Koolstofkringloop & glacialen/ interglacialen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 2

Afspraken 2B

- Niet teveel uitleg

- Goed luisteren en stil zijn als iemand anders aan het woord is

- Elkaar respecteren

- Derde waarschuwing uit het lokaal

- Fluisteren tijdens samenwerken

- Lukt het niet komende week klassenopstelling

Deze les:

- Voorkennis

- Lesdoel

- Instructie

- Verwerken nieuwe lesstof

Programma periode

• 1. Milieuproblemen soorten en maten
• 2. Milieuvervuiling en aantasting
• 3. Uitputting
• 4. Versnelde broeikaseffect en koolstof kringloop
• 5. Interglacialen en glacialen
• 6. Industriële revolutie en gevolgen
• 7. Milieuproblemen vroeger en nu
• 8. Duurzame energie
• Toets

Milieuproblemen

Lesdoel

Na deze les weet je wat de koolstofkringloop is en hoe deze bijdraagt aan het (versnelde) broeikaseffect.

Koolstof wat is dat?

koolstofdioxide = C (zuurstof), O2 (zuurstof)

methaan= CH4 --> dus ook een koolstof atoom. 

Beide gassen zitten in de atmosfeer en houden warmte vast.

De kringloop van koolstof

koolstof zit niet alleen in de atmosfeer maar ook in de aardbodem, de levende natuur en in zeewater. 

en ook in jou!

mensen/dieren en koolstof

Mensen ademen zuurstof (02) door verbranding (van voedsel) ademen we weer koolstofdioxide uit. CO2

AFGIFTE!

Mensen ademen koolstofdioxide in en zuurstof uit.

waar

niet waar

planten en koolstof

planten nemen koolstofdioxide op uit de atmosfeer. --> Fotosynthe (zonlicht + co2 --> energie)

Even veel co2 opname als 02 uitgifte.

Bij vuur en het verrotten van planten resten komt er weer co2 vrij. 

De zee en de koolstof kringloop

Zeedieren stoten koolstofdioxide uit en algen zetten dat om naar zuurstof.

De natuur en de koolstof kringloop

Dieren, branden en vulkanen stoten koolstofdioxide uit.

Fotosynthese

Bomen zetten koolstofdioxide om naar zuurstof.

De mens en de koolstof kringloop

Koolstofdioxide

Ademhaling en verbranding fossiele brandstoffen.

Landbouw

Fotosynthese

Opslag van koolstof

Door de afbraak van planten vormt steenkool.

Mensen winnen steenkool = meer koolstof

wat gebeurt er met het zeewater als er veel co2 in de atmosfeer zit

1. zeewater wordt zoeter
2. zeewater wordt zuurder
3. zeewater wordt zouter
4. Er gebeurd niks met het zeewater

Zelf aan de slag!

Je gaat voor jezelf de koolstofkringloop in kaart brengen door het uit te tekenen op het werkblad.

Lesdoel

Na deze les weet je wat glacialen en interglacialen zijn.

Is klimaatverandering alleen van deze tijd? Waarom wel/ niet?

Geologische tijdschaal

• Geschatte ouderdom van de aarde is 4,5 miljard.

• Verdeling in tijdperken, perioden en tijdvakken.

• We leven nu in het de periode Kwartair, tijdvak Holoceen.

Nu

4,5 mi

geleden

Ijstijd op de kaart

Pleistoceen

Geologisch tijdvak vanaf 

2,5 miljoen jaar tot 12.000 jaar geleden. 

Het Pleistoceen had meer dan 20 ijstijden:

• koude perioden: ijstijden (glacialen)
• warme perioden: tussenijstijd (interglaciaal)

Laatste drie ijstijden

glaciaal

interglaciaal

glaciaal

interglaciaal

glaciaal

Boren in het ijs

Data uit het ijskernen

Is er een overeenkomst tussen CO2 en Temperatuur?

Tijdens ijstijd

• Steenkoud: alleen in de zomer boven nul.
• Meeste neerslag valt als sneeuw.

• Meer landijs         lagere zeespiegel waar door de Noordzee droogvalt.

• Gletsjers Scandinavië breiden uit tot Nederland.

 

• De ijskap is 2.5 tot 3 km 

Ijstijden in Nederland

Tijdens de meeste ijstijden bleef Nederland ‘ijsvrij’. 

Landijs soms wel dicht in de buurt.  

Koud klimaat en toendralandschap

Weichselien ijstijd

Laatste ijstijd

20.000 jaar geleden

Saale ijstijd

Een na laatste ijstijd

150.000 jaar geleden

Zelf aan de slag!

Je maakt opdracht 22 en 23

Klaar? Ga aan de slag met bladzijde 20 opdr. 1,2 en 3