zww hww kww

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

welkom bij de les over

zelfstandig werkwoord

hulpwerkwoord

en 

koppelwerkwoord

Spoorboekje

Leesopdracht bespreken

Huiswerk bespreken/ nakijken

Uitleg en oefenen

Zelf maken (eventueel samen)

Evalueren

Lesdoel

Je kan in een zin het zelfstandig werkwoord, het hulpwerkwoord en/of het koppelwerkwoord aanwijzen.

Hoofdwerkwoord

Het hoofdwerkwoord is het belangrijkste werkwoord in de zin.

Dit kan een koppelwerkwoord  (in het geval van een naamwoordelijk gezegde)

of 

een zelfstandig werkwoord (in het geval van werkwoordelijke gezegde) zijn.

Zelfstandig werkwoord

Heb je een zin met maar één werkwoord?

Dan is het sowieso het hoofdwerkwoord.

Is dit geen koppelwerkwoord, dan is dit een

zelfstandig werkwoord.

Peter fietst naar huis.

Rohan slaapt nog steeds niet.

Het zelfstandig werkwoord vertelt wat er gebeurt!

Meerdere werkwoorden in een zin?

Peter is naar huis gefietst.

Rohan heeft nog steeds niet geslapen.

Het belangrijkste werkwoord is het zelfstandig werkwoord. 

Het andere werkwoord is een hulpwerkwoord.

Twee ww? De pv is altijd hww!

Meerdere werkwoorden in een zin?

Er is altijd één hoofdwerkwoord.

ALs dat geen koppelwerkwoord is, is dat het zelfstandig werkwoord.

De rest is dan hulpwerkwoord.

Frank heeft zijn broer niet weten te vinden.

Frank heeft zijn broer niet weten te vinden

 belangrijkste werkwoord (hoofdwerkwoord): 'vinden'.

'vinden' is geen koppelwerkwoord

'vinden' is een zelfstandig werkwoord

'heeft' en 'weten' zijn dus hulpwerkwoorden.

Frank heeft (hww) zijn broer niet weten (hww) te vinden (zww).

Zww of Hww?
Deze film wordt veel bekeken.
Wordt is een...

1. zww
2. hww

Hij zou graag op straat willen spelen.
Spelen is een....

1. zww
2. hww

Frank vindt zijn broer niet.
Vindt is een....

1. zww
2. hww

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden geven niet aan dat er iets gebeurt, maar koppelen een eigenschap aan het onderwerp.

Die kinderen zijn rijk.

Veel profvoetballers worden beroemd.

Je vindt een koppelwerkwoord in het naamwoordelijk gezegde.

Naamwoordelijk gezegde en werkwoordelijk gezegde

In een zin staan werkwoorden.

Meestal gebeurt er iets. Alle werkwoorden in de zin vormen dan samen het werkwoordelijk gezegde.

Hij heeft 5 km gezwommen.

wwg= heeft gezwommen.

Maar:

In een zin met een naamwoordelijk gezegde gebeurt niet iets, maar IS iemand (of iets) iets.

De tandarts is ziek.

De voetballer is beroemd.

Ze doen niet iets, maar ze ZIJN iets.

Bij een naamwoordelijk gezegde

Gaat het om een eigenschap.

Is er sprake van één van de volgende koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen.

Per zin is er altijd maar één hoofdwerkwoord, dus maar één koppelwerkwoord. De rest is hulpwerkwoord. 

Voorbeelden van zinnen met een koppelwerkwoord

De planeet Mars lijkt onbewoond. 

Mijn zusje is ziek.

Dat bleek een vergissing.

Een lastige: welke zin heeft een naamwoordelijk gezegde en dus een koppelwerkwoord?

1. Hij blijft dit jaar profvoetballer.
2. Hij blijft dit jaar voetballen.

Uitleg:

Hij blijft dit jaar profvoetballer

want:

hij is namelijk iets, hij doet niet iets.

Twijfel je of iets een kww is?

Zijn, worden en blijven zijn de belangrijkste koppelwerkwoorden.

Kun je het werkwoord in de zin vervangen door zijn worden of blijven?

De bassist is ziek.

-> De bassist wordt ziek.

-> De bassist blijft ziek.

In de bassist is ziek, is IS dus een koppelwerkwoord.

De drummer blijft in het ziekenhuis.
Is 'blijft' een zww of kww?

1. zww
2. kww

 checkje:

De zin was: De drummer blijft in het ziekenhuis.

Kun je zeggen: De drummer wordt in het ziekenhuis?

Nee!

Blijft is dus geen kww maar een zww

Wat is juist?

Zij is ziek naar huis gegaan.

1. is=hww gegaan=zww
2. is= kww gegaan=zww

De rechercheur was ongewapend.

Was=

1. zww
2. kww

Als je meerdere werkwoorden in een zin hebt, dan is de persoonsvorm altijd een......

Noem 5 koppelwerkwoorden

Wat vind je nog lastig?
Of heb je een vraag ergens over?

Leg het verschil uit tussen een koppelwerkwoord en een zelfstandig werkwoord.

Dat was het voor vandaag

Huiswerk: 

Maken (en nakijken):

Hoofdstuk 2, Grammatica woordsoorten (p.62-63):

1 t/m 2

Evaluatie

Kan je in een zin het zelfstandig werkwoord, het hulpwerkwoord en/of het koppelwerkwoord aanwijzen?