Koolstofchemie: Aldehyden, Ketonen, Carbonzuren en Amines

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Scheikunde Koolstofchemie

Karakteristieke groepen:

aldehyden, ketonen, carbonzuren 

en amines 

Naamgeving tot nu toe...

Stamnamen: alkaan, alkeen, alkyn, cycloalkaan, benzeen, etc.

Karakteristieke groepen

alkylen (ethyl-, methyl-, diethyl-, fenyl-,…)

    halogenen (broom- dichloor-, …) 

alcoholen (-ol, -diol, fenol-)

alkoxyalkanen (ethers: c-o-c)

tip

ken je ze nog niet? maak een samenvatting met tekening van elke soort karakteristieke groep

Aldehyde (-al)

Een aldehyde is een eindgroep,

deze staat dus een het uiteinde van 

een koolwaterstof. 'R' kan hier een 

willekeurig deel van een koolstofmolecuul zijn.

Propanal

Wat is de naam
van deze stof?

1. ethanol
2. methanal
3. ethanal
4. methanol

Keton (-on)

Een keton is geen eindgroep,

de C van -C=O zit IN de keten.

R' en R'' zijn hier een willekeurig 

deel van een koolstofmolecuul.

propanon

Wat is de naam
van deze stof?

1. methaan-1-propanon
2. butaan-2-al
3. butaan-2-ol
4. butaan-2-on (butanon)

Alkaanzuur

Een zuur heeft deze zijgroep: 

Een zuur is vaak een eindgroep, bijvoorbeeld bij butaanzuur,

de C van de zuurgroep telt dan mee bij de langste keten (stam)

4           3            2            1

let op

De eindstandige C van de zuurgroep krijgt hier positie '1'

dus je telt vanaf de 'zure' C

Sleep de juiste naam bij de juiste structuur

methaanzuur

butaanzuur

ethaanzuur

hexaandizuur

Carbonzuur samengevat

Zuurgroep -COOH

Als de C van de zuurgroep bij de stamnaam hoort, 

krijgt deze de hoogste prioriteit (= laagste nummer, C1)

Synoniemen: carbonzuur* of carboxylgroep

Soms ook geschreven als: -COOH, 

bijvoorbeeld in CH3COOH = ethaanzuur       

carbonzuur

soms is de zuurgroep een zijgroep, als deze niet in de stam past. Dan heet deze hele groep -carbonzuur. Bijvoorbeeld bij een aromatische ring.

Amine

Koolwaterstof met deze zijgroep:

Meestal krijgt deze -amine als achtervoegsel, als dat niet kan, gebruik je amino- als voorvoegsel  

bijvoorbeeld 

          propaan-1-amine 

let op

de N van de amine telt niet mee bij de langste keten (stamnaam), want is geen C atoom!

Opdracht: sleep de juiste naam bij de juiste structuur

butaan-1-amine

2-amino-ethaanzuur

methaandiamine

BINAS 66D

Hoe hoger de groep staat, hoe belangrijker de groep is. 

Dit betekent dat die groep het achtervoegsel krijgt.

Eventuele andere groepen nemen we in de naam mee als voorvoegsel.

2-aminoethanol

(2-)aminoethaanzuur

Wat is de naam van
deze stof?

2-hydroxypropaanzuur

3-amino-2-hydroxybutaanzuur

2-hydroxybenzeencarbonzuur