Dood in onze samenleving

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Wat is voor jou belangrijk
rondom dood en doodgaan?

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• heb je nagedacht over de dood
• ken je 3 visies op de dood en kun je van elke visie een voorbeeld noemen
• kun je de 5 fasen van het stervensproces herkennen

Dood in onze samenleving

• ontwikkeling van medische wetenschap, hygiëne en voeding hebben levensverwachting vergroot
• 1900 werd 1/3 van de kinderen geen 4 jaar, mensen werden gemiddeld 50 jaar oud
• dood is minder "normaal" geworden

5 houdingen

1. proactief - ervaring met zorg of dood. Regelen hun zaken goed
2. onbevangen - dood is taboe. Van het leven genieten
3. vertrouwend - dood geen taboe. Steun door het geloof
4. rationeel - dood is taboe. Maakbaarheid en mogelijkheden van medische wetenschap
5. sociaal - ontkennen de dood, maar regelen hun zaken wel

dood en levensbeschouwing

Omgaan met sterven en dood verschilt per cultuur. 

3 visies op dood:

• dood is overgangsfase naar volgend leven
• dood is overgang naar nieuwe levensfase
• dood is dood

dood is dood

dood is overgang naar volgend leven

dood is overgang naar nieuwe levensfase

reïncarnatie

karma

voortleven in herinnering van anderen

God of Allah oordeelt

Terminale fase

• periode van ziekte voorafgaand aan sterven
• geen uitzicht meer op herstel
• geleidelijke achteruitgang
• vaak gelegenheid om voor te bereiden en afcheid te nemen

Omgaan met terminale cliënt

• aandacht, betrokkenheid, luisteren, accepteren
• de waarheid vertellen
• sta open voor gesprek over de dood

Wat zijn redenen om het gesprek over de dood te ontlopen?

fasen in het stervensproces

Elisabeth Kübler-Ross, kwam in gesprekken met zorgvragers steeds dezelfde soort reacties tegen. Ze onderscheidt 5 fasen :

 

1. ontkenning ("het kan niet waar zijn", "de uitslag klopt niet")
2. woede ("waarom overkomt mij dit?")
3. marchanderen ("als ik nu dit doe, leef ik vast nog langer")
4. depressie (gevoel van moedeloosheid, besef van het onvermijdelijke)
5. aanvaarding ("het is goed zo", "ik ben er klaar voor")
   

Fasen in het rouwproces

Rouwen gebeurt volgens dezelfde 5 fasen. Vaak is de stervende verder in het verwerkingsproces dan de omgeving. Dat kan lastig zijn, omdat er dan geen aansluiting is.

Rituelen

Rituelen zijn vaste gebruiken die worden uitgevoerd in bepaalde situaties.  

• geeft houvast aan mensen
• rituelen hebben een symbolische betekenis.
• manier om uitdrukking te geven aan gevoelens.
• onderscheid tussen religieuze rituelen en sociale rituelen. 

Welke religieuze rituelen ken jij rondom het sterven?

Welke sociale rituelen ken jij rondom het sterven?

Wat zijn voorbeelden van
religieuze rituelen?

1. Koffietafel na de begrafenis
2. Het lichaam van de stervende op verschillende plaatsen met gewijde olie zalven
3. Zwarte rouwkleding dragen tijdens de begrafenis
4. Geloofsbelijdenis bij de stervende in het oor fluisteren

Wat zijn voorbeelden van
sociale rituelen?

1. Rondsturen van een overlijdensbericht
2. Een gebed uitspreken bij de stervende
3. Een kaarsje branden
4. Een stille tocht

Gecompliceerde rouw

Rouwreacties zijn normale menselijke emotionele
reacties, maar soms stokt het rouwproces en zijn er helemaal geen of afwijkende
reacties. Er is dan sprake van gecompliceerde
rouw. Vormen van gecompliceerde rouw zijn:

• ontkende rouw: emoties worden niet toegelaten
• chronische rouw: rouwperiode duurt te lang
• getraumatiseerde rouw: verlies was te heftig. Door dit trauma komt iemand niet aan rouw toe
• uitgestelde rouw: rouwververking komt veel later op gang (soms pas jaren later)
• gesomatiseerde rouw: rouw uit zich in lichamelijke klachten (soms dezelfde als overledene)
• systeemgeblokkeerde rouw: heel gezin (systeem) ontziet elkaar en komt niet aan rouw toe

Normale rouw

Gecompliceerde rouw

De nabestaande heeft geen emotionele rouwreacties, maar krijgt fysieke klachten.

Emoties en gedachten die met de overledene te maken hebben, worden sterk onderdrukt

Er is zo veel angst en paniek bij de nabestaande dat hij niet toekomt aan rouwen

Na verloop van tijd worden de rouwreacties minder en wordt de nabestaande minder somber

De rouwreacties van de nabestaanden komen op gang kort na het overlijden

Rouwreacties worden onderdrukt om andere nabestaanden in een gezin te ontzien

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• heb je nagedacht over de dood
• ken je 3 visies op de dood en kun je van elke visie een voorbeeld noemen
• kun je de 5 fasen van het stervensproces herkennen

Wat heeft deze les je opgeleverd als je terugkijkt op de lesdoelen?

Geef een top en een tip aan de docent voor deze les.

Wat vind je van deze alternatieve manier van onderwijs in tijden van Corona?