht in een rechte lijn van een hoge- naar een lagedrukgebied stroomt. Maar alles wat op de aarde beweegt, krijgt een afwijking. Op het noordelijk halfrond naar rechts, op het zuidelijk halfrond naar links. Dit heet het Corioliseffect, vernoemd naar Gaspard de Coriolis.

De wet van Buys Ballot is een wet uit de meteorologie, genoemd naar de Nederlandse meteoroloog Christophorus Buys Ballot.

Op het noordelijk halfrond waait de wind van een hogedrukgebied naar een lagedrukgebied met een afwijking naar rechts, door de draaiing van de aarde om zijn as.

Door de algemene luchtcirculatie rondom de aarde kennen we gebieden met permanente hogedruk bij de subtropen en bij de polen. Globaal gezien ziet dat eruit zoals op de afbeelding is weergegeven maar o.a. door de wisseling van de seizoenen verschuiven deze zones en zo kennen we:

• gebieden met hogedruk die vrijwel het hele jaar droog zijn zoals bij de polen en de subtropen,
• gebieden waar het het hele jaar door geregeld regent zoals de gebieden bij de middelste breedtegraden,
• gebieden waar het zomers overwegend droog is en 's winters nat
• gebieden waar het zomers geregeld regent en 's winters overwegend droog blijft. 

Luchtcirculatie

Beschrijving:

Hogedrukgebieden gaan gepaard met dalende luchtbewegingen, terwijl bij lagedrukgebieden de lucht stijgt. Hierdoor ontstaat er respectievelijk een overschot en tekort aan lucht. Bij lagedrukgebieden is sprake van stijgende lucht en daarmee vorming van wolken, buien en regengebieden. Onbestendig weer dus. Bij hogedrukgebieden is sprake van dalende luchtbeweging, uitdroging van lucht en vaak weinig wolken.

W

WAT GEEFT DE KAART WEER (LEGENDA)?

A

Algemene patroon?
WAAR VEEL? WAAR WEINIG? GEBRUIK SPREIDINGSWOORDEN

U

Uitzonderingen

WELKE GEBIEDEN VALLEN BUITEN HET ALGEMENE PATROON?

W

Windrichtingen. 

BESCHRIJF MET BEHULP VAN WINDRICHTINGEN (EN TOPONIEMEN)

Beschrijving:

Regelmatig worden gebieden in het Zuid Oosten van de Verenigde staten getroffen door Tornado’s. Tornado alley is het gebied waar dit fenomeen regelmatig voorkomt

Een tornado is een wervelwind. Een tornado lijkt op een draaikolk. Ze komen vooral voor in afwisselende weersomstandigheden.

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

luchtsoort

front

hogedrukgebied

lagedrukgebied

zeeklimaat

Middellandse Zeeklimaat

depressies

tornado

orkaan

hurricane

aquifer

modderstroom

Afsluitende foto

Wat zie je?

Waar komt het voor?

Waarom komt dit hier voor?

Is dit gewenst?

Komt dit overal zo voor? 

Beschrijving van de afsluitende foto

‘Uitzonderlijke’ tornado’s teisteren zuiden VS: ruim 30 doden

In het zuiden van de Verenigde Staten zijn al ruim 30 mensen om het leven gekomen door het zware stormweer. Alleen al in Mississippi kwamen elf mensen om het leven na de doortocht van verschillende tornado’s. Ook South Carolina, Louisiana, Georgia en Arkansas zijn zwaar getroffen. Meer dan een miljoen huishoudens zit zonder stroom.

Bron: Het Parool/ANP 14 april 2020, 02:55

Beschrijving: opdracht die bij deze videofragment hoort. 

Toelichting opdracht: 

Er is een gebied in de Verenigde Staten dat Tornado Alley heet. En niet zonder reden! In deze nauwe corridor vinden de meeste tornado’s ter wereld plaats. Waarom? Jouw leerlingen vinden het uit met behulp van deze video.

N.B. Het is mogelijk om met de instellingen (settings) in YouTube de taal van de ondertiteling aan te passen naar het Nederlands.

Leerdoelen:

• Je beschrijft en verklaart oorzaken en gevolgen van natuurrampen.
• Je benoemt risico's van natuurrampen in verschillende gebieden voor bewoners en je bedenkt oplossingen om risico's te verkleinen.

Vragen aan de klas:

• Gemiddeld hoeveel keer vaker dan in Europa komen tornado’s jaarlijks voor in de VS?
• Welke staten vallen binnen de officieuze grenzen van Tornado Alley. Beschrijf hun ligging.
• Wat maakt de relatieve ligging van Tornado Alley zo geschikt voor het ontstaan van tornado’s?
• Vul in de volgende zin de juiste woorden in:
• In Tornado Alley komt …. en ….. lucht afkomstig uit de Golf van Mexico …. en …. lucht van over de Rocky Mountains tegen. De …. en …. lucht gaat stijgen, komt in aanraking met de ….. en ….. lucht, waardoor …. met veel …. ontstaan. Door een krachtige jet stream wordt de ….. naar het oosten geblazen, waardoor de stijgende lucht niet verder …. en blijft stijgen. Door de jet stream gaat de stijgende lucht ook snel …. . Zo ontstaan tornado’s.
• Wat is de meest schadelijke eigenschap van tornado’s?

Beschrijving: opdracht die bij deze videofragment hoort. Soms wordt er weleens gevraagd of in Europa wel orkanen voorkomen? 

Toelichting opdracht:

Waarom kennen we in Europa eigenlijk geen of nauwelijks orkanen, terwijl zij in de Verenigde Staten jaarlijks voorkomen? Jouw leerlingen zoeken het uit.

Leerdoelen:

• Je kan de verschillende klimaatfactoren toepassen in een gebied.
• Je beschrijft en verklaart oorzaken en gevolgen van natuurrampen.

Opdracht:

• Welke twee redenen die verklaren waarom er geen/nauwelijks orkanen voorkomen in Europa geeft de video?
• Welke klimaatfactor resulteert in het ontbreken van de ‘brandstof van een orkaan’ in de buurt van Europa?
• Leg uit waarom de vorm en diepte van de Atlantische Oceaan, ten opzichte van die van de Mexicaanse Golf, er ook voor zorgen dat orkanen niet of nauwelijks ontstaan voor de kust van West-Europa, terwijl dit wel gebeurt in het zuiden van de VS.
• Leg met behulp van een kaart over zeestromen uit waarom het waarschijnlijker is dat New York of Washington D.C. met een orkaan te maken krijgt dan Lissabon of Casablanca.

Atlaskaarten