H5.3 Karakteristieke groepen_4H

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5.3 Karakteristieke groepen

NOVA - Hoofdstuk 5 - 4H

Deze les

• Wat weet je nog over de systematische naamgeving van alkanen (H5.2)
• Bespreken HW opgaven
• Uitleg karakteristieke groepen (H5.3)
• Aan de slag 

de alkanen van CH₄ t/m C₁₀H₂₂

de namen zijn ..........

leerlingen noemen om de beurt de namen van de alkanen van methaan t/m decaan

Geef de juiste systematische naam

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 3-methylbutaan
2. 2-ethylpropaan
3. 2-methylbutaan

uitleg

• langste keten: 4 C-atomen
• dus stamnaam = butaan
• zijketen = methyl
• laagste nummer: van links naar rechts tellen
• 2-methylbutaan

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 4-methylpentaan
2. 2-methylpentaan
3. 2-propylpropaan

Welk onvertakt molecuul is een isomeer van dit molecuul?

1. n-pentaan
2. n-propaan
3. n-butaan
4. n-hexaan

Wat is de naam van dit molecuul?

1. 3,3-dimethylpentaan
2. 3-ethylpentaan
3. 3,3-dimethylpropaan
4. 3-ethylpropaan

uitleg

• langste keten: 5 C-atomen
• dus stamnaam = pentaan
• zijketen = ethyl
• laagste nummer: van links naar rechts tellen of andersom
• 3-ethylpentaan

Wat is naam van dit molecuul?

1. 4-ethylpentaan
2. 2-ethylpentaan
3. 3-methylhexaan
4. 4-methylhexaan

uitleg

• langste keten: 6 C-atomen
• dus stamnaam = hexaan
• zijketen = methyl
• laagste nummer: rechtsboven naar links
• 3-methylhexaan

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 5-methylpentaan
2. 1-methylpentaan
3. hexaan
4. heptaan

Hiernaast staat 2-ethylbutaan getekend.
Is dit de juiste systematische naam?

1. Ja, want de langste keten bestaat uit 4 C-atomen en op het 2e C-atoom zit een ethylgroep.
2. Nee, want de langste keten bestaat uit 5 C-atomen en op het 3e C-atoom zit een methylgroep.

Wat klopt er niet
aan deze structuurformule?

Leerdoel

1. Je leert een aantal karakteristieke groepen herkennen die in koolstofverbindingen voorkomen.
2. Je kunt de systematische naam geven aan een koolstofverbinding met een karakteristieke groep.
3. Je kunt de structuurformule met een karakteristieke groep tekenen bij een gegeven systematische naam

Even herhalen...

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

alkanen

• C_nH_2n+2
• verzadigde koolwaterstoffen
  
• alleen C - C bindingen

alkenen

• CnH2n
  
• onverzadigde koolwaterstoffen
• bevat één C =C binding

systematische naamgeving alkenen

• langste keten: 4 C-atomen
  met daarin een C = C
  dus stamnaam is buteen 
• de C = C krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer:
  voor structuur 1: but-1-een 
  
  voor structuur 2: but-2-een

systematische naamgeving alkenen

• langste keten: 4 C-atomen
  met daarin een C = C
  dus stamnaam is buteen 
• de C = C krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer: 1 of 3
  dus but-1-een
• zijketen is een methylgroep op het 3e C-atoom
  dus 3-methylbut-1-een

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

halogeenalkanen

In welke groep van het PS staan de halogenen?

1. groep 1
2. groep 2
3. groep 17
4. groep 18

halogeenalkanen

Als in een alkaan één of meer H-atomen zijn vervangen door halogeenatomen krijg je een halogeenalkaan.
Halogeenatomen:

fluor, chloor, broom, jood 

systematische naamgeving halogeenalkanen

• langste keten: 3 C-atomen
  dus stamnaam is propaan 
• karakteristieke groep: chloor
  dus chloorpropaan
• karakteristieke groep krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer
  structuur 1:  1-chloorpropaan
  structuur2:  2-chloorpropaan

structuur 1

structuur 2

systematische naamgeving halogeenalkanen

structuur 1:

• langste keten 2 C-atomen
  dus ethaan
  
• karakteristieke groep: 2x chloor op C₁ en C₂
  dus 1,2-dichloorethaan

structuur 2:

• langste keten 2 C-atomen met C = C
  dus etheen
  
• karakteristieke groep: 2x chloor op C₁
  dus 1,1-dichlooretheen
  

structuur 1

structuur 2

CFK

CFK is een verzamelnaam voor koolstofverbindingen waarin veel H-atomen vervangen zijn door halogeenatomen.
Deze stoffen werden toegepast in de koelsysteem van koelkasten.
Omdat deze stoffen slecht zijn voor de ozonlaag zijn ze tegenwoordig vervangen door meer milieuvriendelijke verbindingen.

Huiswerk

• goed bestuderen H5.3 tot "Alkanolen" (blz 153 t/m 156)
• maken + nakijken opgaven 18 t/m 21